Maqalada robottardy oqytudyŋ qysqaşa tarihy men qazırgı jaǧdaiy sipattalǧan. Robot-öndırıstık jäne basqa da operasiialardy jüzege asyruǧa arnalǧan, aldyn ala ornatylǧan baǧdarlama boiynşa äreket etetın avtomatty qūrylǧy. Robototehnika — būl mehanika, elektronika, baǧdarlamalau tehnologiialaryn integrasiialau. Bügınde balalardyŋ belgılı bır jasyna, negızınen mektep oquşylaryna baǧyttalǧan aluan türlı robototehnikalyq dizainerler belgılı. Būl maqalada mektepte robot tehnikasyna oqytudyŋ maŋyzdylyǧy men mūǧalımderdıŋ ūdaiy bılıktılıgın jetıldırudıŋ mümkın baǧyttary anyqtalǧan. Robototehnika salasynda oquşylarmen jürgızıletın daiarlau baǧyttary naqtylanǧan jäne mektep oqu baǧdarlamalarynda robototehnikany oqytuǧa bölıngen saǧat sany taldanǧan.
Robototehnikanyŋ qarqyndy damuy 1960 jyldary bastaldy. Robototehnika äleuetı joǧarylaǧan saiyn robottardyŋ bılım berudegı rölı jan jaqty zerttelude. Alaida, qoldanystaǧy zertteuler negızınen robototehnika salasymen tyǧyz bailanysty ūǧymdardy üiretu üşın robototehnikany qoldanuǧa baǧyttalǧan. 1980 jyly Seimur Peipert robototehnikany bılım beru ortasyna engızgennen berı mektepterde problemalardy şeşuge, baǧdarlamalauǧa, dizainǧa, fizikaǧa, matematikaǧa, tıptı muzyka men önerge üiretu üşın ärtürlı deŋgeilerde qoldanylady. 2000 jyldardyŋ aiaǧynan bastap bılım beru salasynda robototehnikany qoldanudyŋ ösuı baiqaldy. Robototehnika sonymen qatar oqytuşylarǧa naqty älemdegı qosymşalarda ǧylymi jäne matematikalyq ūǧymdardy naqtylau üşın tehnologiialyq jäne injenerlık taqyryptardy bırıktıruge kömektestı. Robototehnika mektepterde oquşylardyŋ şyǧarmaşylyǧyn yntalandyru, toptyq jūmys jäne problemalardy şeşu üşın de qoldanylady. Robot bır uaqytta oryndalatyn üş qasietpen bırıktırılgen qūrylǧy: — sense: qūrylǧy sensorlardy qoldana otyryp, älemdı nemese onyŋ elementterın sezınedı; — think: qūrylǧy syrtqy älem turaly aqparatty tüsınedı, öŋdeidı, qorşaǧan älem modelın jäne onyŋ mınez-qūlqyn qalyptastyrady jäne beiımdeidı; — act: qūrylǧy qorşaǧan älemdı özınıŋ mınez-qūlyq ülgısıne säikes özgertu arqyly äreket etedı. Bügıngı künı bılım berudegı robototehnika baǧytynda ırgelı zertteu jūmystary jürgızılıp, onyŋ kontent taldauyn naqtylauda türlı tūjyrymdar ūsynyluy älı de jalǧasuda. 2015–2018 jyldary Vena tehnikalyq universitetı Ǧylymi zertteuler men tehnologiialardy damytu boiynşa Europalyq Odaqtyŋ segızınşı negızdemelık baǧdarlamasy — «Kökjiek 2020″ (Horizon 2020) baǧdarlamasymen qoldau tapqan «Educational Robotics for STEM” («STEM üşın bılım beru robototehnikasy”) atty ırı auqymdy jobany ıske asyrdy. Osy baǧyt boiynşa soŋǧy 20 jyl ışındegı jūmystardy taldai otyryp, «Educational Robotics for STEM” jobasynyŋ qatysuşylary «bılım beru robototehnikasy” degen naqty anyqtama joq ekenın körsetedı, būl rette robototehnikany köptegen zertteuşıler bılım beru üşın aitarlyqtai äleuetı bar tehnologiia retınde ataidy, al «robototehnika” jäne «bılım beru” sözderı jariialanymdarda qatar qoldanylyp, «bılım beru robototehnikasy” degen söz tırkesterınıŋ aityluy da jiı qoldanysta kendıgı belgılı boldy
Bılım beru robototehnikasy — būl ǧylym men tehnikanyŋ qazırgı damu deŋgeiın körsetetın integrativtı pändık sala. Ol mektep pänderınen bılımdı qamtidy: informatika, fizika, matematika. Robototehnika salasynda oquşylarmen jürgızıletın daiarlau baǧyttary: Qazırgı kezde bılım berude robot tehnikasyn paidalanudyŋ kelesı baǧyttary qalyptasqan: 1. Robot zertteu nysany retınde. Oqu ürdısındegı Robot, eŋ aldymen, pänaralyq tehnikalyq obekt bolyp tabylady, onyŋ qūrylysy men jūmys prinsipı ǧylymdardyŋ bükıl keşenın bıludı qoldanu salasy bolyp tabylady. Naqty robototehnikalyq jüielerdı qazırgı zamanǧy tehnikalyq orta obektılerı retınde zertteu oquşylarǧa arnaiy oqu aqparatyn däiektı ūsynumen qatar jüruı kerek. 2. Robot tanym qūraly retınde (ǧylymi, ǧylymi-tehnikalyq). Būl sapada TT fizika boiynşa oqu prosesınde ekı baǧytta: 1) eksperiment jürgızu kezınde; 2) robottandyrylǧan jüielerdı olardyŋ jaŋa türlerın jasau, qolda barlaryn jaŋǧyrtu, sondai-aq olardyŋ jūmys ısteuınıŋ tiımdı rejimderın jöndeu maqsatynda modeldeu kezınde paidalanyluy mümkın. 3. Robot oqytu, damytu jäne tärbieleu qūraly retınde: a. Robototehnikanyŋ oqytu funksiialary, eŋ aldymen, mektep oquşylary robototehnikamen ainalysyp, qazırgı zamanǧy tehnikalyq mädeniettıŋ jaŋa jäne tübegeilı maŋyzdy qabatyn igeruden tūrady: olar zamanaui politehnikalyq bılım men daǧdylarǧa ie bolady, tiıstı tehnikalyq jäne tehnologiialyq qūzyretterdı igeredı. b. Robototehnikanyŋ damytuşy jäne tärbielık funksiialary. Bılım beru robototehnikasyn pän boiynşa oqu prosesınde qoldanu oquşylardyŋ tanymdyq üderısterdıŋ barlyq keşenınıŋ (qabyldau, ūsynu, qiial, oilau, este saqtau, söileu) belsendı damuyn qamtamasyz etedı. Būl jaǧdaidyŋ erekşe äserı, ädette, robototehnika sabaqtarynyŋ joǧary motivasiiasymen bailanysty. Robototehnika salasynda oquşylarmen jürgızıletın daiarlau baǧyttary: 1. Robototehnikanyŋ damuy turaly tarihi mälımetterdı zertteu, robottar men robototehnikalyq konstruktorlardy baǧdarlamalauǧa arnalǧan baǧdarlamalyq ortalardy taldau. 2. Shemalar boiynşa robottardy qūrastyru jäne öz modelderın qūrastyru daǧdylaryn damytu; robottardy baǧdarlamalaudyŋ ärtürlı ortalary men tılderın üirenu. 3. Türlı robototehnikalyq ıs-şaralarǧa: jarystarǧa, festivaldarǧa, konkurstarǧa jäne t. b. qatysuǧa daiyndyq. Mektepte robottehnikasy boiynşa oqu jūmysyn ūiymdastyrudyŋ negızgı mäseleler zertteldı: 1-mäsele. Robottehnikasyna oqytu üşın mūǧalımderdıŋ bılıktılıgın jtıldırudıŋ joldary: Ǧylymi ızdenıs barysynda 2015 jylǧy «Üş tılde bılım berudı damytudyŋ 2015–2020 jyldarǧa arnalǧan Jol kartasy» boiynşa jaratylystanu matematikalyq baǧyty boiynşa aǧylşyn tılınde oqytylatyn pänderdıŋ bırı informatika pänı ekendıgı nazarǧa alyndy. Sebebı, 2016–2018 jyldar aralyǧynda mektep informatika mūǧalımderı josparly türde memleket qarjylandyruymen 3 jäne 8 ailyq aǧylşyn tılın meŋgeru kurstarynan öttı.
Robot tehnikasy – būl adam ıs-äreketınıŋ türlı ziiatkerlık avtomattandyrylǧan tehnikalyq jüielerdı ıske asyru üşın paidalanylatyn qoldanbaly ǧylym.
Jūldyz Naimanbaeva,
Astana qalasy Älkei Marǧūlan atyndaǧy №40 mektep-lisei
