Älemdegı eŋ eŋbekqor tırşılık ielerı – qūmyrsqalar turaly qanşama jazuşy roman, povest jazdy, qanşama ǧalym ǧylymi eŋbekterıne arqau ettı deseŋşı! «Olardyŋ tärtıpke baǧyna bıluşılıgı – kez kelgen diktatordyŋ armany! Olardyŋ aqyl-oiyna tek qyzyǧuǧa ǧana bolady! Olar – qūmyrsqalar! Jäne olar bızdıŋ aramyzda tūrady. Nemese bız solardyŋ arasynda tūratyn şyǧarmyz?» dep jazdy Bernard Verber özınıŋ ataqty «Qūmyrsqalar» trilogiiasynda. Astanada osy tırşılık iesın zerttep, qūmyrsqany üi jaǧdaiynda ösırgen oquşy baryn estıgende tıptı taŋǧalǧanymyz ras.
Qazırgı uaqytta «erekşe» balany qoǧammen bırıktıruge jäne äleumettendıruge, onyŋ jeke basynyŋ şyǧarmaşylyq resursyn aşuǧa yqpal etuge jäne qoldauǧa mümkındık mol. Bügıngı taŋda erekşe bılım beru qajettılıgı bar balalarǧa memleket köp köŋıl bölude.
Asyljan Raiymbekqyzy – bılım aluda erekşe qajettılıgı bar oquşynyŋ bırı. Astanadaǧy №38 mektep-liseidıŋ 5-synyp oquşysy. Sabaq ülgerımı, yntasy öte jaqsy, zamandas qūrbylarynan qalyspai jaqsy sabaq oqyp jür, ainalasynyŋ közquanyşyna ainalǧan balapan.
Ärine, sau tuǧan säbidıŋ aiaqastynan auruy anasy üşın aspannan jai tüskenmen bırdei bolǧany ras. Bıraq qysyltaiaŋ jaǧdaiatqa tap bolǧan soŋ, Asyljannyŋ anasy tırenetın süienış ızdep, balalarynyŋ keleŋsız jaǧdaiyn eŋseruge ūmtylyp, alǧa qarai adymdaidy, jai ǧana adymdamai, jeŋıstı joldarǧa qarai jetekteidı. Erekşe bala tärbielep otyrǧan Asyljannyŋ anasy Nazgül Ämırjanova balasy turaly bylai deidı.
– Ana retındegı basty paryzym – bala tärbiesın tasada qaldyrmai, qyzymdy taǧdyr tälkegınen qūtqaru, janyna jylu, jüregıne şuaq, keleşegıne qanat bıtıru. Asyljan – tūla boiy tūŋǧyşym, jaryq dünie esıgın aşqanda mümkındıgı şekteulı bolmady. Köz aldymyzda qūldyraŋdap ösken qarşadai qyz endı ǧana mektep tabaldyryǧyn qatarlastarymen qol ūstasa attap, ärıp tanudy armandap jürgende suyq tiıp auyryp qaldy. Dene qyzuy qatty köterılgenı sonşalyq, ekı aiaǧy men sol qoly sal bolyp, qimylǧa kelmedı. Därıgerler onyŋ sebebın balanyŋ poliomelitke qarsy immundaudan uaqytynda ötpegenımen bailanystyrǧan. Osylaişa, köpten kütken tūŋǧyşymyzdyŋ dertıne özımızdı kınäladyq, auyrtpaşylyqqa toly kezeŋderdı bastan ötkerıp, qyzymdy arqalap jürıp auruhanadan auruhanaǧa qarattym. Sonyŋ arqasynda qimylsyz qalǧan Asyljanyŋ qoly qalpyna kelıp, aiaǧyna jan kırdı. Solai erkın qozǧala almai, baldaqqa täueldı bolǧanmen, ol qūrdastarynan qalmai mekteptı özı baryp jürıp oqyp, bılımın jetıldırdı. Asyljannyŋ qarym-qabıletınıŋ tolyq aşyluyna mümkındık jasaimyn, zor jauapkerşılıkpen qaraimyn. Onyŋ qyzyǧuşylyqtaryna basymdyq beremın. Mäselen, suret salǧandy jaqsy körgen kezı boldy, suret üiırmelerıne apardym, jüzuge de qabılettı, basseinge baru kün tärtıbımızden qalys qalǧan emes, – deidı anasy Nazgül Tūrysbekqyzy.
– Asyljan – daryndy şäkırt, mektep maqtanyşy. Taǧdyr teŋızı qanşama ret dauyldarda şaiqasa da, jaǧalaudan tal qarmamai, aǧysqa, tolqynǧa qarsy jüzdı, alǧa ūmtyldy. Bılım alamandarynda kıl jüirıkten şyn jüirık anyqtalady demekşı, şekteulı mümkındıgıne qaramastan top jardy, qaisarlyq tanytty. 2022 jyly «Zerde» respublikalyq zertteu jūmystary men şyǧarmaşylyq jobalar konkursynda audandyq, oblystyq kezeŋderde I oryndy ielenıp, respublikalyq jarysta III orynnyŋ tūǧyrynan körındı. Nätijesınde etken eŋbegı aqtalyp, madaqtamadan bölek, «Baldäuren» respublikalyq oqu-sauyqtyru ortalyǧyna joldama aldy. Mektepte reitingı asqaqtap, «Jyl oquşysy-2023» ataǧyna ie boldy, – deidı №38 mektep-liseiı direktorynyŋ beiındık oqytu jönındegı orynbasary Qamar Bırlesova.
Asyljannyŋ qūmyrsqalarǧa qatysty ǧylymi jobaǧa keluıne onyŋ qorşaǧan ortaǧa, dälırek aitsaq, qūmyrsqaǧa degen qyzyǧuşylyǧy sebep boldy. 2021 jyly ata-anasynan tuǧan künıne orai erekşe syilyq sūrap, «Myravinaia ferma» satyp alǧanyn qalaǧan eken.
– Ärine, bastapqyda, asa män bermedım. Keiın auylǧa barǧanda qyzyǧuşylyǧyn baiqadym, qūmyrsqalardyŋ kırıp-şyqqanyna män beruı menı beijai qaldyrmady. Osylaişa, tuǧan künıne orai syilyq tartu ettım, zertteu jūmysymyz da osy kezden bastaldy. Zertteu jūmysy barysynda bız qūmyrsqa türlerımen, qūrylys erekşelıkterımen, qoǧamdyq ömırın baqylap, zerttedık. Bız qūmyrsqalardy üi jaǧdaiynda da baqylauǧa bolatynyna köz jetkızdık. Bırneşe täjıribe ötkızu barysynda qūmyrsqalardyŋ mınez-qūlqyn bılıp, anyqtadyq. Qoiǧan maqsatymyzǧa jettık, bolaşaqta baqylau jūmysyn toqtatpai ǧajaiyp jändıkterdı ärı qarai zertteu jūmysyn jürgızudı josparlap otyrmyz, – deidı Asyljannyŋ anasy Nazgül Ämırjanova.
Asyljannyŋ anasymen bırlese otyryp jasaǧan «Myravinaia ferma v domaşnix usloviiax» taqyrybynda jürgızgen ǧylymi jūmysy ülken nätijege jettı. Erekşe balanyŋ jetken är jetıstıgınıŋ artynda anasynyŋ orasan zor eŋbegı, köz jasy, tözımı, Alladan sūraǧan tılegı jatyr.
Qūmyrsqalardyŋ tırşılıgın älemde, elımızde auqymdy zerttep jatqandar köp. Olardyŋ bärı zertteu nysanynyŋ keleşekte ǧylym üşın orasan zor jaŋalyqtar äkeletınıne senımdımız. Şynynda da, älı jūmbaqqa toly qūmyrsqalar tırşılıgındegı özımızge belgılı jaqtardyŋ özınen alatyn taǧylymymyz köp qoi.
– «Balamnyŋ tabanyna kırgen tıken maŋdaiyma qadalsyn» deitın elmız ǧoi, säbiımız üşın alaŋdaimyz, şybyn janymyzdy şüberekke tüiıp, täuekel etemız. Degenmen baryna şükır etıp, bız «erekşe» balanyŋ baqytty ata- anasymyz!, – deidı anasy tebırene otyryp.
№38 mektep-lisei ūjymy, ūstazdary Asyljandy, anasyn ünemı qoldaidy, olar oquşynyŋ taudai talabyna dän riza, qolynan kelgenşe kömek berumen keledı.
Halyq danalyǧy «Ärkımge şydai alatyndai syn berıledı» deidı. Eŋ bastysy, qol jetken sätke toqtap qalmai, jaqsylyqqa sene bılseŋ alynbaityn qamal joq. Endeşe Asyljan sekıldı aiauly balapannyŋ ainalasyna anasyndai, ūstazdaryndai, dostaryndai jaqsy, meiırımdı jandardy jıberdı. Alda asar asuy, belesı biık, tūǧyrly bolǧai!
