Qazaqstandaǧy 11-synyp oquşylary mektep bıtırgende är jyly qaiǧyly, oqys, tosyn oqiǧalardyŋ oryn aluy ürdıske ainalyp barady. Qūqyq qorǧau organdary saqtyq şaralaryn arttyryp, baqylaudy küşeitkenmen, būl jaǧdai biyl da qaitalandy.
Atap aitqanda, Jambyl oblysynda mektep tülekterı mıngen kölık jol apatyna ūşyrap, jol-kölık oqiǧasy saldarynan 21 jastaǧy azamatşa oqiǧa ornynda qaza tapty. Onyŋ jolauşylary – 17, 20 jastaǧy azamattar men 11-synyp bıtırgen tülek auruhanaǧa jetkızılgen. Maŋǧystau oblysy Beineu audanynyŋ Boranqūl auylynda tülekter arasynda toptyq töbeles boldy. Astanada 18 jastaǧy boijetkendı pyşaqtap ketkenı turaly aqparat ta äleumettık jelıde jeldei esıp jür. Mūnyŋ sebebı nede?! Ne üşın elımızde mektep bıtıru quanyşynyŋ soŋy qaiǧyly jaǧdaiǧa ainalady?
Mūnyŋ da özındık sebebı bar. «Qazaqstanda şūlyq satyp alsaŋ da ju deidı eken, jumasaŋ qu deidı eken» dep şeteldegı aǧaiyndar mysqylǧa şyǧarǧandai, elımızde orynsyz toi toilau, kelse-kelmese bas qosyp, seruendep jüru ädetke ainalǧan. «Balapan ūiada nenı körse, ūşqanda sony ıledı» degendei, osyny körgen tülekter qaidan oiyn-toidan qūr qalsyn, jaŋa ǧana 11-synyp bıtırıp, oquşylyq ömırdıŋ taǧdyryna qatysty eŋ maŋyzdy kezeŋ endı bastalǧaly tūrsa da, bärın ūmytyp, toilauǧa kırısedı.
Jastaiynan sän-saltanatqa boi ūryp, äke-şeşesınıŋ däuletıne mastanǧan balalar mūndaida özın bır körsetıp qaluǧa tyrysyp, basqosuǧa äkesınıŋ qymbat kölıgın mınıp keludı myqty köredı. Kämelet jasyna tolmaǧandyqtan, onyŋ köbınde kölık jürgızu kuälıgı joq. Soǧan qaramastan, kölık tızgınıne otyrady da, äbden lepırıp alǧan soŋ qarqyndy asyryp, terezeden basyn şyǧaryp baqyryp, oiyna kelgenın ısteimın dep oqys jaǧdaiǧa tap tolady. Osynyŋ bärı bızdıŋ otbasyndaǧy tärbienıŋ osaldyǧy men mektep tärbiesınıŋ jetımsızdıgıne tıkelei qatysty. 11-synyp bıtırudı bala ömırındegı keremet kezeŋ sanap, ony airyqşa äspettep jıbergenımızdıŋ kesırı. Şyn mänınde, «tauyqsyz da taŋ atady» degendei, 11-synyp bıtıru – bala ömırındegı qalypty üderıstıŋ bırı, dumandatyp toilaityndai onyŋ eşbır erekşelıgı joq. Äsırese tolyq aqyl toqtatyp ülgermegen jastar üşın būl bos söz, jyrtaqai külkınıŋ basqosuy ǧana. Ony arnauly kölık jaldap, qymbat kölıkterdıŋ şeruı etıp ötkızu de tobyrlyq sananyŋ körınısı.
Demek, būl mäselege qoǧam, ata-ana jäne mektep bolyp basa nazar audaru kerek. Eŋ bastysy, 11-synypty bıtıru sätın toilamasa da ömır aǧysy özgermeitının, ol da jai kün ekenın ūrpaq sanasyna erterek sıŋıretın kez jettı. Öitkenı sana özgermei, sapalyq ösu de bolmaidy.
