Biyl 9 tamyzda Astanada Ortalyq Aziia memleketterı basşylarynyŋ altynşy konsultativtık kezdesuı ötedı. Qazaqstan atalǧan ūiymnyŋ töraǧasy retınde daiyndyq jūmystaryn bastady. Ülken sammitke daiyndyqtyŋ aldynda Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev Ortalyq Aziia elderı qauıpsızdık keŋesterınıŋ hatşylaryn qabyldady.
Küş bırıktıretın alaŋ
Qazaqstan Prezidentı Qasym-Jomart Toqaev delegasiia basşylaryna ıltipat bıldıre otyryp, Ortalyq Aziia elderı qauıpsızdık keŋesterı hatşylarynyŋ alǧaşqy kezdesuı syrtqy jäne ışkı syn-qaterler men qauıptıŋ aldyn alu üşın küş-jıger bırıktıretın, sondai-aq oǧan qarsy tūruǧa qajettı şaralardy äzırleitın tiımdı alaŋǧa ainaluy kerek ekenın atap öttı.
«Aimaqtyq yntymaqtastyq barlyq baǧyt boiynşa qarqyndy damuda. Osy tūrǧydan alǧanda, būl – öte maŋyzdy ärı oŋ ürdıs. Memleketaralyq saiasi dialog ta mülde jaŋa deŋgeige köterılıp keledı. Öŋır elderı arasyndaǧy özara sauda-ekonomikalyq yqpaldastyq belsendı türde keŋeiude. Soŋǧy bes jylda öŋırışılık sauda-sattyq körsetkışı 80 paiyzdan astam artyp, 10 milliard dollardan asqan. Būl rette elder arasyndaǧy eksporttyq-importtyq operasiialardy josparly türde ūlǧaitu, tauarlardyŋ nomenklaturasyn köbeitu mäselelerı şeşılıp jatyr. Biznes arasyndaǧy bailanys küşeiıp, bırlesken käsıporyndardyŋ sany arta tüstı. Aimaqtyq ırı jobalar bärımızge aitarlyqtai paida äkelıp qana qoimai, Ortalyq Aziia ekonomikasynyŋ bükıl qūrylymyn da özgertedı. Kölık-logistika äleuetınıŋ eselenuı öŋırdıŋ qarqyndy damuy üşın berık negız bolady. Sondai-aq mädeni-gumanitarlyq bailanystar jandanyp, Ortalyq Aziia memleketterı arasyndaǧy qatynastardyŋ odan ärı nyǧaia tüsuıne yqpal etedı» dedı Memleket basşysy.
Dialogpen däiekteletın prosess
Prezidenttıŋ pıkırınşe, būl prosester öŋırlık qauıpsızdık pen tūraqtylyqty qamtamasyz etu salasyndaǧy nätijelı dialogpen däiekteluge tiıs. Qasym-Jomart Toqaev zamanaui syn-qaterlerdıŋ köbı transşekaralyq sipatqa ie ekenın aitty. Sondyqtan olarǧa qarsy tūru üşın küş-jıger bırıktıru qajet.
«Būl jerde, eŋ äuelı, halyqaralyq ekstremizm men terrorizmge, esırtkı tasymalyna, qaru-jaraq saudasyna qarsy küres turaly söz bolyp otyr. Osy oraida Auǧanstanǧa basa män beruımız kerek. Būl elde kürdelı ärı türlı baǧyttaǧy prosester jürıp jatyr. Onda belgılı bır deŋgeide tūraqtanu, ekonomikalyq jaǧdaidyŋ jandanu belgılerı bar ekenın moiyndau qajet. Ekınşı jaǧynan, halyqaralyq terroristık ūiymdardyŋ belsendılıgıne bailanysty qauıp-qaterdıŋ joǧary deŋgeiı saqtalyp otyr. Būǧan Mäskeu oblysynda jūrtty qanǧa böktırgen laŋkestık äreket dälel bola alady. Bızdıŋ oiymyzşa, Auǧanstandy öŋırlık bailanystarǧa belsendı tartu – däl qazırgı kezdegı strategiialyq mındetterdıŋ bırı. Mūnda köp närse bızdıŋ elderımızdıŋ üilesımdı ūstanymyna bailanysty. Qazaqstanda Ortalyq Aziia men Auǧanstan üşın BŪŪ-nyŋ Ornyqty damu jönındegı aimaqtyq ortalyǧyn aşu özektı mäsele dep sanaimyz» dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Tarihi şartqa qol qoiylady
Memleket basşysynyŋ aituynşa, būl basqosu Ortalyq Aziia memleketterı basşylarynyŋ altynşy konsultativtık kezdesuıne daiyndyqtyŋ maŋyzdy kezeŋı sanalady. Atalǧan jiyn 9 tamyzda Astanada ötedı. Sondai-aq Qazaqstan ūiymnyŋ biylǧy töraǧasy retınde aldaǧy sammittıŋ äleuetın nyǧaitu üşın belsendı jūmys jürgızıp jatyr.
«Bız Aimaqtyq kooperasiiany damytu jönındegı «Ortalyq Aziia-2040» strategiiasyn äzırledık. Öŋırlık tyǧyz qarym-qatynastyŋ basymdyqtary, eŋ aldymen, besjaqty yqpaldastyqty keŋeituge jäne Ortalyq Aziianyŋ halyqaralyq subektılıgın nyǧaituǧa baǧyttalǧan. Būl qūjatty Astanadaǧy sammit barysynda qabyldaudyŋ öŋır üşın konseptualdy mänı zor bolatynyna senımdımın. Elderımız arasyndaǧy qatynastardyŋ erekşe sipaty Ortalyq Aziiany HHI ǧasyrda damytudy közdeitın dostyq, tatu körşılık jäne yntymaqtastyq turaly şartta bekıtılgen. Būl qūjat strategiialyq serıktestıktı jaŋa deŋgeige köteredı. Osy tarihi şartqa qol qoiu räsımınıŋ aiaqtaluy jäne onyŋ küşıne enuı Astanadaǧy sammittıŋ basty nätijesınıŋ bırı bolar edı dep sanaimyn. Bızdıŋ besjaqty formatty institusionaldyq tūrǧyda odan ärı jetıldıru özektı bolyp qala beredı» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Öŋırışılık yntymaqtastyqpen şektelmeimız
Qasym-Jomart Toqaev dostyq, tatu körşılık jäne odaqtastyq ruhyndaǧy öŋırlık yqpaldastyqtyŋ deŋgeiı joǧary ekenın atap öttı. Onyŋ aituynşa, yntymaqtastyq tek öŋır ışınde ǧana şektelıp qalmaidy.
«Şeteldık serıktestermen jan-jaqty bailanystar josparly türde nyǧaiyp keledı. Özderıŋızge mälım, älemdık oiynşylar «Ortalyq Aziia +» formatyndaǧy belsendı yqpaldastyqqa zor qyzyǧuşylyq bıldırıp otyr. Byltyr ötkızılgen kezdesulerdıŋ (Ortalyq Aziia – Europa Odaǧy, Ortalyq Aziia – QHR, Ortalyq Aziia – AQŞ, Ortalyq Aziia – Şyǧanaqtaǧy arab memleketterınıŋ yntymaqtastyq keŋesı, Ortalyq Aziia – Germaniia) qorytyndylary – sonyŋ aiqyn dälelı» dedı Memleket basşysy.
Bögde küşterge bırlıkpen qarsy tūramyz
Qazaqstan Prezidentı jiynǧa qatysuşylardy aimaqtaǧy elderdı bır-bırıne qarsy qoiuǧa jäne olardy arazdastyruǧa tyrysuşy bögde küşterge bırlesıp qarsy tūruǧa şaqyrdy.
«Bız mūndai täsılder men äreketterge aşyq qarsymyz. Būǧan kümän bolmasyn. Jalpy, bızdıŋ elderımız arasynda özara oŋtaily şeşım taba almaityn mäsele joq jäne bolmauǧa tiıs. Tek ortaq ıs-qimyl sinergiiasy men özara qoldau bauyrlas halyqtarymyzdyŋ örkendeuıne jol aşatynyna senımdımın. Osy mümkındıktı paidalana otyryp, Qazaqstandaǧy su tasqyny kezınde bauyrlas halyqtardyŋ tıleulestık tanytyp, körsetken kömegı üşın sızderdıŋ elderıŋızge şyn jürekten rizaşylyǧymdy bıldırgım keledı. Bız mūny joǧary baǧalaimyz jäne ony şynaiy dostyqtyŋ, tatu körşılıktıŋ jäne özara qoldaudyŋ aiqyn dälelı retınde qarastyramyz» dedı Memleket basşysy.
Ahual ornyqty damu baǧytyna tüstı
Qasym-Jomart Toqaev kezdesudıŋ qorytyndysy Ortalyq Aziia elderınıŋ qauıpsızdık salasyndaǧy yntymaqtastyǧyn nyǧaituǧa yqpal etetınıne senım bıldırdı.
«Bız ahualdyŋ yntymaqtastyqty damytu jäne özara senım baǧytyna qarai tübegeilı özgergenın erekşe atap ötemız. Osydan 10 jyl būryn Ortalyq Aziia öŋırınde mūndai jaǧdai bolǧan joq dep nyq senımmen aita alamyn. Ekonomikalyq vedomstvolardy basqaratyn tūlǧalardan bölek, qazır memleketter basşylary, ükımetter men küştık qūrylymdardyŋ jetekşılerı, qauıpsızdık keŋesterınıŋ hatşylary bır-bırımen tyǧyz qarym-qatynas jasaidy. Būl Ortalyq Aziia aimaǧyndaǧy jaǧdaidyŋ ornyqty damu baǧytyna tüskenın körsetedı» dedı Qazaqstan Prezidentı.
Jiynǧa Qazaqstan Qauıpsızdık Keŋesınıŋ hatşysy Ǧizat Nūrdäuletov, Qyrǧyzstan Qauıpsızdık Keŋesınıŋ hatşysy Marat İmankulov, Täjıkstan Qauıpsızdık Keŋesınıŋ hatşysy Nasrullo Mahmudzoda, Özbekstan Qauıpsızdık Keŋesınıŋ hatşysy Viktor Mahmudov jäne Türıkmenstannyŋ Qazaqstandaǧy elşılıgınıŋ äskeri attaşesı Annamyrat Iаgmyrov qatysty.
