Keptelıs – köptegen ırı qalalardyŋ basty problemasy. Oqu jyly aiaqtalyp, balalar demalysqa şyqqanyna jäne kölık paidalanuşylar qatarynyŋ azaiǧanyna qaramastan, jaz şyǧa bastalǧan mausymdyq jöndeu men taŋbalau jūmystary elordada jürıp-tūrudy qiyndatty. Sarapşylardyŋ pıkırınşe, būl mäselenı tübegeilı şeşu üşın jol infraqūrylymyn jäne kölık aǧyndaryn retteudı jaqsartu qajet. Elordada osy baǧytta qandai şaralar qabyldanyp jatqany turaly tömendegı materialdan oqyŋyzdar.
JÜIELI IS-ŞARALAR
Astana qalasynyŋ Kölık jäne jol-kölık infraqūrylymyn damytu basqarmasy elordada köşe-jol jelısın jaqsartu jäne joldardaǧy keptelıster sanyn azaitu boiynşa tūraqty ıs-şaralar qabyldanyp jatqanyn atap öttı. Vedomstvonyŋ mälımetınşe, 2023 jyly Aitmatov köşesınıŋ aşyluy Tūran, Qabanbai batyr, Syǧanaq köşelerı boiynşa kölık jüktemesınıŋ 12%-ǧa tömendeuıne alyp keldı. Būl köşedegı jöndeu jūmystary biyl aiaqtalady.
Basqarma ökılderı sondai-aq ötken jyldyŋ qazan aiynda Täuelsızdık daŋǧylynda jaŋa köpırdıŋ aşyluy Mäŋgılık el daŋǧylyna jüktemenıŋ 15%-ǧa azaiǧanyn jäne azamattardyŋ oŋ jäne sol jaǧalaular arasynda jyldam qozǧaluyn qamtamasyz etkenın atap öttı.
2023 jyly Momyşūly – Saraişyq, Täuelsızdık – Näjımedenov jäne Änet baba – Syǧanaq köşelerınıŋ qiylysynda üş auyspa jol paida boldy.
Astana äkımınıŋ aituynşa, biyl 50-den astam köşenı jöndeu josparlanyp otyr. Taǧy 200-den astam köşe aǧymdaǧy jöndeumen qamtylady
Vedomstvonyŋ mälımetınşe, biyl Tılendiev daŋǧyly men Beisekova köşelerınıŋ qiylysynda ekı deŋgeilı kölık airyǧynyŋ qūrylys jūmystary jalǧasatyn bolady.
Sondai-aq basqarma mamandarynyŋ boljamy boiynşa, Qabanbai batyr daŋǧylyna şyqqanǧa deiıngı äl-Farabi daŋǧylynyŋ qūrylysy qalanyŋ jaŋa bölıgınıŋ – Mäŋgılık el, Qabanbai batyr, Tūran daŋǧyldarynyŋ barlyq ortalyq köşelerıne jüktemenı aitarlyqtai tömendetedı. Būl joldardyŋ qūrylysy jyl soŋyna deiın bastalady jäne ony 2025-2026 jyldary tolyq aiaqtau közdelıp otyr.
BASQARU ORTALYǦY
Elordadaǧy kölık aǧyndaryn retteude basty rölderdıŋ bırın City Transportation Systems JŞS atqaryp keledı.
– Kompaniia intellektualdy kölık jüiesı arqyly kölık aǧyndarynyŋ qarqyndylyǧy men jyldamdyǧy boiynşa derekterdı taldaidy jäne jinaidy, sondai-aq joldardyŋ maksimaldy ötkızu qabıletın qamtamasyz etu üşın qalanyŋ magistraldyq köşelerındegı baǧdarşam nysandarynyŋ jūmysyna onlain monitoring jürgızedı, – dedı CTS trafiktı basqaru ortalyǧynyŋ bas menedjerı Ruslan Abdualiev.
Sonymen qatar, kompaniia kölıktık taldau negızınde trafiktı jaqsartu boiynşa ūsynystar äzırleidı.
– Jol qozǧalysyn ūiymdastyru jäne infraqūrylymdy engızu aldynda damytu jönındegı ūsynystar Aimsun baǧdarlamasynda modeldenedı. Būl ūsynylǧan innovasiianyŋ ıs jüzınde qalai körınetını turaly naqty virtualdy tüsınık beredı. Bızdıŋ mındetımız – äserdı boljau jäne özgerıstıŋ qanşalyqty aqtalatynyna, mäselen, eger bır nemese basqa köşede bus lane engızılse, qandai nätije bolatynyna jauap beru, – dedı maman.
Kompaniiada 24/7 rejimınde trafiktı basqaru ortalyǧy jūmys ısteidı. Mūnda CTS operatorlarymen bırge Polisiia departamentınıŋ qyzmetkerlerı joldaǧy ştattan tys jaǧdailarǧa jedel äser etu üşın qyzmet atqarady.
– Ortalyqty jabdyqtau beiımdelu rejimınde jūmys ısteitın kölık aǧyndary men baǧdarşamdardyŋ beinemonitoringın onlain jürgızuge mümkındık beredı. Būl baǧdarşamdar qiylysta kölık qūraldarynyŋ qarqyndylyǧy joǧary baǧytqa basymdyq beredı. Sondai-aq bız jedel järdem maşinalary men basqa da arnaiy kölıkter üşın basym jol jürudı qamtamasyz etu, marşruttyq kölık qūraldaryn dispetcherleu boiynşa jūmys jürgızıp jatyrmyz. Būl – avtobustardy jelıge şyǧaru, kestelerdı saqtau jäne olardyŋ jüru uaqytyn retteu, – dedı Ruslan Abdualiev.
Trafiktı basqaru ortalyǧynyŋ jūmys tiımdılıgınıŋ negızgı körsetkışterınıŋ bırı kölık aǧynynyŋ jyldamdyǧy jäne onyŋ qarqyndylyǧy bolyp tabylady.
JÜKTEME NEGE ARTTY?
– Elordada kölık qūraldarynyŋ jyl saiynǧy ösuı joldardyŋ sol uchaskelerıne jüktemenı arttyrady. Osyǧan bailanysty köşelerdıŋ qazırgı ötkızu qabıletın saqtau üşın qaladaǧy kölık qūraldarynyŋ aǧymyna tıkelei äser etetın baǧdarşam obektılerınıŋ jūmys rejimderın özektendıru boiynşa tūraqty negızde jūmys jürgızılude. Jol qozǧalysyn ūiymdastyru shemalaryn özgertu arqyly qalanyŋ köşe-jol jelısıne jüktemenı azaitu boiynşa ıs-şaralar jürgızılude, – dedı CTS ökılı.
Mamannyŋ aituynşa, barlyq atalǧan ıs-şaralar ıske asyrylǧan jaǧdaida biylǧy jyldyŋ soŋyna deiın ziiatkerlık kölık jüiesımen retteletın uchaskelerde kölıktıŋ ortaşa jyldamdyǧyn 25 km/saǧ-tan 30 km/saǧ-qa deiın arttyruǧa bolady.
– Būl öz kezegınde osy uchaskelerdegı kölıktıŋ ortaşa qarqyndylyǧyn saǧatyna 26 myŋnan 30 myŋǧa deiın arttyruǧa yqpal etuı tiıs, – dedı maman.
CTS aqparatyna säikes, kölık keptelısı sanynyŋ ösuınen basqa, qarqyndy qūrylys, aglomerasiia aumaǧynan keletın trafik, jol jūmystary, jol-kölık oqiǧalary jäne basqa da faktorlar bolyp tabylady.
Sonymen qatar, jyldamdyqtyŋ aitarlyqtai tömendeuıne elordanyŋ basty köşelerındegı joldardyŋ ötkızu qabılettılıgınen 30%-ǧa asatyn aǧynnyŋ artuy sebep bolyp otyr. Bölıngen avtobus jolaqtary jeke kölıktıŋ ötkızu qabıletın tömendetedı, bıraq qoǧamdyq kölık qyzmetın paidalanatyn halyqtyŋ sanyn bırneşe ese arttyrady.
Keptelıster Astananyŋ sol jaǧalauynda ornalasqan köşelerde köp bolady. Mysaly, Syǧanaq köşesınde LRT qūrylysyna bailanysty qozǧalys ışınara şektelıp, kölık aǧyny oǧan parallel ornalasqan Dostyq, Saraişyq, Qonaev köşelerınde jiı oryn alady. Sondai-aq qalaǧa Ürker, Talapker, Qoiandy jäne Qosşy jaǧynan kıru de qiyn.
Mansiia SÄKENOVA
