2023 jyly elordada oryn alǧan eleulı oqiǧalardy nazarlaryŋyzǧa ūsynamyz
ELORDAǦA – 25 JYL
Eldegı basty oqiǧanyŋ bırı – Astanaǧa 25 jyl toldy. Aituly dataǧa bailanysty elorda törınde jüzdegen mädeni jäne sporttyq ıs-şaralar ūiymdastyrylyp, elordalyqtar men qala qonaqtaryna merekelık köŋıl-küi syilady. Ärine, ıs-şaralar ärtürlı deŋgeide öttı. Işındegı auqymdysy – «Astana – bolaşaq qalasy» atty bauyrlas qalalar äkımderınıŋ forumy boldy.
Forum aiasynda paneldık sessiiasy ötıp, eldıŋ bas qalasyn ǧalymdar, injenerler, säuletşıler, dizainerler qatysyp, bas qalany körkeituge qatysty ideiasyn ūsyndy. «Halyqaralyq baǧdarlamalar ortalyǧy» men «IDP IELTS Kazakhstan» emtihan ortalyǧy arasynda yntymaqtastyq turaly Memorandumǧa qol qoidy.
JAŊA BAS JOSPAR
Astana qalasynyŋ 2035 jylǧa deiıngı bas jospary bekıtıldı. Bas qalanyŋ äuelgı Bas josparyn japon säuletşısı Kisio Kurokava tüzgenı belgılı.
Elorda üzdıksız damyp, jaŋa ǧimarattar paida bolyp, halyq sany jyl saiyn köbeiıp, būǧan deiın Bas jospar üş ret 2009, 2011, 2016 jyly özgertıldı. Äuelgı bas josparda 2030 jylǧa qarai Astanada halyq sany 800 myŋ adamdy qūraidy dep boljanǧan bolsa, 2016 jylǧy qoldanystaǧy bas jospar 2030 jylǧa deiıngı merzımge 1 mln 220 myŋ adamǧa esepteldı. Degenmen 2022 jyldyŋ basynda qala halqy 1 mln 240 myŋ tūrǧynǧa jettı. Qala halqynyŋ jyl saiynǧy ösımı 2025 jylǧa qarai 60 myŋ adamdy, al 2035 jylǧa qarai 80 myŋǧa juyq adamǧa köbeiıp, 2025 jylǧa qarai Astana halqynyŋ sany 1 mln 480 myŋ tūrǧyndy, 2035 jylǧa qarai 2 mln 275 myŋ adamdy qūraidy dep kütıledı.
Halyq sanynyŋ köbeiuıne bailanysty äleumettık infraqūrylym: mektepter, balabaqşalar, emhanalar, auruhanalar, sport keşenderı, sondai-aq köpırler salu, joldardy keŋeitu syndy jūmystardy jüielei tüsu kerek. Bas jospar osyndai auqymdy jūmystardy qamtyp otyr.
№3 JEO ISKE QOSYLDY
Qūrylysy ūzaqqa sozylǧan №3 JEO ıske qosyldy. Jylu elektr ortalyǧy bas qalany 440 Gkal/saǧatpen qamtamasyz etuge mümkındık beredı. Jylytu keşenınıŋ № 3 JEO bırınşı kezeŋınıŋ qūrylysy qazan aiynda aiaqtaldy. Nysan osy kezden bastap qalaǧa jylu bere bastady. № 3 JEO sol jaǧalaudyŋ bır bölıgın jäne qūrylys jūmystary jürıp jatqan jaŋa audandardy jylumen qamtidy.
Sol siiaqty jaŋa «Oŋtüstık-Şyǧys» gaz jylu stansiiasy ıske qosyldy. Būl gaz jylu stansiiasy «Baǧystan», «Myŋjyldyq alleiasy» tūrǧyn üi keşenderı audandaryn, qalanyŋ sol jaǧalauyn jylumen qamtamasyz etedı. Sondai-aq jeltoqsan aiynda quattylyǧy 350 Gkal/saǧ bolatyn «Tūran» gaz jylu stansiiasynyŋ 1-kezeŋı ıske qosyldy. Osylaişa, üş nysannyŋ quat küşı 1140 Gkal/saǧ qūrady.
NŪRA – JAŊA AUDAN
Astana qalasynyŋ halyq sany artuymen qatar, territoriialyq aumaǧy keŋeiıp, jaŋa tūrǧyn üi kvartaldary boi köterude. Būl jaŋa audan aşudyŋ maŋyzyn körsetedı. Astana qalasyndaǧy jaŋa audanǧa «Nūra» atauy berıldı.
Jaŋa audannyŋ aumaǧy 19 336 gektardy qūraidy. Ol Esıl özenınıŋ boiymen qalanyŋ batys bölıgınde şyǧysqa qarai Qabanbai batyr daŋǧylyna deiın, odan ärı Qabanbai batyr daŋǧylynyŋ taq jaǧymen jäne Qarqaraly tas jolynyŋ batys jaǧy men qalanyŋ oŋtüstıgıne qarai ornalasqan.
Jaŋa audan äkımınıŋ mındetı köp. Äsırese, tūrǧyn üi keşenderınde oiyn alaŋdaryn qūryp, jaily qalaǧa üles qosu üşın tynymsyz eŋbek etuı tiıs.
KÖP KÜTKEN KÖPIR
Täuelsızdık daŋǧyly boiynda jaŋa köpır aşylyp, qazırdıŋ özınde qala tūrǧyndary arasynda ülken sūranysqa ie boldy. Mysaly, Mäŋgılık el daŋǧyly 20 paiyzǧa, Saraişyq köşesı men Ūly dala köpırı tiısınşe 15 paiyzǧa jeŋıldedı. Sondai-aq Kerei-Jänıbek handar, äl-Farabi köşelerı jäne Ūly dala daŋǧyly boiynşa trafik jandanuda.
Būdan basqa, jaŋa köpır Almaty men Esıl audany arasyndaǧy qosymşa bailanysty qamtamasyz etedı. Köpır sol jaǧalaudy Täuelsızdık daŋǧylymen, jaŋa temırjol vokzalymen, Qoşqarbaev daŋǧylymen, Näjımedenov köşesımen, Äzıret Sūltan meşıtımen, Baitūrsynov, Qordai, Ainaköl köşesımen, Momyşūly daŋǧylymen jäne taǧy basqa qosymşa bailanysty qamtamasyz etedı.
SU TAPŞYLYǦY BOLMAIDY
Jaz ailarynda su tapşylyǧy oryn alǧany belgılı. Soǧan bailanysty qala äkımı su tapşylyǧyn şeşuge bel buyp, mausym aiynda Astana su qoimasynan qosymşa qūbyr jelısı ıske qosyldy. Būl qosymşa täulıgıne 90 myŋ tekşe metr su beredı. Üşınşı sorǧy-süzgı stansasynyŋ qūrylysy aiaqtaldy. Qazır elordada su tapşylyǧy joq. Keleşekte su tapşylyǧy bolmau üşın su qūbyrynyŋ ekınşı jelısın tartu jūmysy jürgızılude. Nūra jerasty suy ken ornynyŋ su qūbyryn jobalau, sondai-aq Telman sorǧy stansasyn keŋeitu jobasy aiaqtaluda. Būl jobalar 2030 jylǧa deiın qalany tūraqty sumen qamtudy qamtamasyz etedı.
QONYS TOIY – QUANYŞ TOIY
Elordanyŋ sol jaǧalauynda arhitekturalyq qūrylys keşenderı köptep boi köterdı. Äsırese tartymdy, talǧamdy tūrǧyn üi kvartaldarymen maqtanuǧa bolady. Degenmen üleskerlerdı köpten kütken tūrǧyn üiler de az emes. Biyl elordada qūrylysy ūzaqqa sozylǧan 30-dan asa tūrǧyn üi keşenı paidalanuǧa berıldı.
Tūrǧyndary päter kıltın alǧan «Altyn būlaq» tūrǧyn üi keşenınıŋ qūrylysy sonau 2014 jyly bastalǧan-dy. 5 blokpen salynuy üige 400-ge juyq ülesker qarjysyn saldy. Tūrǧyn üi keşenın ötkızgen kezde qūrylysynyŋ 20 paiyzy ǧana aiaqtaldy. Osylaişa, tūrǧyn üi keşenınde auqymdy jūmys jürgızıldı, sebebı qūrylysynan bölek garajdardy satyp alu, injenerlık jelılerdı tolyqtai ornatu, qūjattardy retke keltıru jäne taǧy basqasy kerek boldy. Respublika künınde 2, 3, 4 blok üleskerlerı päter kıltın aldy.
Astana qalasynyŋ äkımı Jeŋıs Qasymbek mälımdegendei, jyl basynda 4 myŋnan astam üleskerdıŋ baspanasyn qamtyǧan 16 problemalyq obekt anyqtalyp, 3,6 myŋǧa juyq salymşyǧa päter kıltı berıldı. Keler jyldyŋ bırınşı jartyjyldyǧynda qalǧan üleskerlerge päter kıltı tabystalady.
«SANA» SERGEKTIKTI QOLDAIDY
Jaŋadan aşylǧan Nūra audanynda «Sana» oquşylar saraiy esıgın aşty. 7500 şarşy metrdı qūraityn ortalyq bır mezgılde saǧatyna 700 oquşyny qabyldai alady.
«Sana» jaŋa ūrpaq ortalyǧy – mektep oquşylaryna qosymşa bılım beruge, önerge bauluǧa arnalǧan nysan. Biık ärı sändı ǧimarat zamanaui tehnologiialarmen, sapaly qūrylys materialdarymen boi köterıp, barlyq qajettı qūral-jabdyqpen jasaqtaldy.
Oquşylar saraiynda 56 baǧyt boiynşa 50-den astam üiırme qyzmet körsetedı. Negızgı baǧyttar – äleumettık ǧylymdar, robototehnika, jasandy intellekt, qolöner, beineleu, muzyka jäne bi önerı. Sabaq uaqyty ärtürlı – 50, 60, 80 minut bolady.
Jalpy 2029 jylǧa deiın jergılıktı biudjet jäne memlekettık-jekeşelık ärıptestık aiasynda 15 zamanaui oquşylar saraiyn salu josparlandy. 2024 jyly qalanyŋ är audanynda bes oquşylar saraiynyŋ qūrylysy bastalady.
ZABİKULİNGE ESKERTKIŞ QOIYLDY
№6 Mamandandyrylǧan ört söndıru bölımınıŋ aumaǧynda erlıkpen qaza tapqan elordalyq ört söndıruşı Asqar Zabikulinnıŋ qūrmetıne eskertkış boi köterdı.
Eskertkıştıŋ aşylu saltanatyna jäne №6 mamandandyrylǧan ört söndıru bölımıne Asqar Zabikulinnıŋ esımı berıluıne Tötenşe jaǧdailar ministrı Syrym Şärıphanov, elorda äkımı Jeŋıs Qasymbek, garnizon basşylyǧy men jeke qūramy, azamattyq qorǧau organdarynyŋ ardagerlerı, Asqardyŋ tuystary men jaqyndary qatysty.
Is-şara qonaqtary beibıt künnıŋ batyry turaly estelıgımen bölısıp, elımız tynyş, jūrtymyz aman bolsyn degen tılek tıledı. Zabikulinge arnalǧan eskertkış eŋbek adamyn ūlyqtap, erlıkke taǧzym ettı.
MEDİAHOLDİNGTIŊ BASTAMALARY
Respublika künıne jäne Astananyŋ 25 jyldyǧyna orai «Elorda Aqparat» mediaserıktestıgı jurnalister men qalamgerler arasynda biliard turnirın ekınşı jyl qatarynan ötkızdı. Media salasy mamandarynyŋ basyn qosatyn alaŋda jazuşy Qoişyǧara Salǧaraūly arnaiy qonaq retınde qatysty. Parlament deputattary, mediamenedjerler, jurnalister, baspasöz ökılderınen qūralǧan 32 oiynşy qatysty.
«Elorda Aqparat» JŞS ūiymdastyrǧan ıs-şaralary mūnymen şektelmeidı. «Mektep jäne mediasauattylyq» jobasy aiasynda qaladaǧy 50-ge juyq mektepke serıktestık basşylary men jurnalister arnaiy baryp, jas oqyrmandarmen kezdesıp, aqparattyq sauattylyq, aqparattyq mädeniet, mediamädeniet syndy taqyrypta oi almasyp, pıkırlestı.
«El jüregı – elorda» şyǧarmalar baiqauyna elordadaǧy 40-tan asa mektepten 200-den asa oquşy qatysty. Baiqau üzdıkterı äl-Farabi atyndaǧy Oquşylar saraiynda marapattaldy.
