Tūraqty damu tūjyrymdamasy – jahandyq qauıpsızdık jüiesınıŋ ajyramas bölıgı. Ol tūraqty damu men ūlttyq ekonomikalyq tūraqtylyq arasyndaǧy bailanysty qamtidy.
Tūraqty damudyŋ negızgı maqsaty – ūzaqmerzımdı perspektivada ekonomikalyq ösudı, äleumettık tūraqtylyqty, ekologiialyq tepe-teŋdıktı qamtamasyz etu. Būl üilesımge soŋǧy kezderı Qazaqstan men älemnıŋ nazaryn audaryp kele jatqan «jasyl ekonomika» tūjyrymdamasy arqyly qol jettı.
Jalpy «jasyl ekonomikaǧa» köşu eleulı özgerısterdı qajet etedı. Ol boiynşa biudjettık, salyqtyq, ekologiialyq, ǧylymi-tehnikalyq saiasatta qūrylymdyq reformalardy jürgızu, teŋgerımdı, resurstardy ünemdeitın ekologiialyq menedjment saiasatyn äzırleu jäne qabyldau qajet. Mäselen, «jasyl» aksiialar men obligasiialar, sondai-aq eko-tehnologiialarmen bailanysty ziiatkerlık menşıkpen sauda jasau naryǧyn aituǧa bolady. Ūlttyq statistika biurosy Qazaqstandaǧy «jasyl» jūmys oryndarynda jūmys ısteitın adamdardyŋ ülesı turaly derekter berıp otyrady. Mysaly, Astana qalasy boiynşa tek «jasyl» jūmys oryndaryna tartylǧandardyŋ sany – 5 myŋǧa juyq. «Jasyl» jūmys oryndary ekologiialyq taza tehnologiialarmen, öndırıspen, qyzmet körsetumen, tabiǧi resurstardy basqarumen jäne qorşaǧan ortany qorǧaumen bailanysty jūmys oryndary retınde anyqtalady. Jalpy, «jasyl ekonomikany» odan ärı damytu JIÖ-nı ūlǧaituǧa jäne ırı qalalardan basqa 500 myŋnan astam jaŋa jūmys ornyn qūruǧa mümkındık beredı. Būl jaŋa öndırısterdı qalyptastyruǧa, sondai-aq azamattardyŋ joǧary ömır süru sapasyn qamtamasyz etuge kömektesedı.
Jaŋa Qazaqstannyŋ tūraqty damuy men örkendeuıne qol jetkızuge baǧyttalǧan maŋyzdy bastamanyŋ bırı – «Qazaqstan Respublikasynyŋ 2021 jyldan 2030 jylǧa deiıngı «jasyl ekonomikaǧa» köşu tūjyrymdamasyn ıske asyru jönındegı ıs-şaralar jospary». Būl jospar – eldıŋ ekonomikalyq modelınıŋ ekologiialyq tūraqtylyq pen resurstardyŋ tiımdılıgıne köşu jolyn körsetetın jan-jaqty qūjat. Mūnyŋ aiasynda Qazaqstan «jasyl ekonomika» baǧytynda aitarlyqtai damuǧa qol jetkıze alady. Atap aitqanda, 2050 jylǧa qarai «jasyl ekonomika» aiasyndaǧy transformasiia JIÖ-nı odan ärı 3 paiyzǧa arttyryp, 500 myŋnan astam jaŋa jūmys orny aşyluy yqtimal, jaŋa öndırıster men qyzmetterdıŋ qalyptasuy, barlyq jerde halyqtyŋ ömır süru sapasynyŋ joǧarylauy, eldıŋ qorşaǧan ortaǧa eŋ az äser etetın jäne tabiǧi resurstardyŋ degradasiiasy bar älemdegı eŋ damyǧan 30 eldıŋ qataryna kıruı mümkın. Jalpy «jasyl ekonomikaǧa» köşu Qazaqstannyŋ tūraqty damuy men ekologiialyq qauıpsızdıgın qamtamasyz etu arqyly ekonomikalyq ösu men örkendeu üşın jaŋa mümkındıkter aşady.
Zere AMANGELDİNOVA, Astana IT University studentı
