Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ töraǧalyǧymen turizmdı damytu jönındegı keŋes öttı. Jiynǧa Premer-ministr Oljas Bektenov, Prezident Äkımşılıgınıŋ basşysy Aibek Dädebai, Bas prokuror Berık Asylov, Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ töraǧasy Ermek Saǧymbaev, Ükımet müşelerı, Astananyŋ, respublikalyq maŋyzy bar qalalar men oblystardyŋ äkımderı, ūlttyq kompaniialar men «Atameken» ūlttyq käsıpkerler palatasynyŋ jetekşılerı, turizm sektoryndaǧy biznes qoǧamdastyq ökılderı qatysty.
Memleket basşysy, eŋ aldymen, turizm älemdık ekonomikanyŋ qarqyndy damuyna yqpal etıp otyrǧan ärı investorlar üşın tartymdy sala ekenın atap öttı.
Turizm tiımdı bolmai tūr
Qasym-Jomart Toqaev turizmnıŋ äleuetı tolyq paidalanylmai otyrǧanyn aitty.
«Bügınde älemdık jalpy önımdegı turizmnıŋ ülesı 9 paiyzdan asty. Iаǧni pandemiiaǧa deiıngı deŋgeige qaita keldı deuge bolady. Dünie jüzındegı jūmys oryndarynyŋ şamamen 10 paiyzy turizmge tiesılı. Ärbır törtınşı jūmys orny osy salada aşylyp jatyr. Körsetıletın qyzmetter boiynşa älemdık eksporttyŋ 30 paiyzy, investisiianyŋ 7 paiyzy jäne salyq tüsımderınıŋ 5 paiyzy turizm arqyly tüsedı. Qazaqstanda turizmnıŋ barlyq türın damytuǧa mol mümkındık bar, ekologiialyq turizmnen bastap biznes turizmıne deiın damytuǧa bolady» dedı Prezident.
Memleket basşysy elımızdıŋ geografiialyq tūrǧydan oŋtaily ornalasqanyna, aluan türlı tabiǧatymyz, bai ärı bıregei tarihi-mädeni mūramyz bar ekenıne qaramastan, turizm salasyndaǧy äleuettıŋ tolyq paidalanylmai otyrǧanyn synǧa aldy.
«Ekonomikanyŋ maŋyzdy salasy sanalatyn turizm äzırge tiımdı bolmai tūr. Būl – Ükımet pen äkımdıkterdıŋ jıbergen kemşılıgı. Soŋǧy tört jylda ekonomika qūrylymyndaǧy turizmnıŋ ülesı 3,7 paiyzdan 3,2 paiyzǧa deiın azaiyp kettı. Būl älemdegı ortaşa körsetkışten üş ese tömen. Būǧan qosa, atalǧan körsetkış boiynşa bız klimaty men mädenietı ūqsas körşı elderge de ese jıberıp otyrmyz. Turizm salasy qarqyndy türde damu üşın şūǧyl ärı jüielı şaralar qabyldau qajet ekenı anyq» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Şipajailarda oryn sany nege azaidy?
Prezident airyqşa nazar audarudy qajet etetın bırneşe basym baǧytqa arnaiy toqtaldy. Memleket basşysy, eŋ aldymen, turizm salasynyŋ investisiialyq tartymdylyǧyn arttyru qajet ekenın aitty.
«Düniejüzılık ekonomikalyq forumnyŋ baǧalauy boiynşa elımız turizm salasyndaǧy ıskerlık ortany damytu deŋgeiı tūrǧysynan 119 eldıŋ ışınde 70-orynda tūr. Būl maqtanatyn körsetkış emes. Demek, būl salada biznes jürgızuge qolaily jaǧdai jasalmaǧan. Sol sebeptı turister nöpırı artqanyna qaramastan, kurorttyq aimaqtardaǧy oryn sany öspek tūrmaq, kerısınşe, azaiyp barady. Alaköl demalys aimaǧynyŋ Jetısu oblysy jaǧy men Almaty tau klasterı köş soŋynda keledı. Alaköldegı qonaqüiler, otelder men turistık bazalardyŋ sany 24-ke, al Almatyda 16-ǧa qysqarǧan. Sonyŋ saldarynan biudjet tūraqty salyq tüsımınen, al öŋırler jūmys oryndarynan qaǧylyp otyr» dedı Prezident.
Memleket basşysy ūlttyq parkter men orman qoryna tiesılı aimaqtarda jer telımın bölu mäselesı zaŋ tūrǧysynan qiyndaǧanyna bailanysty biznes ökılderı tarapynan şaǧym tüsıp jatqanyn atap öttı. Al būl ūzaqmerzımdı investisiia salu, qaryzǧa qarjy tartu jäne turizm infraqūrylymyn damytu mümkındıkterın şekteidı.
«Turizm salasyndaǧy 17 serpındı investisiialyq jobanyŋ ışınde tek ekeuı ǧana ırı joba ekenı mälım boldy. Bıraq olarǧa da biudjetten qomaqty qarjy qūiu kerek. Soǧan qaraǧanda, Ükımet jobalardy öz qarjysymen jüzege asyruǧa daiyn investorlarmen jetkılıktı deŋgeide tiımdı jūmys ıstei almai otyr. Al olarǧa keregı – tek infraqūrylym jaǧynan qoldau. Turizm salasyna investorlardy tartu üşın aşyq ärı tūraqty jaǧdai qajet. Ükımet pen öŋırlerdıŋ äkımderı kurorttyq aimaqtar qūrylysynyŋ Bas josparyn sifrlyq nūsqaǧa köşıruge kırısıp, oǧan aşyq qoljetımdılıktı qamtamasyz etkenı jön. Äleuettı investordyŋ bos jer telımderı turaly maŋyzdy aqparat aluǧa mümkındıgı boluǧa tiıs» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Būl rette Memleket basşysy älemnıŋ tükpır-tükpırınen şeteldık IT-mamandardy, iaǧni «sifrlyq köşpendılerdı» tartu ısıne airyqşa män beru qajet dep sanaidy. Ükımetke biyl qazan aiynan bastap arnaiy «Digital Nomad Visa» jäne «Digital Nomad Residency» baǧdarlamalaryn ıske qosudy tapsyrdy.
Kölık infraqūrylymy naşar
Prezidenttıŋ pıkırınşe, otandyq turizmdı tejeitın eleulı tüitkıldıŋ bırı – kölık infraqūrylymynyŋ naşarlyǧy.
«Elımızdegı temırjol salasy syn kötermeidı. Vagondardyŋ köbı äbden eskırgen. Keibır vagondarda, tıptı, kondisioner de joq. Ükımet aldaǧy bes jylda vagondar parkın jaŋartuǧa tiıs. Būl jūmysty sozbai, jedel aiaqtau qajet. Sondai-aq temırjol stansalarynyŋ aumaǧyn abattandyru kerek, barlyǧy halyqaralyq standarttarǧa sai boluǧa tiıs. Jaz ailarynda jolauşylar sany kürt artatyny belgılı. Jūrt jiı baratyn jerlerge jaily vagondary bar poiyzdardy köbeitu qajet. Būl – öte jedel atqaratyn mındet. Avtomobil joldarynyŋ sapasy da naşar. Äsırese, şalǧaida ornalasqan demalys aimaqtaryna kölıkpen jetu oŋai emes. Tıptı, öte qiyn. Tasjol joq deuge bolady. «Astana-Almaty» baǧytyndaǧy joldy jöndeu jūmystary 2021 jyldan berı sozylyp keledı. Būl – Qazaqstannyŋ oŋtüstıgı men ortalyǧyn bailanystyryp tūrǧan küre jol. Qūrylysy aiaqtalmai jatqan taǧy bırneşe joba bar. Būlar – Atyrau-Astrahan, Taldyqorǧan-Öskemen, Merke-Burylbaital, Aqtöbe-Qandyaǧaş, Kaztalovka-Jänıbek baǧyttary. Bır sözben, mūndai ahual aimaqtardyŋ turistık äleuetın tolyq aşuǧa mümkındık bermei otyr. Onyŋ üstıne, jol jöndeu jūmystarynyŋ smetalyq qūny jyl saiyn qymbattaidy. Ükımet osy qūrylystardy biyl tolyq aiaqtauy kerek. Barlyq baǧyttar boiynşa jūrttyŋ kedergısız qatynauyn qamtamasyz etu qajet» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy demalys oryndarymen logistikalyq bailanystyŋ naşarlyǧy ışkı turizmge ǧana emes, şeteldık qonaqtardyŋ da keluıne äser etetının aitty.
«Şeteldık turisterdıŋ 90 paiyzyna juyǧy körşıles TMD elderıne tiesılı. Alys şetelden keletın turister äzırge az. Halyqaralyq zertteulerge säikes, saiahatşylardyŋ 70 paiyzdan astamy ūşaqpen 4 saǧat ainalasynda jetetın demalys oryndaryna barǧandy jön köredı. Demek Qytai, Ündıstan, Şyǧys Aziia, Taiau Şyǧys elderınen keletın turister üşın Qazaqstan öte tartymdy boluy mümkın. Būl rette şeteldık turisterdıŋ ūlttyq mentalitetımen, olardyŋ müddesımen jäne sūranystarymen sanasyp, özındık erekşelıkterın eskergen jön. Bükıl turistke bır baǧdarlama ūsynuǧa bolmaidy. Ol üşın joǧary bılıktı mamandar kerek jäne sapaly jūmys ısteu qajet. Aldaǧy bes jylda elımızge keletın turister sanyn ekı ese, tıptı üş ese arttyruǧa mümkındıgımız bar. Äue tasymaly salasyn damytu qajet. Eŋ aldymen, tanymal äue baǧyttaryndaǧy loukosterlerdıŋ sanyn köbeitu kerek. Qazır Qazaqstannyŋ jolauşylar tasymaly qūrylymyndaǧy loukosterlerdıŋ ülesı – nebärı 21 paiyz. Salystyrmaly türde aitqanda, Gruziia men Äzerbaijanda būl körsetkış 56 jäne 37 paiyzdy qūraidy. Sonymen qatar biznes äue tasymaly naryǧynda ūdaiy özgerısterge tap bolyp otyr. Tıptı oǧan beiımdelıp ülgermeidı. «Atameken» palatasynyŋ mälımetı boiynşa biyl Alaköl baǧytyndaǧy äue reisterı subsidiiasyz qaldy. Būl turaly turistık operatorlar mausym bastalar aldynda ǧana bıldı» dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev biyl Qytaidaǧy Qazaqstan turizmı jyly dep jariialanǧanyn eske salyp, körşı elden turisterdı köbırek tartu üşın mädeni äleuetımızdı paidalanu, şekara maŋyndaǧy turistık yntymaqtastyqty damytuǧa airyqşa män beru maŋyzdy ekenıne nazar audardy. Būl rette Ükımetke şekaralas aimaqtardyŋ äkımderımen bırlesıp, eldı mekenderdı turister qabyldauǧa daiyndau, Baqty jäne Köljat baqylau-ötkızu beketterındegı jaŋǧyrtu jūmystaryn tezırek aiaqtau, sondai-aq Qazaqstanǧa kelgen şeteldık turisterdıŋ qauıpsızdıgın ūdaiy baqylauda ūstau jönınde tapsyrma berıldı.
Ükımet josparyn synǧa aldy
Prezident turistık aimaqtardy injenerlık infraqūrylymmen qamtamasyz etu ısınde de tüitkılder köp ekenıne toqtaldy.
«Turistık bazalarda energiia quatynyŋ özı jetıspeidı. Sol sebeptı demaluşylar köbıne jaryqsyz qalady. Sonyŋ saldarynan adamdarǧa qater tönedı. Sondai-aq ört şyǧu qaupı bar, tūrmystyq tehnika jaramsyz bolyp qalady. Käsıpkerler qūraldardyŋ ısten şyǧuyna jäne azyq-tülıktıŋ būzyluyna bailanysty zor şyǧynǧa batady. Ükımet äkımdıktermen bırlesıp, kurort aimaqtaryn injenerlık infraqūrylymmen qamtamasyz etu ısıne tekseru jürgızuge tiıs. Turistık oryndardy injenerlık infraqūrylymmen, sonyŋ ışınde elektr energiiasymen, kärız jüiesımen, tazartu qūrylǧylarymen, auyzsumen jäne kıreberıs joldarmen qamtamasyz etu üşın arnaiy biudjettık baǧdarlama qajet» dedı Prezident.
Qasym-Jomart Toqaev Ükımettıŋ barlyq öŋırde bır mezette 20 turistık aimaqty damytu josparyn synǧa alyp, mūndai täsıl tiımsız ekenın, memlekettıŋ şekteulı resursyn zaia ketıretının mälımdedı. Prezidenttıŋ pıkırınşe, Qazaqstan turizmınıŋ jahandyq deŋgeidegı tölqūjatyna ainaluǧa laiyq anaǧūrlym perspektivtı nysandardy qysqa merzım ışınde retke keltırgen jön.
«Almaty öŋırınıŋ tau klasterı, Maŋǧystau jaǧajai turizmı jäne Şuche-Burabai kurorttyq aimaǧy eŋ qolaily baǧyttar sanalady. Almaty – Qazaqstan turizmın damytudyŋ basty ortalyǧy. Jalpy turister legınıŋ törtten bırı, sonyŋ ışınde şeteldık turisterdıŋ jartysy osy qalaǧa tiesılı. Bıraq qalanyŋ turistık infraqūrylymy jyldan-jylǧa artyp kele jatqan nöpırge tötep bere almaidy. Demalys jäne mereke künderı Şymbūlaqqa keluşıler sany onyŋ ötkızu mümkındıgınen 2,5 ese asyp ketedı. Sondyqtan tau şaŋǧysy klasterın, onyŋ ışınde Almaty oblysyndaǧy Türgen şatqalynda jyl boiy jūmys ısteitın tau kurortyn salu arqyly odan ärı damytu öte maŋyzdy» dedı Memleket basşysy.
Sonymen qatar Prezident Ükımetke Maŋǧystau oblysynyŋ äkımdıgımen bırge Kaspii jaǧalauyndaǧy turizm infraqūrylymynyŋ sapasyn arttyru üşın qonaq üi jäne meimanhana biznesınıŋ älemdık brendterı men franşizalaryn tartumen belsendı ainalysudy, jaǧalaudaǧy kurorttyq aimaqtardy damytu jönındegı Dubai men Baku qalalarynyŋ täjıribesın eskere otyryp, Aqtau qalasynyŋ Bas josparyn qaita qaraudy, Aqtauǧa Almatydan, Aqtöbeden, Şymkentten jäne Atyraudan qatynaityn äue reisterınıŋ sanyn arttyrudy, «Jyly jaǧajai» aumaǧyndaǧy jobalardy jyl soŋyna deiın aiaqtaudy, sondai-aq Kendırlı demalys aimaǧyn damytu ısın jedeldetudı tapsyrdy.
Kurorttyq aimaqty damytu nege ıske asyrylmady?
Memleket basşysy Şuche-Burabai kurorttyq aimaǧyndaǧy tūmsa tabiǧat, tarihi jäne mädeni eskertkışter bızdıŋ bıregei bailyǧymyz ekenın atap öttı.
«Burabai Astanadan alys emes. Sondyqtan elorda tūrǧyndary men qonaqtary būl jerge jiı barady. Turister sany jyldan-jylǧa artyp kele jatyr. Degenmen onda infraqūrylym salu jūmysy öte baiau jürıp jatyr. Sonyŋ saldarynan jergılıktı demalys oryndaryndaǧy ekologiialyq ahual älı de kürdelı. Jergılıktı bilık maŋyzdy infraqūrylymdyq jobalardyŋ oryndaluyn sozbalaŋǧa salyp otyr. Mysaly, Şuche-Burabai kurorttyq aimaǧyn damytu jospary tolyq jüzege asyrylǧan joq. Būl qūjat sonau 2012 jyly qabyldanǧan. Jospar boiynşa 126 milliard teŋge bölınuge tiıs edı. Is jüzınde 35 milliard teŋge berılgen. Būl – közdelgen qarjynyŋ nebärı 28 paiyzy. On jyldan astam uaqyt öttı. Bıraq demalys ornynda tazartu qondyrǧylary ornatylǧan joq. Su jelılerı men jylu közderınıŋ qūrylysy da tolyq bıtpegen. Ükımet, Prezident Is basqarmasy jäne oblys äkımdıgı osy jobalardy köpke sozbai, qysqa merzımde aiaqtauǧa tiıs» dedı Memleket basşysy.
Būdan bölek, Ükımet pen jergılıktı äkımdıkke «Burabai» kurortynyŋ aumaǧynda ornalasqan «Aqbura», Jökei kölı, Qatarköl, Tekeköl jäne basqa da jaŋa turistık aimaqtardy damytu, Burabai aimaǧyna Astana, Qaraǧandy, Pavlodar, Öskemen qalalarynan jedel qatynaityn poiyzdardy ıske qosu, Prezident Is basqarmasy äzırlep jatqan «Burabay Travel» bıryŋǧai sifrlyq platformasynda maŋaidaǧy turistık aimaqtardy tügel qamtu mındetterı jükteldı.
Zamanaui qūraldardy qoldanu kerek
Memleket basşysy Qazaqstan turizmın nasihattau üşın zamanaui qūraldardy belsendı qoldanu qajet dep sanaidy.
«Elımız turaly qyzyqty mälımetterdı ǧalamdyq aqparat keŋıstıgınde keŋınen taratqanymyz jön. Turizmdı damytu üşın Qazaqstanda ötetın auqymdy halyqaralyq şaralardy tolyǧymen paidalanu kerek. Biyl elımızde V Düniejüzılık köşpendıler oiyndary ötedı. Būl doda töl dästürımızdıŋ, mädenietımız ben sportymyzdyŋ üilesım tapqanyn körsetedı. Bıraq älemdık media-keŋıstıkte būl turaly aqparattar öte az deuge bolady. Mūndai mümkındıktı jıberuge bolmaidy. Şetelden turister tartu üşın elımızdı barynşa tanytu kerek. Halyqaralyq ırı media-kompaniialarmen tyǧyz jūmys ısteu qajet. Syrtqy ıster ministrlıgıne osy şaruany pysyqtaudy tapsyramyn» dedı Prezident.
Tabiǧatqa ziian keltırmeiık!
Memleket basşysy sözın qorytyndylai kele, ekologiia mäselesıne arnaiy toqtaldy. Onyŋ aituynşa, turizmdı damytamyz dep tabiǧatqa ziian keltıruge bolmaidy.
«Qoǧamda ekologiialyq mädeniet qalyptasyp keledı. Bıraq ötkır mäseleler de az emes. Ökınışke qarai, özen-köldıŋ jaǧasyn, orman ışın qoqysqa toltyratyndar älı de azaimai tūr. Tazalyqty saqtau üşın arnaiy ekologiialyq şaralar ötkızuge mäjbürmız. Qazır elımızde «Taza Qazaqstan» aksiiasy jürıp jatqanyn bılesızder. Būl jūmystyŋ tiımdı boluy, eŋ aldymen, jūrttyŋ sana-sezımıne bailanysty. Ärine, azamattardyŋ ekologiialyq sauatyn köteru de maŋyzdy. Osyǧan orai Mädeniet, Ekologiia, Oqu-aǧartu ministrlıkterı naqty şaralardy qolǧa aluǧa tiıs. Būl baǧytta aǧartuşylyq jūmystarmen ǧana şekteluge bolmaidy. Kez kelgen azamat tabiǧatta emın-erkın demaluy üşın barlyq jaǧdai jasaluy qajet. Turist qai jerge tūraqtap, qai jerde ot jaǧuǧa rūqsat etılgenın bıluı kerek. Sondyqtan demalys oryndarynda osyndai laiyqty infraqūrylym boluy qajet. Būl mäselemen äkımdıkter ainalysuǧa tiıs» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Sonymen qatar jiynda Turizm jäne sport ministrı Ermek Marjyqpaev, Kölık ministrı Marat Qarabaev, Almaty qalasynyŋ äkımı Erbolat Dosaev, Şyǧys Qazaqstan oblysynyŋ äkımı Ermek Köşerbaev, «Accor» qonaqüiler jelısınıŋ TMD boiynşa bas direktory Aleksis Delaroff, «Orient Finance Group» kompaniiasynyŋ aksionerı Ruslan Şaekin, «PANA Group» kompaniiasynyŋ teŋ qūryltaişysy Nūrjan Niiazaliev, «SkyWayTravel» turistık kompaniiasynyŋ direktory Äsem Qozbaǧarova söz söiledı.
