Qazır jūmys ızdegen adamdar köbınese internettıŋ kömegın paidalanady. Būl bır jaǧynan oŋai, özınıŋ tüiındemesın tezırek daiyndap, jūmys beruşılerge jıberedı. Köp ūzamai jauabyn alady. Alaida adamdardyŋ aŋqaulyǧy men sengıştıgın bılıp alǧan alaiaqtar mūndai sätterdı aram nietıne tiımdı paidalanady.
Messendjerlerdıŋ kömegımen «jūmysqa ornalasuǧa» bola ma?
Jūmys ızdegen adamdar qandai da bolsyn jūmysty qarastyrǧan kezde aradaǧy deldaldar men jalǧan jūmys beruşılerge jiı jolyǧyp jatady. Sız jaişylyqta rekruter-alaiaq degendı estıgenıŋız bar ma? Olar aŋqaulardy qalai qūryǧyna tüsıredı? Fingramota.kz saitynyŋ materialdaryna süiene otyryp, mamandardyŋ kömegımen rekruter-alaiaqtyŋ qūryǧyna qalai tüspeuge bolatyny jäne kümändı ūsynystardy qalai ajyratuǧa bolatyny turaly keŋırek äŋgımeleiık.
Qazırgı kezde eŋ tanymal äleumettık jelıler – Telegram men WhatsApp-ta jalaqysy joǧary jūmys ūsynatyn köptegen arnalar men toptyq chattar bar. Alaida äleuettı jūmys beruşını taŋdau kezınde är adam mūqiiat boluy kerek jäne eşqandai jaǧdaida eşkımge jeke basynyŋ mälımetterın jıbermeuı kerek. Mysaly, messendjerde sızge qandai da bır internet-dükennıŋ tauarlaryna jaǧymdy pıkırler jazu turaly jūmys ūsynys tüstı delık. Bır pıkırdıŋ baǧasy – 2 000 teŋge, al jūmys beruşı «Sız künıne 200 000 teŋgege deiın aqşa taba alasyz» dep uäde beredı. Jūmys ızdep sabylyp jürgendıkten, sız bırden kelısesız. Alaiaqtar ıle-şala jeke kuälıgıŋızdıŋ köşırmesın, bank kartochkasynyŋ nömırın jäne tırkelgen mekenjaiyŋyzdy jıberudı sūraidy. Sız ol jerde bırneşe kün jūmys ısteuıŋız mümkın, belgılı bır aqşa da alasyz. Bıraq alaiaqtar köp ūzamai sızben bailanysyn üzedı. Uaqyt öte kele sızge bankten qoŋyrau şalyp, ai saiynǧy nesieŋızdıŋ jarnasyn töleudı talap etedı. Polisiiaǧa baryp, bırdeŋenı däleldeuıŋız ekıtalai. Sebebı qaryz alu üşın sız özıŋız jūmys beruşıge jıbergen barlyq qajettı derekterdı berıp qoidyŋyz. Erıksız barmaq şainap qalasyz.
Marketpleister arqyly «jūmysqa ornalasu»
Qazır alaiaqtar ärtürlı äleumettık jelıler arqyly jūmysqa şaqyratyn jaǧdailar jiılep kettı. Būl jerdegı alaiaqtyqtyŋ syzbasy mynadai: jalǧan jūmys beruşıler azamattardy qyzyǧarlyq ūsynystarmen jūmysqa şaqyrady. Eger bırden qyzyǧuşylyq tanytyp, körsetılgen nömırge nemese tıkelei akkauntqa jazsaŋyz, sızden şaǧyn testılık tapsyrmany oryndaudy jäne körsetılgen şotqa «kepıl» retınde azǧantai soma audarudy sūraidy. Eŋ bastysy, būl soma jai ǧana formaldy närse ekenıne jäne ony tölegennen keiın sızge terıp bergen mätınder üşın bırden qalamaqy berıledı dep sendıredı. Aqşany audarǧannan keiın alaiaqtar sızdı būǧattaidy jäne oryndaǧan tapsyrma üşın tölemdı de, audarǧan kepıl jarnaŋyzdy da ala almaisyz.
Soŋǧy kezderı äleumettık jelılerden marketpleisterde aqşa tabu kurstaryn jiı kezdestıruge bolady. Alaiaqtar mūndai mümkındıktı de paidalanyp qaluǧa tyrysyp baǧuda jäne aldaudyŋ jaŋa syzbasyn jasap ülgerdı: onyŋ mänı mynada – sız tanymal internet-dükenderdıŋ jalǧan veb-saityna kırıp, qyzmetker retınde tırkeluıŋız kerek. Alaida tırkelu kezınde sızden telefon nömırın körsetu jäne teŋgermenı toltyru talap etıledı. Osylaişa, alaiaqtar azamattardyŋ tölem kartochkalarynyŋ derekterın qolyna tüsıredı. Būǧan deiın alaiaqtar adamdardyŋ derekterın pıkır jazudan ötkenı üşın aqşa töleudı uäde etıp alatyn. Demek, qandai jaǧdaida bolmasyn saqtyq qajet!
Jeke derekterdı eşkımge bermeŋız!
Alaiaqtardyŋ eŋ bırınşı maqsaty – jūmys ızdep jürgen adamdy qūryǧyna tüsıru. Jūmysqa alamyz dep kepıldık beru – būl naqty ärı tartymdy tūjyrym. Mūndai sözge jūmyssyz adam bırden senıp qalady. Mysaly, jūmys ızdegen adamǧa jedeldetılgen baǧdarlama boiynşa oquǧa ūsynys jasaidy, sol oqudy bıtırgen soŋ ol 100 paiyz jūmysqa qabyldanady dep sendıredı. Jūmysqa tūruşy äuelı oqudyŋ nemese kurstyŋ aqysyn töleidı, al tölemdı alǧannan keiın jalǧan jūmys beruşı ızın suytady. Nätijesınde – jūmys ta joq, kepıldık te joq. San soǧyp, ökınıp qalady.
Sızge rekruter qoŋyrau şalyp nemese äleumettık jelı arqyly jazyp, belgısız bır kompaniiaǧa jūmysqa şaqyrady. Sodan keiın ol jeke kuälıktıŋ köşırmesın jäne jeke basyŋyzdyŋ derekterı bar basqa qūjattardy jıberudı sūraidy, jeke nömırge keletın SMS-kod arqyly eŋbek şartyna qol qoiu qajet dep aldaidy. Şyn mänınde būl derekter sızdıŋ atyŋyzǧa qaryz alu üşın qajet. Mūndai jaǧdailarda mynadai qarapaiym erejenı este saqtau maŋyzdy – adal jūmys beruşı nemese qaşyqtan kadrlardy ırıkteu agenttıgı eŋbek şartyn SMS-kod arqyly qol qoiu jolymen räsımdemeidı. Būl tek alaiaqtardyŋ ısı boluy mümkın!
Jalǧan jūmys beruşıler men jalǧan satyp aluşylardan saqtanu jönınde mamandar mynadai närselerdı este saqtaudy ūsynady:
- Jūmys beruşılerdı ünemı tekserıŋız – ony jüzege asyruǧa arnaiy qyzmetter, sondai-aq internettegı ızdeu jüiesı kömektesedı. Alaiaqtardan zardap şekkender äleumettık jelılerde öz bastarynan ötken oqiǧalarymen jiı bölısıp otyrady, al mamandar sūhbattarynda eskertuler aitady, sızge jūmys ūsynǧandardy «qara tızımnen» kezdestıruıŋız ǧajap emes. Özıŋızdıŋ derbes derekterıŋızdı eşqaşan böten adamdarǧa jıbermeŋız, şynaiy jūmys beruşı sızden kartaŋyzdyŋ nömırın nemese jeke kuälıgıŋızdı sūratpaidy, ol oǧan qajet emes. Sız tüiındemede körsetken derekter men būrynǧy jūmys ornyŋyzdan berılgen ūsynymdar oǧan jetkılıktı.
- Kepıl töleuge kelıspeŋız, kompaniiaǧa bılıktı qyzmetkerler tartuǧa müddelı adamdar mūndai shemamen jūmys ıstemeidı. Şyn mänısınde, sızden test tapsyrmasyn oryndauyŋyzdy sūraulary mümkın, ädette, eger sızdıŋ jūmysyŋyz olardyŋ köŋılderınen şyqsa, ştatqa jūmysqa qabyldauy mümkın.
- Rekruterden kompaniia jönınde aqparat sūratyŋyz, naqtylaityn sūraqtar qoiyŋyz, köp jaǧdaida alaiaqtar sızge tolyqqandy jauap bere almaidy nemese söilesudı doǧarady, sebebı olar daiyndalǧan adammen özara qarym-qatynasqa tüsuge müddelı emes.
- Kümändı saittarǧa kırmeŋız jäne onda derbes derekterıŋızdı engızbeŋız, alaiaqtardyŋ qolyna neǧūrlym köp aqparat tüsse, olarǧa sızdıŋ kartaŋyzdy «tazalau» soǧūrlym jeŋılırek bolady. 5. Jūmys beruşınıŋ söilesu mänerıne nazar audaryŋyz – alaiaqtar köp jaǧdaida aldyn ala jazylǧan ssenariiler boiynşa äreket etedı jäne olardyŋ söilesu mänerı qarapaiym adamdardyŋ söilesuınen özgeşe bolady.
