2-4 şılde künderı Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ şaqyruymen Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy Si Szinpin Qazaqstanǧa memlekettık saparmen keldı. Keşe Aqordada ekı eldıŋ basşylary şaǧyn jäne keŋeitılgen qūramda kelıssözder jürgızdı. Ekıjaqty kelıssözderden keiın Qazaqstan Prezidentı men Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı üşın bırlesken mälımdeme jasady. Memleket basşysy özınıŋ şaqyruyn qabyl alyp, Qazaqstanǧa memlekettık saparmen kelgenı üşın Si Szinpinge şynaiy rizaşylyǧyn bıldırdı. QHR Töraǧasy Şanhai yntymaqtastyq ūiymyna müşe memleketter basşylary keŋesınıŋ 24-şı otyrysyna qatysady.
Qytai tılınde än şyrqady
Prezident Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstanǧa memlekettık saparmen kelgen QHR Töraǧasy Si Szinpindı elorda äuejaiynda qarsy aldy. Märtebelı qonaqty saltanatpen qarsy alu üşın äuejaida Qūrmet qarauyly rotasy sap tüzep tūrdy. Sondai-aq Qazaqstan men Qytai halyqtarynyŋ şynaiy dostyǧynyŋ belgısı retınde balalar ekı eldıŋ jalauyn jelbıretıp, qoşemet körsettı. Balalar Töraǧa Si Szinpin bastaǧan QHR delegasiiasyna ıltipat bıldırıp, qytai tılınde än şyrqady. Sapar aiasynda joǧary deŋgeide ekıjaqty kelıssözder jürgızıledı jäne bırqatar maŋyzdy qūjatqa qol qoiylady dep josparlanyp otyr.
«Senımdı tırek bolatynyn mälımdeimın!»
Prezident Qasym-Jomart Toqaev pen QHR Töraǧasy Si Szinpin şaǧyn qūramda kelıssöz jürgızdı. Qazaqstanǧa memlekettık saparmen kelgen Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy Si Szinpindı «Aqorda» rezidensiiasynda saltanatty qarsy alu räsımı öttı.
Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev QHR Töraǧasy Si Szinpinnıŋ kortejın özı kütıp aldy. Märtebelı meimannyŋ qūrmetıne Qazaqstan Respublikasy Äue qorǧanysy küşterınıŋ ūşaqtary Prezident saraiynyŋ aldynan Qytai tuymen tüstes qyzyl, sary jolaq ız qaldyryp, ūşyp öttı. Būdan keiın Qasym-Jomart Toqaev pen Si Szinpin bır-bırıne resmi delegasiia müşelerın tanystyrdy. Qūrmet qarauylynyŋ bastyǧy raport berıp, ekı eldıŋ änūrandary oryndaldy.
Prezident, eŋ aldymen, şaqyruyn qabyl alyp, elımızge memlekettık saparmen kelgenı üşın Si Szinpinge rizaşylyǧyn bıldırdı. «Sızdıŋ saparyŋyzdyŋ män-maǧynasy öte zor, erekşe dep aituǧa bolady. Qytai Halyq Respublikasy – tatu körşı, maŋyzdy strategiialyq serıktes ärı basty odaqtas memlekettıŋ bırı. Berık dostyqqa jäne özara qoldauǧa negızdelgen qazaq-qytai qarym-qatynasy būryn-soŋdy bolmaǧan qarqynmen damyp kele jatyr. Men mūny ülken quanyşpen atap ötemın. Sız Qazaqstan men Qytaidyŋ mäŋgılık jan-jaqty strategiialyq ärıptestıgın nyǧaituǧa zor üles qostyŋyz. Mūny joǧary baǧalaimyz. Ekı eldıŋ yntymaqtastyǧyn halyqtarymyzdyŋ igılıgı üşın jaŋa deŋgeige köteru qajet degen bastamaŋyzdy tolyq qoldaimyn. Bügıngı basqosuymyzdy osynyŋ aiqyn dälelı deuge bolady» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Qasym-Jomart Toqaev barlyq baǧyt boiynşa qarqyndy damyp kele jatqan qazaq-qytai yntymaqtastyǧynyŋ jai-küiın joǧary baǧalady. «Qytai – bız üşın tatu körşı ǧana emes, jaqyn dosymyz ärı uaqyt tezınen ötken senımdı serıktesımız. Bız ortaq tarihtyŋ, tatu körşılık qatynastardyŋ jäne özara qoldaudyŋ myzǧymas qūndylyqtaryna süiene otyryp, şyn mänınde ülgı eterlık memleketaralyq qatynasty jolǧa qoidyq. Jyldan-jylǧa özara bailanystarymyzdyŋ mazmūny baiyp keledı» dedı Memleket basşysy.
Öz kezegınde Si Szinpin qazaq jerınde qūrmet körsetkenı üşın Qazaqstan Prezidentıne alǧys aitty. «Qūrmettı Prezident myrza, qymbatty dosym! Menıŋ saparyma män berıp otyrǧanyŋyzǧa rizaşylyǧymdy bıldıremın. Sız Memleket basşysy qyzmetıne kırısken sätten bastap reformalar men eldıŋ damuyn belsendı ärı maqsatty türde ılgerıletıp kelesız. Işkı jäne syrtqy saiasatta tiımdı şaralardyŋ tūtas toptamasyn qabyldadyŋyz. Sonyŋ nätijesınde elıŋızdıŋ jalpy quaty men halyqaralyq bedelı aitarlyqtai artty. Tatu körşı retınde bız būl jetıstıkterge şyn jürekten quanamyz. Byltyr ekeumız Sian men Beijıŋde ekı ret kezdesıp, jaŋa josparlardy belgıledık. Sondai-aq «altyn otyz jyldyqta» qytai-qazaq qatynastaryn qarqyndy damytudyŋ negızgı baǧyttaryn aiqyndadyq. Qytai Qazaqstanmen aradaǧy qarym-qatynasty ärdaiym strategiialyq tūrǧydan jäne ūzaqmerzımdı perspektiva deŋgeiınde qarastyratynyn rastaǧym keledı. Sondai-aq körşıles elderge qatysty ūstanatyn özınıŋ syrtqy saiasatynda Qazaqstanǧa basymdyq beredı jäne Ortalyq Aziiadaǧy maŋyzdy serıktes el sanaidy. Qytai-qazaq bailanystaryn qamtamasyz etude bızdıŋ erık-jıgerımız ben ūstanymymyz özgermeidı jäne koniunkturalyq yqpalǧa ūşyramaidy. Qytai ärqaşan Qazaqstanǧa senımdı tırek bolatynyn mälımdeimın» dedı QHR Töraǧasy.
Būdan keiın kelıssöz resmi delegasiia müşelerınıŋ qatysuymen keŋeitılgen qūramda jalǧasty.
Ekıjaqty damudyŋ «altyn kezeŋı»
Şaǧyn qūramdaǧy kelıssözden keiın Qazaqstan Prezidentı men QHR Töraǧasy ekı eldıŋ resmi delegasiialarynyŋ qatysuymen keŋeitılgen qūramda kelıssöz jürgızdı. Qasym-Jomart Toqaev QHR Töraǧasy Si Szinpinnıŋ elımızge memlekettık saparyn Qazaqstan men Qytai arasyndaǧy mäŋgılık ärı jan-jaqty strategiialyq serıktestıktı odan ärı nyǧaituǧa degen ūmtylystyŋ aiqyn körınısı dep baǧalaitynyn aitty.
«Qazaqstan elderımız arasyndaǧy tatu körşılık pen ǧasyrlar boiǧy dostyqty nyǧaituǧa erekşe män beredı. Bız bırlesken küş-jıgerımızdıŋ arqasynda özgelerge ülgı bolatyn jäne türlı baǧytty qamtityn memleketaralyq yqpaldastyq ornattyq. Bızdıŋ ekıjaqty qarym-qatynasymyz damudyŋ jaŋa «altyn kezeŋıne» öttı dep nyq senımmen aituǧa bolady. Ekı el arasyndaǧy bailanystar tūraqty äleumettık-ekonomikalyq damuǧa, halyqtarymyzdyŋ äl-auqatyn jaqsartuǧa zor septıgın tigızıp otyr. Byltyr özara tauar ainalymy 41 milliard dollardan asty. Būl – rekordtyq körsetkış. Qazırgı taŋda 45 ortaq investisiialyq joba jüzege asyrylyp jatyr. Onyŋ jalpy qūny – 14,5 milliard dollar. Jobalar önerkäsıp, energetika, kölık-tranzit, jasyl ekonomika, auyl şaruaşylyǧy jäne basqa da salalardy qamtidy. Sonymen bırge, ekı eldıŋ mädeni-gumanitarlyq bailanystary jandana tüstı. Joǧary Märtebelı Töraǧa, osy jetıstıkterdıŋ bärı Sızdıŋ jeke qoldauyŋyzdyŋ arqasynda tabysty jüzege asqanyn airyqşa atap ötkım keledı» dedı Prezident.
Memleket basşysynyŋ aituynşa, Qazaqstan Qytaidyŋ beibıt bastamalaryn qoldaidy. Sondai-aq halyqaralyq qūqyqtyŋ negızgı qaǧidattary men BŪŪ Jarǧysyna negızdelgen ädıl älemdık tärtıptı qalyptastyrudaǧy jetekşı rölı men eleulı ülesın joǧary baǧalaidy.
«Sızdıŋ «Adamzattyŋ bırtūtas taǧdyry qoǧamdastyǧyn qūru» turaly bastamaŋyzdy konstruktivtı ruhta qoldauǧa daiynbyz. Bızdıŋ «Bırtūtas Qytai» saiasatyna qatysty ūstanymymyz özgermeidı. Sondai-aq terrorizm, separatizm jäne ekstremizm sekıldı «üş zūlym küşke» qarsy küres jönındegı yqpaldastyqty qoldaimyz. Qytaidyŋ bükıl älem elderınıŋ egemendıgı men täuelsızdıgın qūrmetteuge şaqyratyn tūraqty ūstanymyn baǧalaimyz. Bügınde Qytai Qazaqstannyŋ eŋ ırı sauda serıktesı sanalatynyn būǧan deiın de aittym. Özara tauar ainalymyn eseleuge mol mümkındıgımız bar. Bızdıŋ eldıŋ Ükımetı osy maqsatqa jetu üşın tabandy türde jūmys ısteidı. Qytai Qazaqstan ekonomikasyna salynǧan investisiia kölemı boiynşa jetekşı orynǧa ie. Keiıngı 15 jylda onyŋ kölemı 24 milliard dollarǧa jettı. Ekı el arasynda vizasyz rejim küşıne endı. Qazır «Qytaidaǧy Qazaqstan turizmı jyly» ötıp jatyr. Mūnyŋ bärı elderımızdıŋ türlı saladaǧy yntymaqtastyǧyn nyǧaituǧa tyŋ serpın beredı» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Öz kezegınde QHR Töraǧasy Qazaqstannyŋ qarqyndy damyp kele jatqanyna taǧy da kuä bolǧanyn atap ötıp, Qasym-Jomart Toqaevtyŋ basşylyǧymen qazaq halqy anaǧūrlym quatty ärı örkendegen jaŋa Qazaqstan qūratynyna senım bıldırdı.
«Ejelgı «Jıbek jolynan» tamyr tartatyn elderımızdıŋ dostyǧy myŋdaǧan jyldar boiy üzdıksız nyǧaiyp keledı. Diplomatiialyq qatynastar ornaǧan 32 jyl ışındegı yntymaqtastyq nätijesınde ekıjaqty bailanystarymyz mäŋgılık ärı jan-jaqty strategiialyq serıktestıktıŋ būryn-soŋdy bolmaǧan deŋgeiıne köterıldı. Onyŋ arqauy – mäŋgılık dostyq, özara senım men yntymaqtastyq. Halyqaralyq jaǧdai qalai qūbylsa da, dostyqty saqtauǧa ūmtylysymyz, san qyrly yntymaqtastyqty damytuǧa degen tabandylyǧymyz, negızgı mäseleler boiynşa bır-bırımızdı özara qoldauǧa beiıldılıgımız jäne ūlttyq damu mındetterın oryndauǧa senımımız özgermeitının rastaǧym keledı» dedı Si Szinpin. Būdan bölek, QHR Töraǧasy Qazaqstannyŋ halyqaralyq arenadaǧy orta derjava retındegı konstruktivtı rölın qoldady.
Kezdesu barysynda taraptar elektrondy kommersiia, avtomobil men avtobölşek öndırısı, kölık-tranzit jäne logistika, energetika, auyl şaruaşylyǧy, qarjy, turizm salalaryndaǧy investisiialyq yqpaldastyqty damytu perspektivalaryn talqylady. Ekı el basşylary sauda-investisiialyq yntymaqtastyqty jandandyru üşın tiıstı mehanizmder bar ekenıne toqtalyp, Qazaqstan men Qytai ükımetterı qazır jäne keleşekte biznes-jobalardyŋ tabysty jüzege asyryluyna jan-jaqty qoldau körsetuge daiyn ekenın rastady.
Sondai-aq Qasym-Jomart Toqaev pen Si Szinpin öŋıraralyq kooperasiia men mädeni-gumanitarlyq saladaǧy yqpaldastyqty tereŋdetu jönınde pıkır almasty. Memleket basşysy Astanada Beijıŋ Tıl jäne mädeniet universitetı filialy men «Lu Ban şeberhanasynyŋ» aşyluyn qoldap, ekı eldıŋ ǧylym jäne bılım salalaryndaǧy bailanystarynyŋ keŋeiuı ekı eldıŋ müddesıne sai keletının aitty.
Saltanatty aşylu räsımıne qatysty
Qasym-Jomart Toqaev pen Si Szinpin bırqatar nysannyŋ saltanatty aşylu räsımıne qatysty. Qazaqstan men Qytai basşylary Transkaspii halyqaralyq kölık baǧyty boiynşa jük kölıkterı men temırjol konteinerlerın jöneltu räsımıne teleköpır rejimınde qatysty. Is-şara qatysuşylaryna Ūly Jıbek joly baǧytymen jüretın tranzittık reis turaly beinerolik körsetıldı. Şara soŋynda Prezident Qasym-Jomart Toqaev pen Töraǧa Si Szinpin jük paromdarynyŋ qozǧalysyn ıske qosty.
Sodan keiın ekı el basşylary Qazaqstannyŋ Beijıŋdegı jäne Qytaidyŋ Astanadaǧy mädeni ortalyqtaryn saltanatty türde aşty. Būl ortalyqtar ekı memlekettıŋ gumanitarlyq yntymaqtastyǧyn damytudyŋ jaŋa kezeŋıne jol aşady. Sondai-aq dostas ekı el halyqtary arasyndaǧy özara tüsınıstıktı nyǧaituǧa baǧyttalǧan türlı mädeni şaralar, körmeler, därıster men şeberlık sabaqtaryn ötkızuge arnalǧan alaŋǧa ainalady.
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev pen Si Szinpin Astana halyqaralyq universitetınıŋ bazasynda Beijıŋ Tıl jäne mädeniet universitetınıŋ filialyn aşty. Mūny aituly oqiǧa deuge bolady. Qazaqstan men Qytai joǧary oqu oryndarynyŋ yntymaqtastyǧy studentterdıŋ tereŋ bılım aluyna jäne käsıbi tūrǧyda ösuıne zor mümkındık beredı jäne olardyŋ tıldık daǧdylardy, mädenietaralyq kommunikasiiany jäne ǧylymi-zertteu ädısterın meŋgeruıne yqpal etedı.
Būl jobalardyŋ tabysty jüzege asyryluy mädeniet jäne bılım salalaryndaǧy özara almasulardy jandandyru, ekı el arasyndaǧy saiasi jäne ekonomikalyq qatynastardy damytu jolyndaǧy maŋyzdy qadam bolmaq.
Qazaq-Qytai jylnamasyndaǧy tarihi oqiǧa
Ekıjaqty kelıssözderden keiın Qazaqstan Prezidentı men Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ ökılderı üşın brifing ötkızıp, bırlesken mälımdeme jasady. Memleket basşysy özınıŋ şaqyruyn qabyl alyp, Qazaqstanǧa memlekettık saparmen kelgenı üşın Si Szinpinge şynaiy rizaşylyǧyn bıldırdı. «Osy saparyŋyz – qazaq-qytai jylnamasyndaǧy aituly ärı tarihi oqiǧa. Oǧan qosa būl – ekı el arasyndaǧy yntymaqtastyqty jaŋa deŋgeige köteruge degen Sızdıŋ nietıŋızdıŋ aiqyn körınısı dep bılemın. Men būl igı ūmtylysty tolyqtai qoldaimyn. Qytai – bız üşın tatu körşı, dostas jäne mäŋgılık jan-jaqty strategiialyq serıktes memleket. Būl bızdıŋ elderımızge ortaq qūndylyqtar men ortaq ūstanym dep aitqym keledı. Onyŋ tarihi tamyry tereŋde jatqany sözsız» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezidentı ekı el arasyndaǧy tyǧyz sauda jäne gumanitarlyq bailanystardyŋ damu tarihyna toqtalyp, onyŋ keleşegı jarqyn bolaryna senım bıldırdı. «Halyqtarymyz Ūly Jıbek joly bastau alyp, törtkül düniege taralǧan kielı jolda yntymaǧy men bırlıgın jarastyrǧan. Tarih qoinauyna üŋıletın bolsaq, Qytai elı qazaq halqyna eşqaşan jamandyq jasaǧan joq, eşqandai tosqauyldar qūrǧan emes. Järdem ǧana bergen. Bızdıŋ elderımız ärdaiym özara tyǧyz bailanysta jäne şynaiy dostyq qarym-qatynasta boldy. Bügın de solai jäne solai bolyp qala bermek. Men būǧan kämıl senemın» dedı Memleket basşysy.
«Qasym-Jomart Toqaev QHR Töraǧasymen bırge memleketter arasyndaǧy san qyrly yntymaqtastyqty bekemdei beretınıne nazar audaryp, bügıngı kelıssöz nätijelerı sonyŋ aiqyn dälelı ekenın aitty. «Qazaqstan men Qytaidyŋ myzǧymas saiasi qatynastary özara senım men qoldau ruhynda damyp kele jatyr. Ekı el arasynda şeşımın tappaǧan eşqandai tüitkıl joq. Sondyqtan küş bırıktıre otyryp, sauda-ekonomikalyq, ǧylymi-tehnikalyq jäne mädeni-gumanitarlyq ärıptestıktı jandandyruǧa niettımız. Bız Töraǧa Si Szinpin ekeumız jaŋa ǧana Bırlesken mälımdemege qol qoidyq. Qūjatta ekı el qatynastarynyŋ jetıstıkterı jäne aldaǧy josparlary keŋınen qamtylǧan. Qytai – Qazaqstannyŋ basty sauda serıktesı. Byltyr elderımız arasyndaǧy sauda kölemı 41 milliard dollar boldy. Aldaǧy uaqytta tauar ainalymyn eselei tüsemız. Būǧan äleuetımız jetkılıktı. Qytai – bızdıŋ negızgı şeteldık investorymyzdyŋ bırı. Soŋǧy 15 jylda būl elden Qazaqstanǧa 25 milliard dollarǧa juyq investisiia tartyldy» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy byltyr Qazaqstan ekonomikasyna qūiylǧan qytai investisiiasynyŋ kölemı 16 paiyzǧa ösıp, 1,8 milliard dollarǧa jetkenın atap öttı. Būl körsetkıştı ūlǧaituǧa ekı tarap ta müddelı. «Bügınde qūny 14,5 milliard dollar bolatyn 45 joba jüzege asyrylyp jatyr. Jalpy Qytai kapitalynyŋ ülesı bar käsıporyndar sany 4700-den asady. Bız özara tiımdı investisiialyq jobalardy odan ärı jüzege asyrudyŋ maŋyzyn atap öttık. Naqtyraq aitqanda, energetika, infraqūrylym, auyl şaruaşylyǧy, öndırıs, qarjy, kölık, aeroǧaryş önerkäsıbı jäne IT salalaryna toqtaldyq. Qazaqstan öz naryǧyna kıruge niettı Qytai kompaniialary üşın qolaily jaǧdai jasauǧa daiyn» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Qasym-Jomart Toqaev qolǧa alynǧan auqymdy energetikalyq jobalardy tiımdı jüzege asyru qajet dep sanaidy. «Qazır Qazaqstanda mūnai-himiia zauyttary salynyp jatyr. Şymkenttegı mūnai öŋdeu zauytyn jaŋǧyrtu jūmystary jürgızılude. «Qazaqstan – Qytai» mūnai qūbyrynyŋ ötkızu mümkındıgın ūlǧaitu şaralary qolǧa alyndy. Köp ūzamai būl jobalar ekonomikamyzǧa üles qosa bastaidy. Sapar aiasynda qazaq-qytai ıskerlık keŋesınıŋ otyrysy öttı. Onda bırqatar investisiialyq kelısımderge qol qoidyq» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy QHR Töraǧasymen kölık-logistika salasyndaǧy yqpaldastyqty jandandyru qajettıgıne nazar audarǧanyn aitty. Būdan bölek, Si Szinpinnıŋ Astanada jariialaǧan jahandyq «Bır beldeu, bır jol» bastamasy jäne Transkaspii halyqaralyq kölık baǧdary aiasyndaǧy yntymaqtastyq mäselelerı talqylanǧanyn jetkızdı. «Byltyr temırjol arqyly tasymaldanatyn jük kölemı 22 paiyzǧa artyp, 28 million tonnaǧa jettı. Būl – rekordtyq körsetkış. Lianiungan, «Qorǧas – Şyǧys qaqpasy» jäne Sian qalasyndaǧy qūrǧaq porttarda jüzege asyrylǧan bırlesken jobalardyŋ nätijesınde kölık-logistikalyq äleuetımız edäuır artty. Qazırgı taŋda «Aiagöz – Baqty» üşınşı transşekaralyq temır jol qūrylysy belsendı jürıp jatyr. Bügın bız Transkaspii halyqaralyq kölık baǧdary arqyly jük tasymalyn ıske qosu şarasyna beinebailanys rejimınde qatystyq. Būl baǧdar Euraziia qūrlyǧyndaǧy kölık-logistika qatynastaryn damytuǧa tyŋ serpın beredı» dedı Memleket basşysy.
Qytai naryǧyna eksport ūlǧaiady
Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev Si Szinpinmen auyl şaruaşylyǧy salasyndaǧy yntymaqtastyqty jandandyru mäselesın talqylaǧanyn atap öttı. «Būl salada tabysty jüzege asqan bırlesken jobalar bar. Egınşılıkte smart jüiesın qoldanuǧa, su resurstaryn ūtymdy paidalanuǧa jäne auyl şaruaşylyǧy önımderın tereŋ öŋdeuge airyqşa nazar audarylady. Osy oraida Qytaidyŋ täjıribesı men tehnologiialaryn qoldanuǧa, naqty investisiialyq jobalardy bırlese jüzege asyruǧa müddelımız. Byltyr Qazaqstannyŋ Qytaiǧa eksporttaǧan auyl şaruaşylyǧy tauarlary 2 ese ösıp, 1 milliard dollarǧa jettı. Qytai naryǧyna sapaly ärı tabiǧi et önımderın, maily jäne dändı daqyldar eksportyn ūlǧaituǧa müddelı ekenımızdı atap öttık. Būl rette Qazaqstan astyǧyn 2 million tonnaǧa jetkızuge daiynbyz. Osy saladaǧy yqpaldastyqty keŋeitu şaralaryn qoldaǧany üşın Töraǧa Si Szinpin myrzaǧa rizaşylyǧymdy bıldıremın» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Qasym-Jomart Toqaev kelıssözder barysynda mädeni-gumanitarlyq bailanysty jäne turizm salasyndaǧy yqpaldastyqty küşeituge basa nazar audarylǧanyn jetkızdı. «Osy sapar aiasynda Beijıŋde Qazaqstannyŋ jäne Astanada Qytaidyŋ mädeni ortalyqtary aşyldy. Mūny ekıjaqty bailanysty bekemdeu üşın jasalǧan öte maŋyzdy qadam dep aituǧa bolady. Būl bastamalar halyqtarymyzdy mädeni tūrǧydan jaqyndatyp, özara dostyq pen tatu körşılık qatynastardy nyǧaituǧa yqpal etedı dep senemın. Būdan bölek, ekı el aumaǧynda tūraqty türde mädeni şaralar ötkızuge uaǧdalastyq. Qazaqstan men Qytai azamattary üşın ekı elde vizasyz rejim qoldanyla bastaǧanyn erekşe atap ötkım keledı. Qazır onyŋ igılıgın azamattarymyz körıp otyr. Äsırese, ekı eldıŋ körşıles aimaqtarynyŋ halqyna, käsıpkerler men turisterge, jastar men şeteldık ärıptesterge tiımdı boldy» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Qazaqstan Prezidentı QHR Töraǧasy Si Szinpinmen aimaqtyq jäne jahandyq kün tärtıbındegı özektı mäseleler jönınde pıkır almasqanyn atap öttı. «Būl baǧyttaǧy ūstanymdarymyzdyŋ ūqsas ekenıne nazar audardyq. Bız köpjaqty diplomatiiany odan ärı nyǧaitu qajettıgın atap öttık. Ekı eldıŋ serıktestıgı Bırıkken Ūlttar Ūiymy, Şanhai yntymaqtastyq ūiymy, Aziiadaǧy özara ıs-qimyl jäne senım şaralary jönındegı keŋes aiasynda tabysty damyp kele jatyr. Sonymen qatar bız Ortalyq Aziia – Qytai dialogyn odan ärı damytuǧa kelıstık. Älemdegı dau-damaidy beibıt jolmen şeşu, geosaiasi jaǧdaidy tūraqtandyru, sondai-aq jahandyq qauıpsızdık pen beibıtşılıktı nyǧaitu jönındegı ūstanymdarymyz ortaq» dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev bügıngı kelıssöz nätijelerın joǧary baǧalaitynyn mälımdedı. «Qazaqstan men Qytai arasyndaǧy qarym-qatynastyŋ deŋgeiı qaşanda joǧary. Osylaişa, bız ekı el arasyndaǧy yntymaqtastyqtyŋ jaŋa kezeŋıne qadam bastyq. «Altyn otyz jyldyq» aiasyndaǧy biık maqsat-mındetterdı tabysty jüzege asyramyz dep ümıttenemın. Jasalǧan ärbır kelısım ekı eldıŋ tūraqty ärı qauıpsız damuyn qamtamasyz etuge, halyqtarymyzdyŋ äl-auqatyn jaqsartuǧa arnalǧan» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Basym baǧyttar aiqyndaldy
QHR Töraǧasy kelıssözderdıŋ jyly, dostyq räuışte ötkenın jäne nätijelı bolǧanyn mälımdedı. «Bız bırqatar auqymdy mäsele boiynşa uaǧdalastyqqa qol jetkızdık. Qytai men Qazaqstan arasyndaǧy Bırlesken mälımdemege qol qoiyp, yntymaqtastyqtyŋ basym baǧyttaryn aiqyndadyq. Bızdıŋ qatysuymyzben sauda-ekonomikalyq, kölık-logistikalyq, energetikalyq, auyl şaruaşylyǧy, ǧylymi-tehnikalyq jäne mädeni-gumanitarlyq salalar boiynşa bırqatar ükımetaralyq jäne vedomstvoaralyq qūjatqa qol qoiyldy. Atalǧan qūjattar ekıjaqty qatynasymyzdyŋ joǧary deŋgeide damuyna tyŋ serpın beredı» dedı Si Szinpin.
QHR Töraǧasy Qytai men Qazaqstan jaŋǧyru jolymen alǧa ılgerılep, özara qoldau bıldırudıŋ igı dästürın bırlese damytatynyna jäne eselei tüsetınıne, sondai-aq özara saiasi senımdı tūraqty türde nyǧaityp, ūlttyq damu strategiialaryn ūştastyruǧa yqpal etetınıne jäne bır-bırınıŋ müddesın qorǧaitynyna senım bıldırdı. «Bır beldeu, bır jol» bastamasy aiasynda joǧary deŋgeidegı yntymaqtastyqty jalǧastyra beremız. Naqty salalardaǧy yqpaldastyq baǧytynda jaŋa nätijelerge qol jetkızuge ūmtylamyz. Qysqa merzım ışınde tauar ainalymyn ekı ese ūlǧaitu jönınde jaŋa mındet qoiyldy. Bız sauda jäne ekonomika, investisiia, industriialandyru, kölık jäne energetika siiaqty salalardaǧy bailanysymyzdy ūdaiy nyǧaitu jönınde uaǧdalastyq. Sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyq baǧdarlamasyn jüzege asyru jönındegı jol kartasyn belsendı ıske asyramyz. Transkaspii halyqaralyq kölık baǧyty men elderımız arasyndaǧy üşınşı transşekaralyq temırjol qūrylysyn jedeldetemız. Sonymen qatar negızgı mineraldyq resurstar, balamaly energiia közderı, ǧylymi-tehnikalyq innovasiialar, aviasiia jäne ǧaryş, sifrlandyru salalaryndaǧy damudyŋ jaŋa baǧyttaryn bırlese ılgerıletuge niettımız» dedı QHR Töraǧasy.
Sonymen qatar Si Szinpin BŪŪ, ŞYŪ, «Qytai – Ortalyq Aziia» siiaqty köpjaqty alaŋdar jelısı boiynşa tyǧyz yqpaldastyq ornatqany jönınde atap öttı. Sondai-aq Qazaqstannyŋ BRİKS-ke kıruın qoldady. QHR Töraǧasy Qazaqstannyŋ älemdegı orta derjava retındegı rölı artyp kele jatqanyn taǧy da rastady jäne elımızdıŋ jahandyq basqaru ısıne laiyqty üles qosa alatynyna senım bıldırdı.
Joǧary deŋgeide ötken kelıssözder qorytyndysy boiynşa Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev pen Qytai Halyq Respublikasynyŋ Töraǧasy Si Szinpin Bırlesken mälımdemege qol qoidy. Sonymen qatar sapar aiasynda 31 partiiaaralyq, memleketaralyq, vedomstvoaralyq jäne kommersiialyq qūjattarǧa qol qoiyldy.
