Qyryqtyŋ qyrqasyna jaqyndap qalǧan, älı tūrmysqa şyqpaǧan qyzdardy qazırgı künı «kärı qyz» deuge auzyŋ barmaidy. Şetınen äp-ädemı, aqylyna körkı sai. Aldy şetelden oqyp kelgen, talǧamy biık, op-oŋdy qyzmetı bar. Etınıŋ tırılıgınen baspanaǧa qol jetkızıp, jeŋıl kölıgın de özı aidap jür. Ata-anasyna salsaŋyz, äldeqaşan jalǧyz qyzynyŋ körpesın tıgıp, jasauyn daiyndap qoiǧan. Tek uaqyt ötıp jatyr. Qyz jalǧyz. Syr şaşpaidy. Sūrap keletın qūdalar da körınbeidı. Mınekei, teŋdesı joq dür qyzdar deitınımız sondyqtan.
Al sol qyzdardyŋ teŋı bolar jıgıt bar ma?! Köbıne jıgıtten görı qyzdar şiraq, otyzynda orda būzbaq tügıl, qyryqqa deiın qamal ala almai jürgen qazaqtyŋ jıgıtterı bız söz etkelı otyrǧan teŋdesı joq qyzdardyŋ qolyna su qūiuǧa jaramai jatady. Qyzdardyŋ baǧynyŋ bailanuyna osy bır äleumettık teŋsızdık kesırın tigızıp tūr. Älpeştep baqqan qyzyn ata-anasy da köldeneŋnen kök attyǧa ūstatyp jıberuge qimaidy. Öz teŋdesın kütıp, bolaşaq jaryn qarapaiym, alyp bara jatqan qyzmetı de joq jıgıttıŋ qatarynan qarastyrmaityn dür qyzdardyŋ talaby da basqaşa. İgılıkterge qol jetkızgen, özın alaqanynda aialaityn jıgıttı ızdeidı. Mūndai qasietterdıŋ bärı bır adamnyŋ basynda bola bermeitının eskermeimız. Namysty qyz «osynşama jürgende tapqany osy ma?» dep aitatyndardan da qaimyǧady. Qyzdar jıgıtterge qaraǧanda tabystylau bolyp, qyzdardyŋ käsıbi mansaby aspandaǧanmen de, adam jaratylysy özgergen joq. Qyzdyŋ baǧy jansa, jıgıttıŋ özı tauyp alady, yqylasy tüsse, taŋdaityn da, qyzdarǧa söz aitatyn da jıgıtter.
– Qyzdar tek şeşım qabyldaidy, – deidı psiholog Möldır Syzdyqova. – Şeşımdı äiel qabyldaidy, bıraq taŋdau – ärqaşan er adamda. Alaida bärı taǧdyrǧa bailanysty ekenıne de senımdımın. Sūlulyq – uaqytşa närse, materialdyq jetıstıktıŋ bolǧany da jaqsy. Bıraq mūnyŋ bärı asa maŋyzdy emes. Jıgıttıŋ jüregıne jetu üşın aldymen qyzǧa tän biiazylyq, ibalyq qajet ekenın esten şyǧarmaŋyz. Er men äieldıŋ jaratylysy bölek. Olardyŋ psihologiialyq erekşelıgı turaly jazylǧan ǧylymi eŋbekterdı oqyp şyqqannyŋ artyǧy joq. Keibır qyzdar jıgıttermen jaqyn aralas-qūralas bolyp jürıp te tabiǧi jaratylysyn jaqsy tüsınedı. Mūny bılgennıŋ de artyǧy joq. Eŋ bastysy, er-azamatty tyŋdai bılgen jön. Adam balasy köbıne özınen basqa adam turaly bıluge onşa qūlyqty bolmaidy. Sol sebeptı de oryndy bolsyn, orynsyz jerde özıŋızden basqa jan joqtai, özımşıldıgıŋızdı körsete bermeŋız. Alǧaş kezdeskennen problemalardy qozǧaudyŋ qajetı joq. Qoǧamdaǧy qiyndyqtardan bastap älemdegı tūraqsyzdyq, odan qaldy otbasy men jūmystaǧy jaittar köŋıl-küidı tüsıretını belgılı. Elestetıp körıŋızşı, ekı böten adam alǧaş ret kezdestı delık. Bır-bırıne üirenıp, mınezın bılmesten öz problemalaryna tarta bastady. Aita ketelık, sız kezdestırgen jıgıt kem degende bır äielmen onyŋ mäselelerın ünemı tyŋdap, oǧan qamqorlyq jasaityn jalǧyz anasymen qarym-qatynas jasau täjıribesınen ötkenın ūmytpaŋyz. Sondyqtan osyndai meiırımdı bolmasa da, qamqor jan ekenıŋızdı bıldırgenıŋız dūrys. Sonymen qatar qoldap, kömektesuge ärqaşan daiyn ekenıŋızdı sezınu de jıgıttıŋ oiyn toqtatuǧa yqpaly bolady. Aldymen senuı kerek. Otbasyndaǧy ortaq maqsat üşın, ortaq qūndylyq üşın qūrbandyq deuge auzymyz barmaidy, sonda da özımızdıŋ bılgenımızdı öz degenımızdı alǧa şyǧara bergennen baiandy bolaşaqqa qol jetkızu qiyn bolar.
Adamnyŋ äleumettık jaǧdaiy özgergennen keiın boijetken tūrmysqa şyǧyp, üilı-barandy bolǧanda aldynda aitqandai jalaŋ sezımmen jar atanyp, äulettıŋ kelını boluǧa azdyq etetının de ūmytpaŋyz. Baqytty boludyŋ da, ülgılı otbasy qūrudyŋ da naqty ülgısı joq. Ärkım öz otbasyndaǧy körgenın alady. Sol ülgımen jalǧastyruǧa tyrysady. Küieuge şyqqannan keiın jantalasyp azamatymen baqtalasyp, özınıŋ üstemdıgın körsetkennen de ūtpaidy. Äiel özın syilata bılse jaqsy. Dästürlı otbasy institutynyŋ ırgesı osyndai negızde qūrylady. Basqaşa bolǧan jaǧdaida, onda dästürlı institutqa ūqsamai, özgeşe damuy mümkın.
Mamannyŋ sözı dūrys, ömırdıŋ naqty şyndyǧyn aitty. Dese de «otyrǧan qyz ornyn tabady» degen bızdıŋ jaǧdaida jürmeidı. Dūrysy «jatqan tastyŋ astyna su aqpaidy» degen sözdı eskerıp, äreket etse, dür qyzdarymyzdyŋ jaǧdaiy bırşama jeŋılder edı.
Ädette, jasy kelgen qyz ortadan ysyryla beredı deidı. Ras. Qatarynyŋ köbı şaŋyraq qūryp, öz basymen äure bolyp ketkende, otyrǧan qyz jūmysbastylyqqa salynyp, qatar-qūrbylaryn ızdei qoimaidy. Būryndary osyndai jalǧyzbastylarǧa arnalǧan klubtar boluşy edı. Qazır onyŋ bırı joq, esesıne «internettegı tanysu» jolǧa qoiylǧan. Jalpy ǧalamtor adamdy jalǧyzdyqqa bastaityn jol siiaqty. Bır jaǧynan alyp qarasaŋyz, bükıl älem qolyŋyzda, jalǧyzbyz deitındei sebep joq. Tanysqyŋyz kelse, mūhittyŋ ar jaǧyndaǧymen de söilese alasyz. Bıraq būl – aldamşy eles. Osyndaida jastardy tanystyryp, bılıstırıp jüretın aǧaiynnyŋ arasynda bır pysyq jeŋgeler boluşy edı. Däl osy jaǧdaida olardyŋ qyzmetı asa maŋyzdy. Alaida ol jeŋgeler de arty ne bolar degendei, ekı jasty tabystyruda qorqa soǧady. Iаǧni qyz balanyŋ otbasyly boluyna sebepker bolatyn bır janaşyr joq deuge bolady. Estuımızşe, būryndary syilas dostar balalaryna jastaiynan qūda tüsıp jatuşy edı deidı. Ol da qalǧan. Bır qyzyǧy, qazırgılerdıŋ qūdalyq turaly pıkırı būrystau. Al jastardyŋ özıne salyp, tanymaityn, bılmeitın jermen qūdandaly bolyp jatudyŋ qiyndyǧy baryn soŋǧy kezdegı ajyrasu körsetkışıne qarap baǧamdauǧa bolady.
Sonymen ne ıstemek kerek?! Myna qoǧamda dür qyzdarymyz turaly derek joq. Olar äleuettık toptyŋ eşqandai türıne jatpaidy. Sol sebeptı de memleket nazarynda emes, olardyŋ mäselesıne eşkımnıŋ basy auyrmaidy. Demek, o bastan otbasy qūndylyǧynyŋ özgerısterge ūşyrauynyŋ zardabyn balalarymyz tartyp jürgendei…
