Prezident Qasym-Jomart Toqaev ǧylym men onyŋ äleuetıne män beruı – elımızdegı tabiǧi apat jaǧdaiynda arnaldy. Memleket basşysynyŋ Ǧylym jäne tehnologiialar jönındegı ūlttyq keŋestıŋ otyrysynda söilegen sözınde maŋyzdy bes fokus ataldy. Ärbır fokus qoǧamnyŋ küre tamyrynyŋ tynysyn keŋeitetın jol ǧylymnan ızdeluınde.
Bırınşı fokus: Ǧylymnyŋ äleuetın tehnogendık jäne tabiǧi apattardy boljau, klimattyŋ özgeruıne qarsy küresu üşın barynşa paidalanu. Būl oraida, ǧylymi derekqorlaryna osy saladaǧy eŋ ozyq zertteuler, ırgelı jäne qoldanbaly nätijelerge monitoring jürgızu, nätijesınde tiımdı şeşu mehnizmderın jasau qajet.
BŪŪ aiasynda 2026 jyly Qazaqstanda Aimaqtyq klimat sammitınde klimattyŋ özgeruıne qarsy küresude qazaqstandyq ǧalymdardyŋ ortaq şeşımderıne, zertteu näijejelerıne jetude mūndai zertteuler maqsatty bolmaq.
Ekınşı fokus: Ǧylym ekonomikanyŋ qarqyndy damuyna septıgın tigızuge tiıs. Elımızdegı ǧylymi ekonomikasy damuynda bırneşe strategiiany atap ötsek. Ǧylymi zertteuler men äzırlemelerge investisiia (mūnai servisı men mūnai himiiasy). Tehnologiialyq parkter men klasterler qūru, tūraqty damu baǧytynda qyzmetın belsendıru. Önerkäsıpketegı innovasiiany yntalandyru (Qarapaiym zattar turaly ǧylym). Bılım beru jüiesı men ǧylym kadrlaryn daiarlaudy damytu (Tarazdaǧy gidromeliorativtık-qūrylys instituty). Ǧylymi äzırlemlerdıŋ tehnologiialyq transferı men kommersiialandyruyn ärekettestıru (Qazaqstan ekonomikasyn dekarbonizasiialau). Bastysy: innovasiialyq klimat pen qūqyqtyq retteudı jaqsartu (jaŋartylatyn energiia közderı salasynda).
Üşınşı fokus: Jasandy intellektını jedel damytu qajet. Bızdıŋ ömırımızge batyl engen jasandy intellekt bar sferada ärekette. Būl salada keibır qadamdardy jyldam qolǧa alu qajettıgı tuyp otyr. Olar: zertteu men bılım beru salasyna investisiia. İnnovasiialar men staraptardy yntalandyru. Kadrlardy oqytu men daiarlau. Jasandy intellekt ekojüiesın qūru. Standarttau men qūqyqtyq retteu (Artificial Intelligence Act). Qoǧamdyq qyzmette jasandy intellekt qoldanu. Būl Qazaqstandaǧy jasandy intellekt qoldanysynyŋ aiasyn keŋeitedı jäne jaŋa äzırlmeler daiarlauǧa mümkındık beredı.
Törtınşı fokus: Universitet ǧylymyn jäne ǧylymi infraqūrylymdy damytu mäselelerıne basa nazar audaru qajet. Memleket basşysy «Ǧylymi zertteuge qajettı qūral-jabdyq aluǧa jäne onyŋ infraqūrylymyn damytuǧa arnalǧan qarjy eş kedergısız bölınuı kerek»,-dep mäselenı oryndy köterdı. Sondai-aq, jaŋartylatyn infraqūrylymnyŋ episentrı retınde atalǧan: «Äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetı üşın jaŋa ǧimarattar, iaǧni kampus salynady». Universitet kampusy qūrylysynyŋ jaŋa kezeŋıne serpın beredı. Sondai-aq elde klinikalyq zertteuler habyn qūru – postpandemiia kezeŋındegı eldıŋ densaulyǧyn qorǧau ısınde eŋ basty investisiia bolmaq.
Besınşı fokus: Ǧylymnyŋ kadrlyq äleuetın nyǧaitu mäselesı öte özektı. Prezidenttıŋ ǧylymdaǧy «Adam kapitaly» jaily örkeniettı pıkırın tolyq qoldaimyn. Ǧylym adamy – eldegı oryn alyp jatqan tabiǧa apattarmen küresten bastap, olardyŋ aldyn aluda aqyl-oidyŋ kenışı, şeşım men ärekettıŋ enegriiasy sanalady.
Prezidenttıŋ sözınde erekşe baǧyt ataldy. Ol «industrialdy PhD» daiarlau turaly. Būl salada Äl-Farabi atyndaǧy Qazaq ūlttyq universitetınıŋ ǧalymdary bırlese jaŋa baǧdarlama ūsynary sözsız. Qoǧamnyŋ küre tamyrynyŋ tynysyn keŋeitetın ǧylym joly osy bolmaq.
Gülmira Sūltanbaeva, professor
