Mamandar bılıktılıgın arttyru maŋyzdy

Mäslihattyŋ mäjılıs zalynda ötken Qoǧamdyq keŋes otyrysynda qalalyq Bılım basqarmasynyŋ basşysy Qasymhan SENǦAZYEV elordadaǧy tärbieşıler men mūǧalımderdıŋ bılıktılıgın arttyru mäselesı turaly baiandady. Bügınde elordada 365554 balany qamtyp otyrǧan 780 bılım beru ūiymy, onyŋ ışınde 546 balabaqşa, 175 mektep, 32 kolledj, 13 qosymşa bılım beru ūiymy jäne 16 arnaiy bılım beru ūiymy bar ekenın aita kele, basqarma basşysy olardyŋ jūmysyna jeke-jeke toqtaldy.

Mektepke deiıngı bılım beru

Mektepke deiıngı bılım beru ūiymdary ötken jylmen salystyrǧanda 21 balabaqşaǧa köbeidı, bügınde elordada 69953 balany qamtityn 546 balabaqşa jūmys ısteidı. Balalardy mektepke deiıngı tärbiemen jäne oqytumen qamtudy ūlǧaitu maqsatynda 2023 jyly 10214 orynǧa memlekettık tapsyrys bölındı. Osy jyly taǧy 10317 orynǧa memlekettık tapsyrys ornalastyrylady. Sondai-aq mektepke deiıngı mekemelerdegı oryn tapşylyǧyn joiu maqsatynda aldaǧy jyldary 60 balabaqşa salu josparlanuda.

Erekşe bılım berudı qajet etetın balalardy qoldau maqsatynda ötken jyly 4 balabaqşada emosiia-erik jaǧynan jäne mınez-qūlqynda (autizm) auytquy bar balalarǧa arnalǧan inkliuziiany qoldau kabinetterı aşyldy. Bügınde 12 mektepke deiıngı bılım beru ūiymdarynda inkliuziiany qoldau kabinetterı aşylyp, jūmys jürgızılude. Aǧymdaǧy jyldyŋ soŋyna deiın taǧy 20 mektepke deiıngı bılım beru ūiymdarynda inkliuziiany qoldau kabinetterı aşylady.

– Balabaqşalardaǧy tärbieşılerdıŋ käsıbi deŋgeiın arttyru boiynşa auqymdy jūmys atqarylyp keledı. 2023 jyly 360 pedagog qaita daiarlau kursynan jäne 1062 pedagog bılıktılıgın arttyru kursynan öttı. Osy jyly taǧy 650-den asa pedagog bılıktılıgın arttyru kursynan ötedı. Aldaǧy ekı jylda beiındı bılımı bar tärbie­şılerdıŋ ülesın 100 paiyzǧa jetkızemız, – dedı Q.Senǧazyev.

Orta bılım sapasy

Üş auysymdy jäne şamadan tys mektepterdıŋ mäselesın şeşu üşın ötken jyly 12 jaŋa mektep paidalanuǧa berıldı. Osy jyly 32 mekteptıŋ qūrylysy jürude, onyŋ 12-sı jaŋa oqu jylyna qarai, qalǧan 11-ı osy jyldyŋ soŋyna deiın paidalanuǧa berıledı. 2025 jyly jalpy sany 25 mektep paidalanuǧa berıledı dep kütılude. Atalǧan mektepterdıŋ qūrylysy, qalamyzdaǧy üş auysymdy 8 mekteptıŋ, bala sany şamadan tys 18 mekteptıŋ mäselesı tolyq şeşıledı.

– Jyl saiyn mektep oquşylary sanynyŋ ösuıne bailanys­ty qalamyzda 2026-2027 oqu jylyna qarai 4 myŋ pedagogqa qajettılık tuyndaidy. Kadr tapşylyǧyn şeşu maqsatynda jyl saiyn jergılıktı biudjet esebınen pedagogika mamandyqtaryna 1000 orynǧa memlekettık tapsyrys berılude. Sondai-aq erekşe bılım berudı qajet etetın balalarǧa memlekettık qyzmet körsetu şeŋberın keŋeitemız, – dedı basqarma basşysy.

Balalardy jaily jäne qauıpsız ortamen qamtamasyz etu maqsatynda barlyq bılım beru ūiymdary 100 paiyz sifrly beinebaqylau kamerasymen, turniketpen, dabyl tüimesımen jäne jyldamdyǧy joǧary internetpen qamtamasyz etılgen. Biylǧy oqu jylynda balalardy sapaly tamaqtandyru üşın tört aptanyŋ az mäzırı äzırlenıp, 98 mektepte 96531 oquşy tegın ystyq tamaqpen qamtamasyz etıldı.

Osy oqu jylynyŋ III toqsan qorytyndysy boiynşa bılım sapasy 56,69 paiyzdy qūrady, būl aldyŋǧy oqu jylymen salystyrǧanda 2 paiyzǧa juyq ösu serpının körsettı. Oquşylardyŋ bılım sapasyn arttyruǧa baǧyttalǧan bırneşe joba ıske asuda: Pasch (nemıs tılı), Global scholars (aǧylşyn tılı), Cisco (informatika).

– Pedagogtardyŋ bılıktılıgı bılım sapasyna tıkelei bailanysty bolǧandyqtan, olardyŋ käsıbi ösuı de maŋyzdy. 2023 jyly 5527 pedagog pen 42 mektep direktory bılıktılıktı arttyru kursynan öttı. Osy jyly 6 myŋnan asa pedagog bılıktılıktı arttyru kursynan ötedı. Sonymen qatar ötken jyly 46 mektepke 107 pändık kabinet satyp alynyp, 95 paiyz qala mektepterı jaŋa pändık kabinetpen jabdyqtaldy. Aǧymdaǧy jyldyŋ soŋyna deiın 67 mektepke 85 pändık kabinet satyp alu arqyly mektepter 100 paiyz pändık kabinetpen qamtamasyz etıledı, – dedı Q.Senǧazyev.

Alǧaş ret 1-2-synyptar üşın «Sifrlyq sauattylyq», «Beineleu önerı», «Eŋbekke baulu» pänderınıŋ oqulyǧy elektrondyq-sifrlyq formatqa köştı. Elorda mektepterı 100 paiyz elektrondyq oqulyqtarmen qamtamasyz etılıp, ony 214 myŋ oquşy qoldanuda.

Qosymşa bılım beru

Elordadaǧy barlyq bılım oşaǧyna «Bırtūtas tärbie» baǧdarlamasy engızıldı. Baǧdarlama aiasynda «Jetkınşektıŋ jetı jarǧysy», «Eŋbegı adal jas örken», «Oquǧa qūştar äke, ana, bala, ūstaz» jobalary ıske asuda. Bala tärbiesındegı otbasy instituty rölın nyǧaituda, «Ata-analar mektebı», «Äkeler mektebı», «Analar mektebı», «Äjeler mektebı», «Altyn urpaq», «Akademiialyq ūtqyrlyq» jobalary öz nätijesın körsetude. Qyrküiek aiy­nan bastap barlyq mektepte «Ata-analardy pedagogikalyq qoldau ortalyqtary» aşyldy.

Osy oqu jylynda 191 myŋ ata-anany qamtyǧan «Otbasy – baqyt mekenı», «Jarasymdy üştık: otbasy-bala-mektep», «Jetıstık üiırmeden bastalady» atty mektep pen ata-ana qatynasyn nyǧaitatyn jobalar jüzege asty. Alǧaş ret oquşylardyŋ kıtap oquǧa degen qyzyǧuşylyǧyn arttyru,
tanymdyq  közqarasyn keŋeitu maqsatynda är auysymnyŋ basynda «8 minuttyq körkem ädebiet oqu» jobasy bastau aldy.

Basqarma basşysynyŋ aituynşa, soŋǧy 3 jylda qalada 15 qosymşa bılım beru ūiymynyŋ filialy aşyldy. Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyna säikes, elordada 2029 jylǧa deiın 15 zamanaui qosymşa bılım beru nysanyn salu josparlanǧan, onyŋ 2-euı ötken jyly koldanysqa berıldı. Taǧy 3 nysan boiynşa jer telımderı anyqtalyp, jobalau jūmysy jürıp jatyr.

Käsıptık bılım beru

Qalamyzda 32 tehnikalyq jäne käsıbi bılım beru ūiym­darynda 35923 student bılım aluda. 2025 jylǧa qarai 100 paiyz jastar tegın tehnikalyq jäne käsıbi bılım berumen qamtylady. Şet jerden kelgen studentterdı oryn-jaimen qamtamasyz etu maqsatynda 938 orynǧa arnalǧan «Studentter üiı» salynuda. Sūranysqa ie kadrlardy daiarlau maqsatynda mamandarǧa qajettılıktıŋ öŋırlık kartasy – jaŋa käsıpterınıŋ atlasy äzırlendı.

– Bügınde «jyljymaityn mülıktı basqaru», «haus-mas­ter», «landşafty dizain», «baq-saiabaq şaruaşylyǧy», «gül ösıruşı – florist» jaŋa mamandyqtaryna lisenziia alyndy. «Gidrogeologiia» mamandyǧynyŋ «tehnik-gidrogeo­log» bılıktılıgıne, «logopediia» mamandyqtaryna lisenziia alu josparlanuda. Osy jyly qala käsıporyndarymen, sondai-aq öŋırlık käsıpkerler palatasymen bırlesıp dualdy oqytu boiynşa jūmys jürgızıldı. Dualdy oqytu jüiesıne 369 käsıporynnyŋ qatysuymen 65 mamandyq boiynşa 25 kolledjden 6215 student tartyldy. Būl qala boiynşa studentterdıŋ 18 paiyzyn qūraidy. Ötken jyly elordalyq 3 kolledjde alǧaş ret 10-11-synyp oquşylary (170 oquşy) üşın jūmysşy mamandyqtary boiynşa eksperimenttık bılım beru baǧdarlamasy endı. Qanatqaqty joba boiynşa 1,5 jyldan keiın oquşylar orta bılım turaly attestatpen qosa tıgınşı, aspaz, avtogaz dänekerleuşı mamandyǧy arqyly diplom alyp şyǧady, – dedı Q.Senǧazyev.

Kolledjder jūmys beruşı­lermen bırlese otyryp, käsıptık standart negızınde bılım beru baǧdarlamalaryn äzırleitın akademiialyq derbestıkke ie boldy. Qazırgı kezde 628 bılım beru baǧdarlamasy äzırlendı. Studentterdı tiımdı jūmysqa ornalastyru maqsatynda ırı käsıporyndardyŋ kolledjderge qamqorlyǧy boiynşa jūmys ıske asuda.