Ötken jyl otandyq turizm üşın oŋtaiynan kelıp, jahandyq turizm reitingınde öz ornyn jaqsartty. Düniejüzılık ekonomikalyq forumnyŋ (World Economic Forum) saiahat pen turizmdı damytu indeksıne säikes, Qazaqstan turistık baǧyt tızımınde 117 memleket arasynan 66-ornyn artqa tastap, 119 el arasynan 52-oryndy ielendı.
Bäsekege qabılet (2-oryn), turizmnıŋ äleumettık-ekonomikalyq äserı (5-oryn), densaulyq saqtau jäne gigiena (23-oryn), tabiǧi (30-oryn) jäne mädeni resurstar (48-oryn), adami kapital men eŋbek naryǧy (43-oryn), turistık infraqūrylym men servis (47-oryn) siiaqty negızgı sanattar boiynşa eŋ joǧary baǧa aldy. Osylaişa Äzerbaijan (56-oryn), Özbekstan (78-oryn), Qyrǧyzstan (102-oryn) siiaqty elderdı basyp ozyp, Ortalyq Aziiadaǧy eŋ joǧary körsetkışke ie memleket boldy. Şeteldık saiahatşylar sany ekı esege juyq artty. Negızgı kapitalǧa salynǧan investisiia kölemı 53 paiyzǧa ösıp, 787,3 milliard teŋgenı qūrady. El ışınde 9,6 million qazaqstandyq turist demaldy. 2022 jylmen salystyrǧanda olardyŋ sany 11,6 paiyzǧa ösken. Osy jyldyŋ qorytyndysy boiynşa elorda turizmı aitarlyqtai ılgerılegen. Iаǧni 2022 jylmen salystyrǧanda elordaǧa aǧylǧan turister legı 12,3 paiyzǧa artyp, 1324047 adamdy qūrady. Sonyŋ ışınde 1036921-ı – otandyq turist, 287126-sy – şeteldık turist.
Bır täulıkte körıktı jerlerdı aralap köre alamyz ba?
Uaqytyŋyzdyŋ keŋdıgıne qarai 24 saǧat ışınde Astananyŋ bırqatar körıktı jerın aralap, qazaq dastarqanynan däm tatyp, kädesyi satyp alyp, jaqsy äsermen qaituǧa bolady. Arnaiy turdy taŋǧy saǧat 9:00-de EKSPO aimaǧynan bastap, «Nūr älem» sferasyn, odan özge nysandardy aralap, tüske taman «Mäŋgılık el» saltanat qaqpasyna jetesız. Odan soŋ Qazaqstan tarihy ūlttyq mūrajaiyna soǧyp, «Nūrjol» bulvaryn boilap «Bäiterek» monumentıne köterılıp, astananyŋ köz jeter jiegın tamaşalai alasyz. Ärı qarai jaiau köterılıp, «Astana Operaǧa» jetesız. Şarşamasaŋyz, qol sozym jerde «Han Şatyr», taiaq tastam jerdegı Ortalyq saiabaq audanyndaǧy Esıl özenı arqyly ötetın «Atyrau» jaiau jürgınşıler köpırın kesıp ötıp, biıktıgı 65 metr jäne salmaǧy 270 tonna «Ailand» – Qazaqstandaǧy eŋ ülken şolu döŋgelegıne mınıp, qūs qanatynan qalanyŋ körınısın tamaşalaisyz. Sız üşın tüngı qalanyŋ keremet körınısı aşylady. Zaŋǧar biıkten qala üstınen qarap, kündız jürıp ötken jerlerdı tauyp, sändı ǧimarattardy jaŋa qyrynan tamaşalauǧa mümkındık bolady.
Qytaidyŋ Jumway Group kompaniiasy Astanada audany bır million şarşy metrdı qūraityn köpfunksionaldy keşen saludy josparlap otyr. Būl turistık, ıskerlık jäne mädeni äleuettı damytu tūrǧysynan elorda turizmınıŋ jaŋa belesı bolmaq
Astana – turisterge tartymdy qala. Biık aǧaştardyŋ aiasynda janǧa jaily jylu syilaityn eskı şahardyŋ özındık tarihy bar. Būl – ötken ǧasyrlardyŋ qoltaŋbasy qalǧan, tarihymen erekşelengen, äsem ǧimarattar boi tüzegen eŋselı jer.
Saiahattyŋ basyn qalalyq äkımdıktıŋ aldynan bastasaŋyz tıptı jaqsy. Ilgerılei jürseŋız, M.Gorkii atyndaǧy orys drama teatrynyŋ körıktı ǧimaraty közge tüsedı. Ülken joldan qaltarysta, jasyl jelektıŋ arasynda Qazaq handyǧynyŋ negızın saluşylar – Kerei men Jänıbek handarǧa arnalǧan eskertkış, odan qol sozym jerde Abai eskertkışı, QR Tūŋǧyş Prezidentınıŋ mūrajaiy nazaryŋyzdan tys qalmaidy.
«Ädılet monumentı» dep atalatyn qazaqtyŋ üş biınıŋ eskertkışın ainalyp ötseŋız, Äskeri sot ǧimaratyna ötesız. Tarihtyŋ bır tızbegın «Köpester üiı» toltyrady. S.Seifullinnıŋ eskertkışı ornalasqan tūsta aqynnyŋ muzeiı bar. Doktor F.Blagoveşenskiidıŋ tūrǧyn üiı, «Aşarşylyq qūrbandaryna eskertkış» monumentı, B.Qosşyǧūlov mektebı, P.Moiseevtıŋ üiı, köpes V.Kubrinnıŋ üiı, köpes M.Kubrin sauda üiınıŋ ǧimarattaryn artta qaldyryp, Esıldıŋ oŋ jaǧalauyndaǧy Arbatty boilap, Kenesary hannyŋ eskertkışıne jetesız. «Atyrau» köpırımen Esıldı kesıp ötıp, terbelıp aqqan özendı tamaşalap, qalasaŋyz, kemege mınıp seiıldeŋız. Mıne, qalanyŋ eŋ körıktı ǧimarattary men tarihi jerlerın eskı şahardyŋ beinesı de aşady.
Bes baq – qalanyŋ basty baǧyty
Ortalyq baqty aralasaŋyz, ataqty «kärı terekke» soqpai ketpeŋız. Onyŋ da kışıgırım aŋyzy bar. Qazaqstandaǧy eŋ kärı qara terek – qaladaǧy eŋ köne aǧaş. Köktem saiyn japyraǧy jelbırep köktegenıne 130 jyldan asty. Ony Astana saiabaǧynyŋ kıreberısınen tauyp aluǧa bolady. Qara terek Qazaqstannyŋ bolaşaq astanasynda XIX ǧasyrdyŋ aiaǧynda paida bolǧan degen boljam bar. Ony jergılıktı köpester men ziialy qauym Esıldıŋ arǧy betındegı saiabaqtyŋ ırgetasyn qalau kezınde otyrǧyzǧan. Sodan keiın qala Aqmola dep ataldy jäne keruen joldarynyŋ toǧysqan ortalyǧy boldy. Mūraǧatta osy aǧaştardy otyrǧyzuǧa qatysqan farmasevt P.Putilov, köpes H.Nigmatullin, därıger Chiglovskiidıŋ esımı jazylǧan qūjattar saqtalǧan.
Elordalyqtardyŋ eŋ jaqsy köretın, bos uaqytynda demalatyn ärı qalanyŋ jasyl ökpesı – Botanikalyq baq, Prezident saiabaǧy, «Jerūiyq» saiabaǧy, «Jetısu» saiabaǧy men Ortalyq qalalyq saiabaqpen qosqanda alǧaşqy bestıgın qūraidy. Būl – elordalyqtar men qala qonaqtary üşın tartymdy turistık sürleu.
Biyl Botanikalyq baqtyŋ şyǧys qaqpasyndaǧy «Qazaq elıne myŋ alǧys» monumetınıŋ maŋaiyn abattandyryp, jaqsy demalys orny aşyldy. Ainala aǧaştar egıp, jol tösemderın auystyryp, jaily oryndyqtar qoidy. Būrynnan Jezqazǧan oblysy tūrǧyndary tartu etken skver türlenıp şyǧa keldı. Jezkiıkterdıŋ altyn müiızınen ūstap jügendegen balalar, qol arbasyn terbetken jas analardy osy jerden köp kezdestıresız.
Ärine, qalany tügel aralap, tanyp-bıludıŋ eŋ jaqsy täsılı – onyŋ köşelerımen seruendeu jäne körıktı jerlerdı közben köru. Jolserıgıŋız bolsa, körıktı jerler, eskertkışter men olarǧa qatysty oqiǧalar turaly aitqany tıptı jaqsy. Taŋdauyŋyzǧa jaiau ekskursiianyŋ bırneşe türın ūsynady. Turizmnıŋ tiımdı täsılı – sızge ärdaiym jol baǧyttap, audionūsqaulyqty körsetetın karta. Onda 500-den astam körıktı jer, 2,5 myŋdai tamaqtanu nysany, jatyn jerler turaly aqparat qamtylǧan. Ony turisterge arnalǧan qyzmet türlerın jaqsartu maqsatymen jasalǧan visitastana.kz aqparat jüiesınen taba alasyz. Sondai-aq būl jüiede mynadai qyzmet türlerı bar: aviata.kz qyzmetımen integrasiialaudyŋ nätijesınde äue biletterın oŋai satyp aluǧa mümkındık bar; booking.com halyqaralyq jüiesımen kırıktırılgen servis qonaqüidegı bölmelerdı aldyn ala brondauǧa qolaily; ticketon.kz platformasy Astanadaǧy barlyq mädeni, sporttyq, ruhani ıs-şaralardyŋ afişasymen aldyn ala tanysuǧa, kinoǧa ia bolmasa futbol oiynyna barudy josparlauǧa jol aşady. Al barlyq qalada bar 2GIS ızdestıru jüiesı turistık nysandarǧa adaspai jetuge mümkındık beredı. Visitastana.kz brendın älemge tanymal etu jäne osy servistı paidalanuşylar aǧynyn ūlǧaitu maqsatynda visitastana.kz brendtık kiım öndırısıne järdemdesu baǧytynda qyzu jūmys jürude. Jalpy alǧanda, Astananyŋ turistık industriiasyn damytudyŋ äleuetı zor. Sol sebepten bas qalamyzdyŋ tartymdylyǧyn arttyruǧa baǧyttalǧan ıs-şaralar üzdıksız atqarylyp keledı.
Turisterge qolaily şahar
Resmi mälımetterge süiensek, qazırgı kezde Astanada 17,5 myŋ tösek/orynǧa (9439 bölme) arnalǧan 257 qonaqüi jūmys ısteidı. Olardyŋ bärı eQonaq jüiesıne qosylǧan. Sonyŋ ışınde bes jūldyzdysy – 8, tört jūldyzdysy – 11, üş jyldyzdysy – 5. 205 qonaqüi eşqandai sanatqa jatpaidy. Ūlttyq statistika biurosynyŋ derekterıne üŋılsek, 2023 jyldyŋ III toqsanynda elordadaǧy qonaqüilerdıŋ ortaşa tolymy 30,1 paiyzdy qūraǧan.
Astana qalasynyŋ äkımdıgı turistık infraqūrylymdy damytuǧa airyqşa köŋıl bölude. Qalaǧa kelgen turisterge eŋ aldymen kerek närse – kölık pen aqparat. Osyndai maqsatpen Nūrsūltan Nazarbaev äuejaiynda jäne «Astana-Bäiterek» monumentınde turisterge arnalǧan aqparat düŋgırşekterı jūmys ısteidı. Sonymen bırge izi.travel halyqaralyq platformasynda Astana qalasy boiynşa audioturlarǧa qoljetımdılıktıŋ boluy ärbır turistke yŋǧaily. Oǧan elordadaǧy 164 tanymal nysan boiynşa ekskursiia jüktelgen. Bas qalada jaiau jürgınşılerge baǧyt-baǧdar sılteitın bıryŋǧai jüie bar. Onda 15 afişa tūǧyry, 139 baǧyt sıltegış, 108 pilon bırıkken.
«Astana City Pass» turistık karta jobasynyŋ kömegımen kez kelgen turist qalanyŋ körıktı jerıne lezde bara alady. Öitkenı turistık karta 11 mädeniet nysanyna 70 paiyzǧa deiın jeŋıldıkpen baruǧa mümkındık beredı. 1 kartanyŋ qūny 24 saǧatqa – 9990 teŋge, 72 saǧatqa – 13990 teŋge. Sondai-aq şeteldık turisterge «Red Bus» ekskursiia avtobusy qyzmet körsetedı. Būl avtobustardyŋ barlyǧy audiogidpen jabdyqtalǧan. Onda turisterge ekskursiia 8 tılde: qazaq, orys, aǧylşyn, qytai, nemıs, türık, fransuz, ispan tılderınde ūsynylady.
