Jyl ötken saiyn bas qala turister üşın tartymdy qalaǧa ainalyp keledı. Astana qalasy İnvestisiialar jäne käsıpkerlıktı damytu basqarmasynyŋ mälımetı boiynşa ötken jyly elordaǧa 1036921 otandyq turist kelse, 287126 şeteldık turist qonaq bolǧan. Bas qalada ışkı turizmnıŋ negızgı türlerı: mice-turizm, ıskerlık turizm jäne medisinalyq turizmnıŋ damu qarqyny köŋıl quantarlyq.
Arqadaǧy Astana turisterdı magnitşe tartatyn qalaǧa ainaldy. 2023 jyldyŋ qorytyndysy boiynşa elordaǧa aǧylǧan turisterdıŋ sany 2022 jylmen salystyrǧanda 12,3 paiyzǧa artyp, 1324047 adamdy qūrady. Sonyŋ ışınde: 1036921-ı – otandyq turister, 287126-sy – şeteldık turister. Mūndai resmi aqparatty qalalyq İnvestisiialar jäne käsıpkerlıktı damytu basqarmasynyŋ turizm bölımınen aldyq.
Işkı turizmnıŋ üş türı damyp keledı
Astanada ışkı turizmnıŋ negızgı türlerı: mice-turizm, ıskerlık turizm jäne medisinalyq turizm qarqyndy damyp keledı. Osylardyŋ ışınen medisinalyq turizmge naqty mysal keltıreiık. Mäselen, biyl 27-28 säuırde halyqaralyq deŋgeidegı jetekşı därıgerler men medisina salasynyŋ ǧalymdary Astanada bas qosty. İnnovasiialyq-profilaktikalyq medisina instituty ūiymdastyrǧan eŋ auqymdy medisinalyq festivaldıŋ bırı – «Nobel Fest: medisinalyq innovasiialar» atty halyqaralyq forum öttı. Älemge äigılı 40-tan astam ǧalymdar men därıgerler ǧylym, innovasiia jäne bılım beru mäselelerın bırıgıp talqylady. Reseidıŋ bas gerontology Olga Tkacheva, molekulalyq patologiia salasyndaǧy jetekşı maman İgor Kvetnoi, professor, medisina ǧylymdarynyŋ doktory, «Serpın» syilyǧynyŋ iegerı Paskal Maier jäne jetekşı amerikalyq neirohirurg Sälım Abdulrauf sekıldı medisina salasyndaǧy sarapşylar alqaly jiynnyŋ negızgı spikerlerı boldy.
«Forum bızge derbes medisina, bioinformatika, jasandy intellekt jäne klinikalyq medisinanyŋ ärtürlı baǧyty boiynşa aldyŋǧy qatarly halyqaralyq derektermen tanysuǧa bıregei mümkındık ūsyndy. Sondai-aq būl jerde adam aǧzasynyŋ neiro-immunoendokrindık retteluı salasyndaǧy ırgelı zertteuler men dıŋ jasuşalaryn zertteudegı soŋǧy jetıstıkter turaly özektı aqparat berıldı» dedı jiynnyŋ aşylu saltanatynda «İnnovasiialyq-profilaktikalyq medisina instituty» korporativtık qorynyŋ direktory, QR ŪǦA akademigı, professor Valerii Benberin.
Resei gerontologiialyq ǧylymi-klinikalyq ortalyǧynyŋ direktory, Resei Densaulyq saqtau ministrlıgınıŋ bas ştattan tys geriatry Olga Tkacheva bügıngı taŋda adamnyŋ ūzaq jasauy men ömır süru ūzaqtyǧyna qandai faktorlar äser etetını jaily aitty.
«Soŋǧy 100 jylda medisinalyq tehnologiianyŋ damuy arqasynda tuǧan kezdegı kütıletın ömır süru ūzaqtyǧy şamamen 30 jylǧa ūzardy. Ortaşa ömır süru ūzaqtyǧy da artty, bıraq maksimaldy ömır süru ūzaqtyǧy joǧarylamady. Qazırgı kezde tırkelgen eŋ maksimaldy ömır süru ūzaqtyǧy – Janna Kalmondıkı, 122 jyl 164 kün. Jüienıŋ müşelerı ärtürlı qarqynmen qartaiady, biologiialyq jasty qadaǧalau üşın jürek-tamyr jüiesın, metabolizm jüiesın, kognitivtı funksiialardy, köru organdaryn jäne t. b. qadaǧalau kerek. Sondyqtan qartaiudyŋ ärtürlı biomarkerıne negızdelgen ärtürlı kalkuliator jasalyp jatyr. Osyndai kalkuliatordy paidalanyp, qan tamyrlarynyŋ jasyn anyqtauǧa bolady» dedı ol.
Molekulalyq patologiia salasyndaǧy jetekşı maman İgor Kvetnoi: «Mūndai ǧylymi festivalderdı ötkızu – Qazaqstan, Astana üşın orasan zor oqiǧa, ärı būl ırgelı bılımnıŋ damuyna yqpal etedı. Bılım – bızdıŋ basty kapitalymyz. Al maqsatymyz – adamzatty saqtauǧa jäne adam ömırın qūtqaruǧa baǧyttalǧan ǧylym, öner jäne käsıptı bırıktıretın zamanaui medisina jetıstıkterın sızderge tanystyru» degen oiyn jetkızdı.
Festivaldıŋ basty maqsaty – myŋdaǧan qazaqstandyqty bılım, ǧylym jäne innovasiiaǧa şabyttandyru. Nobel Fest jyl saiyn 100 elden 500 myŋ qatysuşy men 500 universitettı jinai otyryp, ūzaq merzımdı damu men eŋ jaqsy bolaşaqty qalyptastyrudaǧy bılım men jan-jaqty oqytudyŋ rölı turaly ideiany taratady.
Elorda turisterge qolaily ma?
Resmi mälımetterge süiensek, qazırgı kezde Astanada 17,5 myŋ tösek/orynǧa (9439 bölme) arnalǧan 257 qonaqüi jūmys ısteidı. Olardyŋ bärı eQonaq jüiesıne qosylǧan. Sonyŋ ışınde bes jūldyzdysy – 8, tört jūldyzdysy – 11, üş jyldyzdysy – 5. 205 qonaqüi eşqandai sanatqa jatpaidy. Ūlttyq statistika biurosynyŋ derekterıne üŋılsek, 2023 jyldyŋ III toqsanynda elordadaǧy qonaqüilerdıŋ ortaşa tolymdylyǧy 30,1 paiyzdy qūraǧan.
Astana qalasynyŋ äkımdıgı turistık infraqūrylymdy damytuǧa airyqşa köŋıl bölude. Qalaǧa kelgen turisterge eŋ aldymen kerek närse – kölık pen aqparat. Osyndai maqsatpen Nūrsūltan Nazarbaev äuejaiynda jäne «Astana-Bäiterek» monumentınde turisterge arnalǧan aqparattyq düŋgırşekter jūmys ısteidı. Sonymen bırge izi.travel halyqaralyq platformasynda Astana qalasy boiynşa audio-turlarǧa qoljetımdılıktıŋ boluy ärbır turiske yŋǧaily. Onda elordadaǧy 164 tanymal nysan boiynşa ekskursiia jüktelgen. Bas qalada jaiau jürgınşılerge baǧyt-baǧdar sılteitın bıryŋǧai jüie de bar. Onda 15 afişa tūǧyry, 139 baǧyt sıltegış, 108 pilon bırıktırılgen.
«Astana City Pass» turistık karta jobasynyŋ kömegımen kez kelgen turist qalanyŋ körıktı jerlerıne lezde bara alady. Öitkenı turistık karta 11 mädeniet nysanyna 70 paiyzǧa deiın jeŋıldıkpen baruǧa mümkındık beredı. 1 kartanyŋ qūny 24 saǧatqa – 9990 teŋge, 72 saǧatqa – 13990 teŋge. Sondai-aq şeteldık turisterge «Red Bus» ekskursiia avtobusy qyzmet körsetedı. Būl avtobustardyŋ barlyǧy audiogidpen jabdyqtalǧan. Onda turisterge ekskursiia 8 tılde: qazaq, orys, aǧylşyn, qytai, nemıs, türık, fransuz, ispan tılderınde ūsynylady.
Qyzmet türlerı qandai?
Turisterge arnalǧan qyzmet türlerın jaqsartu maqsatymen visitastana.kz aqparattyq jüiesı ıske qosylǧan. Būl jüiede mynadai qyzmet türlerı bar: aviata.kz qyzmetımen integrasiialaudyŋ nätijesınde äue biletterın oŋai satyp aluǧa mümkındık bar; booking.com halyqaralyq jüiesımen kırıktırılgen servis qonaqüidegı bölmelerdı aldyn ala brondauǧa qolaily; ticketon.kz platformasy Astanadaǧy barlyq mädeni, sporttyq, ruhani ıs-şaralardyŋ afişasymen aldyn ala tanysuǧa, kinoǧa ia bolmasa futbol oiynyna barudy josparlauǧa jol aşady. Al barlyq qalada bar 2GIS ızdestıru jüiesı turistık nysandarǧa adaspai jetuge mümkındık beredı. Visitastana.kz brendın älemge tanymal etu jäne osy servistı paidalanuşylar aǧynyn ūlǧaitu maqsatynda visitastana.kz brendtık kiım öndırısıne järdemdesu baǧytynda qyzu jūmys jürude. Jalpy alǧanda, Astananyŋ turistık industriiasyn damytudyŋ äleuetı öte zor. Sol sebepten bas qalamyzdyŋ tartymdylyǧyn arttyruǧa baǧyttalǧan ıs-şaralar üzdıksız atqarylyp keledı. Elordada qazır 2435 tamaqtanu nysany bar. Ol jerde ūlttyq as mäzırınen bastap köptegen halyqtyŋ taǧamy qoiylǧan. Būl jerde ūlttyq as, ūlttyq meiramhana mäselesı öte özektı.
Elordaǧa tabany tigen turister tamaşalaityn jerler az emes. Bır ǧana Respublikalyq meşıtte bırneşe saǧat qydyruǧa bolady. Odan bölek, qalada 9 mūrajai, ortalyqtar; 2 ülken sarai, 8 teatr ǧimaraty, 4 konsert zaly, 11 dıni nysan, 6 sport ǧimaraty, 7 ülken sauda-sattyq jäne oiyn-sauyq ortalyqtary, 4 körkem galereia, Atyrau köpırı siiaqty körnektı, körıktı jerler bar. Elımızdıŋ özge öŋırlerınen kelgen qonaqtar köbınese EKSPO-
qalaşyqqa, «Ailand» otbasy demalys ortalyǧyna, «Astana balet» teatryna, «Astana-Bäiterek» monumentıne, «Han Şatyr» sauda-sattyq jäne oiyn-sauyq ortalyǧyna baryp demalady jäne seruendeidı.
