Jurnalistikada jolymdy tüiıstırgen jandar jeterlık. Jiyrma jyl būryn Astananyŋ «Aqşamy» ärıptes etken Erlıbai Özbekbaiūlyn keiın «Sarbazda» jolyqtyrdym. Mıne, sodan berı onymen bır ūjymda qyzmet etıp kelemın.
Älqissa
2004 jyl. Astanaǧa at basyn būryp, jūmys ızdep keldım. Sol kezde «Astana aqşamy» (ol kezde «Astana habary» bolatyn) gazetınıŋ redaksiiasy menı qūşaq jaia qarsy aldy.
Uaqytşa jauapty hatşynyŋ bölmesınde otyr edım, aq jeidelı, orta boily er azamat köŋıldene kırdı. «Materialymdy jazyp bıtırdım» dep, ıstı tyndyrǧanyna yrza keiıpte söilep, qolyndaǧy düniesın joǧary jaqta otyrǧan janǧa (Ädebiet Jūmanov) ūsyndy. Söittı de şyǧyp kettı. Bırazdan soŋ onyŋ esımı Erlıbai ekenın bıldım. Ol saiasat bölımınıŋ tılşısı eken. Keiın osy bölımnıŋ meŋgeruşılıgıne joǧarylady, al men bolsam, onyŋ qaramaǧyna tılşı bop bardym. Bır desten maǧan saiasattyŋ büge-şıgesın tüsındırıp, meŋgerte bastady. Älı esımde, Astana qalasynyŋ mäslihatyna jetektep tūryp aparyp, deputattardy tanystyryp: «Soŋynda myna Vera Pytevadan baiandamalardy alyp kelesıŋ, maqūl ma?» dep qattap-şottap, jiynnyŋ aiaǧyna deiın otyrudy tapsyrdy. Osylai Erekeŋmen tyǧyz bailanysta jūmys ıstedık.
Bılgenımen bölısıp, bılmegenıne jön sıltep, keide aqyl-keŋesın aityp jürdı. Bır jyldan soŋ jauapty hatşylyqtyŋ tūtqasyn ūstady. Bıreu bılse, bıreu bılmes, jazylǧan dünienıŋ maŋyzdylyǧyna, taqyrypqa sai betke toptastyryp, ornalastyru jäne gazettıŋ şyǧuyna jauapty osy adam. Sol kezde redaksiiadaǧy qyz-jıgıtterdı tiianaqtylyqqa şaqyryp, materialdardyŋ uaqtyly tapsyryluyn qadaǧalap, bet qattalu jūmysyn jyldamdatyp, gazettıŋ neǧūrlym erterek şyǧuyna yqpal ettı. Oǧan bärımız riza bolystyq.
Künderdıŋ künınde Erlıbaidyŋ jūmystan şyǧatynyn estıdık. Qareketın bastapqyda tüsınbep edık, män-jaidy keiınnen bıldık. Adamdyǧyn saqtap qalǧan oǧan taǧy süisındık.
Jolymyz qaita tüiıstı
Ekı-üş jyldan soŋ auys-tüiıske bailanysty jūmys qarastyrdym. Söitıp, Astanadaǧy redaksiialarǧa bas sūǧyp, tüiındememdı taratyp jürıp, «Sarbazdyŋ» esıgın qaqtym. Mūnda közkörgender bar eken. Sonyŋ bırı – Erekeŋ. Älgı bır kezderı:
««Aqşamda» da Erlıbai,
«Sarbazda» da Erlıbai,
Döŋgelengen düniede,
Men de soŋynan erdım-ai» degenım sondyqtan. Osylaişa, ömırdıŋ aǧymymen «Aqşamdaǧy» ūl-qyzdar bır ūjymǧa toptastyq.
Ömır degen qyzyq. Oilap qarasam, bız ärıptes bolǧan ekı ūjymda da Erlıbai qyzmettıŋ qai satysynan ötedı, men sol baspaldaqtardy basyppyn. Ilgerıde söz etkenımdei, ol saiasat bölımınıŋ tılşısı, keiınnen atalmyş bölımnıŋ meŋgeruşısı bolsa, men de tura sol ızben jürdım. Al «Sarbazda» Erekeŋ atqarǧan tılşılık, bet qattauşylyq jūmysty ıstegen ekenmın.
Baiaǧyda bas redaktorymyz marqūm Erǧazy aǧa: «osy aǧaŋnan ülgı al» dep jiı aityp otyratyn. «Qandai ıs bolsyn, tyŋǧylyqty ısteidı, qaraşy, jazuyna da ülgerıp jür» dep pysyqtyǧyn aldymyzǧa tartatyn.
İä, sol uaqytta qūlaqqabyn kiıp alyp, klaviaturany basyp, jūmys arasynda «Hirurg» degen kıtabyn jazyp tastaǧan-dy. Isı qandai tiianaqty, jazbasy sondai jinaqy. Bärıne ülgerıp jürdı.
Bır kısıdei tanydym
Uaqyt degen jyldam. Mıne, Erlıbaidy bılgelı jiyrmaǧa juyq jyl ötıptı. Osy mezet ışınde bırşama tani aldym desem, artyq aitpaǧan bolar edım.
Ol – Şymkent (Türkıstan oblysy) oblysyna qarasty Şardara audanynyŋ tumasy. 1974 jyldyŋ 18 säuırınde düniege kelgen. Ösıp-öngen jerı – qazırgı Jetısai audany. Äkesı Özbekbai – oŋtüstık öŋırde Kasemsot (K-700) traktoryn tūŋǧyş aidaǧan azamat. Anasy Äden qarapaiym şarua adamy bolǧan. 40 jasynda qosaǧynan airylǧan otanasy äke ornyna äke, şeşe ornyna şeşe bop, örımdei 10 balany «qanattyǧa qaqtyrmai, tūmsyqtyǧa şoqtyrmai» ösırıp jetıldırgen.
Oŋtüstıktıŋ örenı on jetı jasynda Saryarqaǧa arman quyp keldı. Ol kezdegı Astanamyzdyŋ atauy Selinograd bolatyn. Osyndaǧy beldı oqu orny – Selinograd pedagogikalyq institutyna tüsıp, student atanady. Studenttık şaqtan qalamdy serık etıp, 5-kurstan bastap qalalyq «Aqmola aqiqaty» (qazırgı «Astana aqşamy») gazetıne jūmysqa ornalasyp, alǧaşqy eŋbek jolyn bastaidy. Sodan berı el-jūrtqa qalammen qyzmet etıp keledı.
Bızdıŋ basylymǧa Erlıbai «Qazaqstan sarbazy» kezınde kelgen. Äskeri jurnalister Jünıs Omar, Sändıbai Kümısbekov, Marat Jünıs-bek, Mūharbek Manarbektermen tıze qosyp, qyzmet qyldy. Oǧan äskeri taqyryp sol şaqtan tanys. Arada basqa jerde jūmys ıstegenımen, ömır ony osy baspasöz qūralymen ekınşı märte tabystyrdy. Ol 2008 jyl bolatyn. «Qazaqstan sarbazy» qūrylymdyq özgerıske ūşyrap, «Sarbazǧa» ainalǧan kez edı. Redaksiia jaŋadan jasaqtalyp, qazaq bölımıne mamandar tartylyp jatqan tūsta Erekeŋe esık qaita aşyldy. Söitıp, gazet ısıne bet qattauşy retınde bel şeşe kırıstı. Kezınde «Aqşamda» jauapty hatşy bolǧandyqtan, būl ıs oǧan taŋsyq emes. Ärıptesterdıŋ aituynşa, täjıribe jüzınde tehnikalyq ıstı jyldam meŋgerıp alypty. Bırde Erekeŋ: «Tılın bılgenderdıŋ janynda bırdı-ekılı bolǧanym bolmasa, qattap-şottap maǧan eşkım InDesign, Photoshop baǧdarlamalaryn üiretken joq. Sondyqtan qoryqpai tetıkterdı türte ber, türte ber. Bır ūǧyp şyǧasyŋ» dep bılmekke ūmtyldyrdy.
İä, Erekeŋ qandai ıs bolsyn tartynbai, yjdahatymen denın saldy. Soŋǧy ǧūmyryn «Sarbazǧa» sarp etken bas redaktor Erǧazy Äsembekov mūnysyn baǧalady. Marqūm Eraǧaŋ qabılet-qarymyna qarai oilanbastan Erlıbaidy qazaq bölımıne basşy qyldy. Mıne, sodan berı (2013 jyl) qazaq redaksiiasynyŋ jügı moinynda. Talai ministr auysyp (özderıŋız bılesızder, gazetımız Qorǧanys ministrlıgıne qarasty salalyq basylym), baspasöz ortalyǧyna talai jauapty adam keldı. Olardyŋ talaby qandai bolsa, sol üderısten şyǧuǧa tyrysty. Gazettıŋ bet-pışının, mazmūnyn özgertuge bızdı ūiystyryp, bır ıske jūmyldyrdy. Öz ısınıŋ bılgır mamany gazettıŋ kem-ketıgın tüzeumen qatar, jazuyn tastamady. Onyŋ qalamynan örılgen «Amanjol», «Hirurg», «Ūstaz», «Myrzaşöl Qyzylqūmy» jäne «Jurnalist» degen kıtaptary oqyrmandarǧa jol tartty. Özı – Qazaqstan Jurnalister odaǧynyŋ müşesı. Men bıletın jurnalistık joly – osy.
Al adamdyq tūrǧysynan bıtım-bolmysy bölek äŋgıme. Esıme tüsıp tūrǧany, 2011 jyly Jaŋaözen oqiǧasy kezınde «jazyqsyz halyq atylyp jatqanda, oinap-külgenım jaramas» dep ūjymdyq bır otyrystan bas tartqany bar. Qazaqstannyŋ Halyq ärtısı Tūŋǧyşbai Jamanqūlovqa būlt üiırılgen jyldary «aqqa Qūdai jaq» dep, öz pozisiiasyn bızderge jetkızuımen qatar, äleumettık jelıde jazbasy arqyly qoldap otyrdy.
Ädıldıkke, turalyqqa, şyndyqqa jany dos. Öz ūstanymyna berık.
Üstemdıgı bar, alaida orynsyz kilıgetın basşylarǧa da kerek kezde toitarys bere aldy. Änebır jyldary ministrlıktıŋ baspasöz qyzmetındegı gazet ısınen beihabar adamnyŋ jönsız eskertpesıne kabinetıne baryp tūryp, ūjymdy qorǧaştap alǧan-dy. Osyndai azamattyq bolmysymen ortaǧa syily boldy.
Tıptı anaǧa degen qūrmetın, özımen tumalastarǧa bauyrmaldyǧyn, otbasyna degen qamqorlyǧyn körmesek te, tynymsyz jügırıp jürgen äreketınen, oiǧa alǧan josparynan baiqastaityn edık. Ömırımde anasyn kökke köterıp, jūmys barysynda aityp otyratyn ekı er azamatty kördım. Onyŋ bırı – osy Erlıbai. Köptı körgen kısınıŋ oi-oramyn mysalǧa keltırıp, «myna sözdı estıdıŋder me?! Menıŋ şeşem aitady» dep, äziz jannyŋ ǧibratty sözderın bızge qūlaqqaǧys etetın. Seksennıŋ seŋgırıne kelgende anasyn qūrmettep, atoilap, mereitoiyn jasap berdı. Tırısınde anasyn syilaǧan perzenttıŋ osy bır ısı öz balapandaryna da, özgege de önege bolarlyqtai.
Balasy demekşı, bız bıletın Maǧjany äzırden ozyq oily, jaŋa zamannyŋ buyny retınde äke abyroiyn asqaqtatyp jür. Būl jūbaiy Fätima ekeuınıŋ bergen tälım-tärbiesınıŋ jemısı dep bıleiık.
«Äke körgen oq jonar, şeşe körgen ton pışer» degendei, ūl-qyzdary älı de asqar tau äkelerın alasartpai, tūlǧasyn biıktete beretınıne kämıl senımdemız.
P.S: Redaksiiada oryn alǧan är kezdegı qiyndyqqa qaramai, «Sarbazdyŋ sardary» sanalǧan Erekeŋ aǧalardyŋ sara jolyn jalǧastyryp keledı. Osylai jürgende eludıŋ de töbesı körınıp qalǧan eken. Eluıŋ qūtty bolsyn, Erlıbai! El qūrmetteitın er bola ber! Eŋbegıŋ eselenıp, abyroiyŋ asqaqtasyn! Şabytyŋ tasysyn! Ärıptes retınde «pensioner qyzdyŋ» tılegı osy.
Rima Äbeuova
