Astanadaǧy Kärım Myŋbaev atyndaǧy №59 mektep-liseiınde qazaqtyŋ bırtuar azamaty, körnektı memleket qairatkerı, qazaqtan şyqqan tūŋǧyş biologiia ǧylymdarynyŋ doktory, Qazaq KSR ǦA korrespondent müşesı, Bükılodaqtyq auyl şaruaşylyǧy ǧylym akademiiasynyŋ (VASHNİL) akademigı Kärım Myŋbaevtyŋ qoǧamdyq-saiasi jäne ǧylymi qyzmetıne arnalǧan «Kärım Myŋbaev: mūra jäne taǧylym» atty konferensiia öttı.
Jiyn barysynda Jabai Qaliev pen Seiıtqali Düisennıŋ «Kärım Myŋbaev» kıtabynyŋ saltanatty tanystyrylymy jäne Kärım Myŋbaev atyndaǧy mūrajai-kabinetınıŋ tūsaukeser räsımı öttı. Sonymen qatar konferensiia qonaqtaryna mektepte aşylǧan jaratylystanu pänderınıŋ mektep zerthanasy tanystyryldy. Zerthanada ūstazdar oquşylarǧa şaǧyn ǧylymi zertteu jūmysyn jürgızudı üiretıp, bolaşaq jastardy Kärım Myŋbaevtai ülken ǧalym boluǧa baulidy.
Maŋdaiǧa jazylǧan 42 jyl ǧana ǧūmyrynda qazaq auyl şaruaşylyǧy ǧylymynyŋ saǧasynda bolyp, qyruar ıs tyndyryp ketken Kärım Myŋbaev kezınde 5 ǧylym doktoryn, 40 ǧylym kandidatyn daiyndaǧan. Betpaq dalany berekelı jerge ainaldyrmaq armanyna qol jetkıze almaǧan ǧalym, negızınen, ösımdıkter genetikasy men seleksiiasyna arnalǧan 200-den astam ǧylymi eŋbek jazyp qaldyrǧan. Ol jönınde tūlǧatanuşy ǧalym Seiıtqali Düisen baiandady.
K.Myŋbaevtyŋ negızgı ǧylymi eŋbekterı ösımdıkter genetikasy men seleksiiasyna arnalǧan. Köksaǧyzdyŋ biologiialyq erekşelıkterın zerttep, ony sūryptau ädısın tapty. Dändı daqyldar, onyŋ ışınde bidaidyŋ önımın arttyru üşın ony tek suarmaly jerlerde ǧana emes, sonymen qatar Oŋtüstık, Şyǧys Qazaqstan oblystarynyŋ jerlerınde de eguge bolatynyn däleldedı. Ol – Qazaqstanda qant qyzylşasy men kendırdı biologiia-seleksiia jaǧynan ǧylymi tūrǧyda sipattaǧan alǧaşqy ǧalym. Respublikada mal basyn arttyru jolynda jaiylymdyq jerlerdı köbeitu üşın zertteu jürgızdı. Kärım Myŋbaev özınıŋ ǧylymi qyzmetıne kırısken şaqta elde himiialyq jolmen sintetikalyq kauchuk alu onşa damymaǧan edı. Rezina jasaudyŋ negızgı şikızaty sanalatyn köksaǧyz ösımdıgın zerttep, onyŋ ǧylymǧa beimälım syrlaryn aşuǧa ūmtyldy.
Ǧalymnyŋ būl künde AQŞ-ta tūratyn, 1939 jyly tuǧan, Leningrad politehnika institutynyŋ tülegı, öz salasynda kandidattyq, doktorlyq dissertasiia qorǧap, äke jolyn quǧan ūly Djafar Kärımūly video arqyly bailanysqa şyǧyp, jinalǧan qauymǧa yqylasyn bıldırdı.
Basqosuǧa arnaiy kelgen Almaty oblysy Jambyl audanyndaǧy Myŋbaev auylynyŋ Kärım Myŋbaev atyndaǧy orta mektep, Qaraǧandy oblysy Nūra audanynyŋ Myŋbai auylyndaǧy Kärım Myŋbaev atyndaǧy jalpy orta bılım beru mektebınıŋ ökılderı, QR Parlamentı Mäjılısınıŋ, Memleket tarihy institutynyŋ, L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetınıŋ, Qazaq agrotehnikalyq zertteu universitetınıŋ ǧalymdary elde bolyp jatqan jaŋalyqtarmen bölısıp, ǧalym esımın ūlyqtaudaǧy igı ısterımen tanystyrdy.
Kärım Myŋbaiūlynyŋ nemere ınısı, jurnalist Nūrhan Myŋbai qazaq ǧylymyna auyr soqqy bolyp tigen 1948 jyly 30 qyrküiekte bolǧan äue apaty turaly estelıgın aitty. Almatydan şyqqan ūşaq Balqaş qalasynan janarmai qūiyp, äuege köterılgen soŋ 15 minuttan keiın jarylyp ketedı. Ūşaqtyŋ ışınde Mäskeuge, Stalin qoldan jasaǧan akademik T.Lysenkonyŋ 50 jasqa tolǧan toiyna şaqyrylǧan Qazaqstan auyl şaruaşylyǧy ǧylymynyŋ betke şyǧatyn tūlǧalary – akademik Kärım Myŋbaev bastaǧan ǧalymdar Qylyş Babaev, Sapar Nūǧymanov, Hasen Nauryzbaev, Fedor Solodnikov bar edı. Qazaq ǧylymynyŋ betke ūstar bütındei bır buyny qyrşynnan qiylǧan edı.
Osy künderı ǧalym esımın ūlyqtauda ülken jūmys atqaryldy. Kärım Myŋbaev atyndaǧy №59 mektep-lisei direktory Alma Jūmabekova Kärım Myŋbaevtyŋ ömır jolyn zerttep, nasihattap jürgen tūlǧalar men qoǧam qairatkerlerıne «Kärım Myŋbaev» tösbelgısın saltanatty türde tabystady. Qalalyq Botanikalyq saiabaqta «Kärım Myŋbaev atyndaǧy №59 mektep-liseiı tülekterınıŋ alleiasy» aşylyp, balalar köşet otyrǧyzyp, taqta ornatty. Is-şara Qūrban ait merekesı qarsaŋynda ötkendıkten, qazaqy dästür boiynşa şek berılıp, ruhyna baǧyştalyp qūran oqyldy.
