Elordada A.İmanov jäne Ş.İmanbaeva köşelerı bar. Ekı köşe bır-bırımen qiylysady. Sosyn da şyǧar keide ekı köşenı şatastyryp alatyndar jiı kezdesedı. Ärine, Amangeldı İmanov köpke tanys bolǧanmen, Şolpan İmanbaevany köp eşkım bıle bermese kerek. Öitkenı nebärı 22 jyl ǧūmyr keşken qazaqtyŋ aqyn qyzy qazaq ädebietı kökjiegınen şolpandai jarqyrap körındı de, aqqan jūldyzdai ǧaiyp boldy.
Eskılık būǧauyn būzyp, teŋdıkke ūmtylǧan, jaŋa ömırdıŋ jarşysy boluǧa, bılım quyp, öner üirenuge talpynǧan qazaqtyŋ aqyn qyzy Şolpan İmanbaevanyŋ tuǧanyna biyl 120 jyl toldy. 1904 jyly Aqmola uezınıŋ Qopǧaljyn öŋırıne qarasty Maibalyq ayylynda kedei şaruanyŋ otbasynda düniege kelgen. Joqşylyq qolyn bailaǧan kedei äkesı İmanbai 1918 jyly nebärı 14 jastaǧy Şolpandy Aldoŋǧardyŋ Bekeiı degen baiǧa toqaldyqqa satyp beredı.
Dalba-jūlba, şoqpyt-şoqpyt kiımım,
Auyr tūrmys kördım talai qiynyn.
Ömır ötıp zarlau-jylau qaiǧyda,
Jeŋe almadym köŋıldıŋ jas tüiının, – dep özı aşyna jyrlaǧanyndai, osy bosaǧada şynjyr balaq, şūbar tös juandardyŋ nebır qorlyq-zorlyǧyn, tepkısın körıp, taiaqtan köz aşpaidy. Kökıregı oiau jas qyzǧa būl auyr tiedı, janyn jabyrqatyp, jüregın mūŋ torlaidy. 2 jyldan keiın ebın tauyp bai bosaǧasynan qaşyp ketedı. Bas bostandyǧyna ol 1921 jyly äzer qol jetkızdı. Osydan köp ötpei-aq Şolpan Aqmola qalasyndaǧy sauat aşu mektebınde 6 ai oqidy da, jetım balalar tärbieleitın kommunaǧa tärbieşı bolyp qyzmetke ornalasady. Kommunanyŋ qabyrǧa gazetı Şolpan üşın alǧaşqy ädebi mektep boldy. Auyl sahnasynda öz öleŋderın oqyp, öleŋ örıne ūmtyluǧa köp mümkındık tuady. Şolpan öleŋderı auyzdan-auyzǧa tarap, Aqmola jūrtşylyǧyna «aqyn qyz» degen atpen tanyldy.
«Ötken ǧasypdyŋ 20-jyldapynda öziniŋ talantty jyplapymen oqypman jüpegin baypaǧan qazaqtyŋ qalamgep qyzdapynyŋ bipi Şolpan İmanbaeva – öz ǧūmyrynda azap pen qorlyqtyŋ zardabyn köp tartqan, taǧdyr tauqymetın köp körgen jan. Şolpan – qazaq ädebietınıŋ ırgetasy qalana bastaǧan kezde däuır dübırınen oianyp, zaman tynysyn erte sezıngen, özınıŋ örşıl, otty öleŋderımen közge tüsken aqyn» dep jypnalist Latifa Mūpatbekova jazǧandai, jastaiynan şyǧapmaşylyqqa den qoiǧan qarşadai aqyn qyz artyna öşpes öleŋder qaldyrdy.
Öz ömırınde köp qorlyq pen qiyndyq körgen Ş.İmanbaevanyŋ öleŋderı aşy şyndyqty aituymen, ötkırlıgımen erekşelenedı. Onyŋ «Jolayşy men jūmyskep» degen alǧaşqy öleŋi 1923 jyly «Eŋbekşi qazaq» (qazipgi «Egemen Qazaqstan») gazetinde japiialandy. Keiin «Qyzyl Qazaqstan», «Äiel teŋdigi» jypnaldapy men «Jas qaipat» gazetinde saiasi-äleymettik taqypyptaǧy öleŋdepi japyq köpdi. Şyǧapmalapy 1927 jyly «Taŋdamaly öleŋdep» degen atpen Qyzylopda qalasynda basylyp şyqty. Ol öz tūsyndaǧy qazaq äieldepiniŋ mūŋ-mūqtajyn, apman-tilegin jyplady («Qoŋyp qaz», «Qazaq äieline», «Joldasyma», «Apaiǧa», t.b.), jastap men ǧylym-bilim taqypybyna öleŋdep apnady («Jettik mine», «Bizdiŋ Säyle», «Jas inime», «Jas qaipatqa» jäne «Jastapǧa», t. b.), koǧamdaǧy ūnamsyz qūbylystapdy ötkip synǧa aldy («Būlbūl men qapǧa», «Zeinepke», «Jäkeŋ jaman sasady»).
Şolpan İmanbaeva jaily alǧaş qalam terbegen Näzipa Qūljanova 1927 jyly «Äiel teŋdıgı» jurnalynyŋ 8-sanynda basylǧan «Aqyn Şolpan» atty maqalasynda: «Şolpannyŋ közge tüspei qoimaityn bır basqalyǧy bar edı. Üirenşıktı qalypqa syimai, şyp-şyp şyǧyp tūrǧan ekpın körınetın… Şolpan aqyn edı. Köbıne äiel mūŋyn jyrlaidy, oiyna alǧan sözdı erkın jazatyn türı bar edı. Eŋbekşı azamat, Şolpan siiaqty eŋbekşı eldıŋ igılıgıne tuǧan asyldarymyzdy erte bastan ardaqtap, közımızdıŋ qyrynan ketırmei, qyzyǧyn da, şyjyǧyn da baǧalaiyq degım keledı» dep jazdy.
1924 jyly 4 qyrküiekte Şolpan Orynborǧa keledı. Osy arada 1,5 jyl oqyǧan oquy Şolpanǧa ülken jol aşyp, oŋ men solyn tüsınıp, äleumettık-qoǧamdyq ömırge etene aralasa bastady. Onyŋ üstıne ädebietşı degen senımın ornyqtyryp, ümıtın ūzaqqa jeteledı. Kökıregı oiau, köŋılı zerek Şolpan oqudy tiianaqty oqydy. Qazaq qyzdaryna ülgı-önege boldy. Ol sol kezdegı «Äiel teŋdıgı» jurnalyna üzbei qatysyp, jurnaldyŋ şyǧuyna aralasyp tūrdy. Şolpannyŋ «Äiel teŋdıgı» jurnaly betındegı öleŋderı qazaq äielderıne serpılıs tuǧyzdy. Qaraŋǧylyq perdesıne säule tüsırgendei äser ettı. Bıraq ǧūmyry qysqa boldy, jastaiynan körgen qorlyq-zorlyqpen qatar, ökpeden tigen suyqtan auyr dertke şalyqqan ol 1926 jyldyŋ 18 qyrküiegınde öz auylynda qaitys boldy. Aqqan jūldyzdai jarqyrap ötken Şolpan «qazaq ädebietındegı eŋ alǧaşqy aqyn äiel» degen atpen tarihta qaldy. Aqynnyŋ özı ölse de, sözı ölmeidı degen osy.
Elordamyzǧa Şolpan İmanbaeva qūrmetıne köşe berılgen. Ol Baiqoŋyr audanynda ornalasqan. Aleksandr Baraev köşesınen bastalyp, Abai daŋǧylynda aiaqtalady. Ǧūmar Qaraş, Amangeldı İmanov, Ramazan, Kenesary jäne Otyrar köşelerımen qiylysady. Ūzyndyǧy – 1268 metr. Köşe boiyna köpqabatty üiler, dükender, şaǧyn oqu ortalyqtary köbırek ornalasqan.
Adelia SAPARBEK,
L.Gumilev atyndaǧy
Euraziia ūlttyq
universitetınıŋ studentı
