Nauqas balalardy külkımen emdeu terapiiasy AQŞ, Kanada, İzrail sekıldı memleketterde jiyrma bes jyldai uaqyt būryn paida bolǧan. «Auruhanalyq klounada» dep atalatyn būl joba bızdıŋ elde endı-endı damyp keledı. Jūldyz Şäbdenova – osyndai igı ıske atsalysyp jürgen volonterlerdıŋ bırı. Kışkentai fanattary ony Juju dep tanidy.
Euraziia ūlttyq universitetınıŋ üşınşı kursynda oqyp jürgenımde, animator bolyp jūmysqa tūrdym. Balalardy qatty jaqsy köretındıkten, būl jūmys janyma jaqyn edı. Sol uaqyttarda eger äldekım volonterlık ıs-şara ūiymdastyrǧysy kelse, animatorlardyŋ Whatsapp jelısındegı ortaq chatyna jazatyn. Qolymyz bos kezde bırneşe qyz-jıgıtter jinalyp, balalar üiıne, äleumettık beiımdeu ortalyqtaryna baryp, tegın şou-baǧdarlama körsetetınbız. Keiınırek oquymdy bıtırgen soŋ, «My day» kompaniiasyna art-menedjer qyzmetıne ornalastym. Ondaǧy direktorym menı Dinaş Mūhtar esımdı kelınşekpen tanystyrdy. Ol – Astanada «Auruhana kloundary» jobasynyŋ basy-qasynda jürgen kısı. Dinaş bızge atalmyş joba turaly jan-jaqty tüsındırgen soŋ, men de volonter boluǧa bekındım.
***
Bastapqyda «Olar bızdı qalai qabyldaidy eken? Ūnata ma? Ūnatpai ma?» dep qatty uaiymdadym. Bızde negızı aldyn ala daiyndap baratyn arnaiy ssenarii joq, öitkenı är palatada ärtürlı atmosfera qalyptasqan. Bır balalar ornynan tūruǧa şamasy kelmei, kereuette köŋılsız jatady. Endı bır büldırşınder bızge erıp, bilegısı keledı. Solardyŋ ärqaisysy üşın bölekşe amaldar qarastyramyz.
***
Auruhananyŋ tym-tyrys dälızımen palataǧa qarai kele jatasyŋ. Aqyryn ǧana esıktı aşyp, ışke kırgende, senıŋ qyzyldy-jasyldy kiımıŋ men külkılı älpetıŋdı körıp balanyŋ da, janyndaǧy anasynyŋ da janarynda jylt etken quanyş otynyŋ paida bolǧanyn baiqaisyŋ. Bız üşın eresekterdıŋ de köŋılı öte maŋyzdy. Keide bala özınıŋ dertı turaly bükıl närsenı bılmeuı mümkın, ärqaşan barlyq şyndyqtan qasyndaǧy anasy ne äkesı habardar. Sol üşın olardy da özımızben bırge biletıp, ūialyŋqyrap qosylmai tūrsa, «Öi, sız kärı äje emessız ǧoi, qane, dereu tūryŋyz!» dep dem berıp, serpıluıne kömektesemız.
***
Kiımderımız balalarǧa allergiia tuǧyzbaityn tabiǧi materialdardan tıgıledı. Tüsterınıŋ de közdı auyrtpaityndai boluy şart. Öitkenı sary ne jasyl sekıldı tüsterdıŋ aşyq reŋkterı himiialyq terapiia alǧan köp balalarda jaǧymsyz äser tuǧyzady.
***
Tūmau nemese basqa da jūqpaly aurumen auyryp jürıp, kloun boluǧa bolmaidy. Leikoz, ısık siiaqty auyr nauqastarǧa şaldyqqan balalardyŋ immunitetı älsız bolatyndyqtan, infeksiianyŋ kez kelgen türı olar üşın qauıptı. Üstımız tap-taza bolyp, bızden ärqaşan jaǧymdy iıs şyǧyp tūruy kerek.
***
Bız auruhanalarǧa köbınese ekı-üş kloun bolyp baramyz. Bırımız balany oinatyp tūrǧanda, ekınşımız onyŋ qasyndaǧy anasynyŋ köŋılın aulaimyz. Būzuǧa bolmaityn taǧy bır ereje bar: eşqaşan bır-bırımızdıŋ şyn esımderımızdı atamaimyz. Mäselen, menı barlyq balalar Juju deidı. Al dostarym Güldennıŋ ondaǧy aty – Şarik, Ädıldıkı – Kliopa.
***
Menen tanystarym «Onkologiialyq dertpen auyratyn balalarmen jūmys ısteu psihologiialyq jaǧynan qiyn emes pe? Sen aldyn ala daiyn boldyŋ ba?» dep jiı sūraidy. Jalpy, mūndai situasiialarǧa daiyn boludyŋ nūsqaulyǧy joq. Alǧaşqy uaqytta köŋılım alabūrtyp, qinalyp jürgenım ras. Sol kezde reseilık bır auruhana klounynyŋ sūhbatyn közım şalyp qaldy. Ol kısıge de osy saual qoiylǧanda, «Men aurumen emes, balamen jūmys ısteimın» dep aitqan eken. Sodan berı men de derttı säbilerdıŋ dertın eleŋ qylmaudy üirendım.
***
Bır qynjyltatyn jait, «Auruhana klouny» jobasy boiynşa jūmys ısteitın volonterler öte az. Keibıreuler basynda qyzyǧyp kelgenımen, keiın tastap ketıp jatady. Ärine, būl üşın eşkımdı jazǧyra almaisyŋ, öitkenı oǧan uaqyt ketedı, aqy tölemeidı. Alaida täuekel etıp kırıstıŋ eken, eŋ bolmaǧanda aiyna üş-tört ret tūraqty türde uaqyt bölgen dūrys. Sebebı balalar tez bauyr basyp qalady, saǧynady. «Juju qaida? Mumu qaida? Şarik qaida? Nege ol kelmei kettı?» dep sūrap, ızdeidı.
***
Volonter bolyp jürgen bır jyldyŋ ışınde bırneşe büldırşınmen mäŋgılıkke qoştasuǧa tura keldı. Kışkentai dostarymnyŋ perıştege ainalyp kökke ūşyp ketkenın estu öte qiyn. Solai qinalǧan bır sätterımde osy ıstı tastap ta ketudı qaladym. Bıraq ışkı dauysym «Juju, qaraşy. Sen auruhanaǧa barmai qoiǧannan ondaǧy balalardyŋ eşqaisysyna jeŋıl bolmaidy, dertterınen jazylyp ketpeidı. Al kloun bolu arqyly olardyŋ qiyndyǧyn säl de bolsa jeŋıldetesıŋ, auruynan aiyǧuyna kışkentai bolsa da qol ūşyn beresıŋ» dep söiledı. Menı şabyttandyratyn eŋ ülken oi – osy.
***
Joǧarydaǧy aitqanymnyŋ dälelderın öz täjıribemnen jiı tabamyn. Mysaly, balalar kateter qoiarda nemese basqa da medisinalyq prosedura aldynda qorqyp jylamas üşın bız olardyŋ janynda bolyp, aldarqatamyz, küldıremız. Sondaida olardyŋ köŋılı kädımgıdei bölınıp, qoryqqan närselerın ūmytyp ketedı. Būl olardyŋ özderıne de, janynda olardy uaiymdaǧan äke-şeşelerıne da jaqsy. «Jylama, botam! Äne, Juju keldı!» dep analary aitqanda, bızden auruhanaǧa jiırek keluımızdı ötıngende, balalardyŋ senı körgende quanyştan bölmenı basyna kötere şyŋǧyrǧanyn estıgende, özıŋnıŋ qanşalyqty maŋyzdy missiia atqaryp jatqanyŋdy tüsınesıŋ.
Botagöz MARATQYZY
