Otbasy ärbır adamnyŋ jer betınde aiaǧynan nyq tūrǧyzatyn qasiettı tūǧyry ekenı barşaŋyzǧa mälım. Besıgı bekem balanyŋ ömırdıŋ dauyldaryna tötep berer qauqary myqty bolady. Bıraq qazaq otbasynyŋ qazırgı jaǧdaiy qazyǧy suyrylyp ketken jylqydai öz betımen aua jaiylyp jür.
Qazaqtyŋ bolaşaǧyna jany aşyǧandardyŋ qazırgı qazaq otbasynyŋ damu baǧdaryn boljap, onyŋ tereŋ transformasiia kezeŋınde ekenın aityp jatyr. Ol azdai otbasy institutynyŋ ǧalamdyq özgerısı de bızdı şarpyp, kerek deseŋız, äleumettık qūrylym men ūlttyŋ daǧdarysy retınde ūltymyzdyŋ qūndylyqtarynyŋ orny auysu ürdısı köz aldymyzda ötıp jatyr. Onyŋ bır belgısı bala tuu deŋgeiı tömendedı. Resmi tırkelıp, nekesın qiǧan jūptar sany azaiyp, qalasa – bırge, qalamasa – bölek tūratyndar köbeiıp jatyr. Nekenıŋ berekesı ketken soŋ, alǧaşqy qiyndyqtan asa almai ajyrasu ädetke ainaldy. Qarttan qadır kettı, balaǧa peiıl joq. Būl bükıl otbasyndaǧy kürdelı jaittyŋ körınısı retınde jiılep ketkenı sonşama ärı ekınıŋ bırınıŋ basyndaǧy jaǧdai bolǧan soŋ da eşteŋege taŋ qalmaityn boldyq.
Otbasylyq qūndylyqtardyŋ şaiqalyp, özgelerdıŋ ūstanymy men ideiasy qazaqy qalpymyzǧa orasan soqqy bolyp tigenıne bei-jai qarap, ony jahandanu, genderlık saiasat taǧy basqa da sebepterdıŋ astarynda jauyrdy jaba toqimyz. Bır jaǧynan qaraǧanda, zaman özgerdı, zamanyna qarai amaly özgerdı dersız.
Alysqa barmai-aq qoialyq, «balany besıkten» degen halyqpyz. Dese de, avtobustarda jiı baiqaimyz, säbiıne «kök traktor» klipın qosyp qoiyp, aldanyş qylatyndar köp. Soŋǧy hit bolsa kerek. Bala tügılı, eresekterdı de baurap alatyn, yrǧaǧy da jaqsy, maǧynasy da jaman emes, soŋǧy tehnologiiamen qyzyldy-jasyldy etıp-aq tüsırgen. Bıraq, qyzyl traktor qazaqtyŋ traktory emes, tılı basqa
Rasynda, zamanǧa salǧan jeŋıl. Izgılık, süiıspenşılık, otbasyndaǧy üilesım, ülkendı kışı tyŋdauy, er-zamattyŋ ırılıgı, äielı erın syilauy, qiynşylyqtardy jeŋudıŋ joly, ömırdıŋ quanyştaryna quana bılu, iaǧni adamnyŋ adamdyǧynyŋ belgısı retınde sanamyzdan öşıp barady. Onyŋ jaqsy ülgısı keşegı ötken jaqsylarymyzdyŋ basynda bolyp edı. Bır ūstanymǧa üiırılıp, sodan ülgı alyp, sol täjıribemen öz jolymyzdy tapqan da edık. Qazırgı künde aqparattan tarşylyq joq. Tek taŋdau jasai almaityn boldyq. Tūǧyrynda myǧym otyrmaǧandar men ömırdı endı bastaǧandar jaqsylyqtyŋ qainaryn qaidan tauyp, şölın qalai qandyrady?
Alysqa barmai-aq qoialyq, «balany besıkten» degen halyqpyz. Dese de, avtobustarda jiı baiqaimyz, säbiıne «kök traktor» klipın qosyp qoiyp, aldanyş qylatyndar köp. Soŋǧy hit bolsa kerek. Bala tügılı, eresekterdı de baurap alatyn, yrǧaǧy da jaqsy, maǧynasy da jaman emes, soŋǧy tehnologiiamen qyzyldy-jasyldy etıp-aq tüsırgen. Bıraq, qyzyl traktor qazaqtyŋ traktory emes, tılı basqa.
«Qyzyl traktordy» körıp-estıp ösken bala, tılı şyǧa kele ainalasyn tanyp-bılıp özın qoǧamnyŋ bır müşesı retınde erkın sezınuı üşın qūmarta köretın multfilmderın osy qatardan ızdeidı. Oǧan ūsynatyn kışkentai jürektı meiırım, şapaǧatqa böleitın, adaldyq jolyn meŋzeitın multfilmderımız qaida? Keiıpkerlerı audarylyp-töŋkerılıp jürgen «Aldarköse» multserialyn aitamyz ba?!
Balaǧa ülgı retınde körsetkıŋız keletın närsenı «tik-toktan» tabu qiyn. Kerısınşe, onyŋ ziianyn tılmen aityp ta jetkıze almaisyz. Oǧan tyiym da sala almaisyz. Endeşe jüielı türde bala tärbiesınde maŋyzy bar mazmūnmen animasiianyŋ mümkındıkterın molynan paidalanuǧa bolady ǧoi. Balasy düniege kelmesten smartfon ūstatatyn kelınderdıŋ būl ädetın qoidyra almaityn, äldi-äldi aitatyn äje joq zamanda jaqsylyqty multfilmnen üirener degen ümıt qoi.
Bala tärbiesınde olardyŋ öz ortasyna äleumettenuıne beiımdelu ürdısın jeŋıldetetın, öz jolyn tabuǧa kömektesetın zamanaui joǧary sapaly, ūlttyq qūndylyqtardyŋ dänegın egetın animasiialyq filmderge nazar audarǧan jön. «Qarlyǧaştyŋ qūiryǧy nege aiyr?» esterıŋızde bolar. Ärine, ertegı-qiialǧa negızdelgenıne qaramastan däl osyndai tuyndylar balalarǧa köptegen paidaly aqparat beredı. Jaqsysyna elıtıp, jamanynan jirenedı.
Mūndai filmderdı şyǧarǧanda nemese şeteldık tuyndylardy ana tılıne audarǧanda otbasylyq taqyrybyn basty nazarǧa alyp, soǧan qatysty maŋyzdy jäne qūndy epizodtardy qamtyǧan jön. Otbasy üilesımı, äsırese, ata-ana men bala arasynda senım, tüsınıstık, qarym-qatynas qandai jaǧdaida üilesım tabatynyn, qalai ornaitynyn naqty mysaldarmen anyq körsetılgen filmderdı şyǧarudy qolǧa alu kerek. Būl öskeleŋ ūrpaqtyŋ otbasynyŋ bastauy retındegı közqarasyn, tüsınıgın qalyptastyryp, tärbiedegı kemşılıgın tüzetuge mümkındık beredı. Bala özgenıŋ qylyǧynan ülgı-önege alyp, özı üşın de özge üşın de jauapkerşılıktı sezınetın, jeke tūlǧa bolyp qalyptasuy üşın qajettınıŋ bärın dūrys qainar közden qabyldaityn bolady.
Aldaǧy uaqytta osy qūndylyqtardy därıpteitın filmderden bastap äleumettık jarnama bolsa da kündelıktı köz aldymyzdan ketpeitın, ülken-kışını ızgılıkke ündeitın türlı tuyndylardyŋ legın jolǧa qoiu kerek. Tabiǧatynan tozyp, bolmysynan būzylyp bara jatqan ūlttyŋ ruhyn oiatatyn, jıgerın qairaityn qandai amal bolsa da äreket etken jön, äitpese keş qalamyz.
