Jyl saiyn elımızde memlekettık bılım beru granttarynyŋ sany artyp keledı. Jastarǧa bölınetın grant pen student köbeigen saiyn jataqhanada oryn jetıspei jatqany belgılı. Būl mäsele jospar boiynşa 2022 jyldyŋ soŋyna deiın tolyǧymen şeşıluı tiıs edı, bıraq olai bolmady. Biyl bır sätte, Almatyda hostel örtendı. Qaitys bolǧandardyŋ arasynda qazaqstandyqtardan özge, şeteldıkterdıŋ de bary anyqtalǧan. Toǧyzy Qazaqstan azamaty bolsa, törteuı Resei jäne Özbekstan memleketınen kelgen.
Jastar jataqhanaǧa zäru
Örtke oranǧan hostel Almaty qalasynda ornalasqan oqu oryndarymen eşqandai memorandumǧa qol qoimaǧan. Media men äleumettık jelılerde özıne qarata aitylǧan aiypty eskerdı me, Ǧylym jäne joǧary bılım ministrı Saiasat Nūrbek dereu ün qatty. Ministr bügınge deiın universitettermen kelısımşart ornatqan hostelderde eşqandai keleŋsız jaǧdailar bolmaǧanyn jetkızdı. Odan özge Almatydaǧy bırde-bır joǧary oqu orny studentterın atalǧan hostelge ornalastyruǧa kelısım bermegenın aitty.
Ūlttyq ekonomika ministrlıgı İnvestisiialyq saiasat departamentı direktorynyŋ orynbasary Almaz Qūsaiynov memleket-jekemenşık ärıptestıgı aiasynda tūrǧyzylyp jatqan jataqhanalar turaly «Memleket-jekemenşık ärıptestıgı şeŋberınde Astana qalasyndaǧy S.Seifullin atyndaǧy Qazaq agrotehnikalyq universitetınıŋ studentterıne arnap 3 310 oryndyq jataqhana salu közdelıp otyr. Būdan bölek, Prezident tapsyrmasy aiasynda äleumettık salada memleket-jekemenşık ärıptestıgın damytudyŋ 2024-2028 jyldarǧa arnalǧan keşendı josparynyŋ jobasy äzırlenıp jatyr. Osy keşendı jobany pysyqtau barysynda Ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgı 7 950 orynǧa arnalǧan 4 studenttık jataqhana salu boiynşa 3 joba ūsyndy» dedı.
Ministrlıktıŋ deregınşe, bügınde Almaty qalasyndaǧy barlyq jataqhana sany – 149, tösek-oryn sany – 39 145. Byltyr respublika boiynşa jataqhanadaǧy oryn tapşylyǧy 69 myŋ orynǧa jetse, qazır tapşylyq sany – 17 448 oryn. Studenttık jataqhanalardaǧy oryn tapşylyǧyn joiu üşın joǧary oqu oryndary 7612 tösek-oryndy 87 nysandy (qonaqüiler men jataqhanalar) jalǧa alǧan. Saiasat myrza jalǧa alynǧan nysandarda ört qauıpsızdıgı, sanitarlyq normalar, kameralar men turniketterdıŋ boluy, komendanttyq saǧattyŋ saqtaluyna qatysty joǧary talaptar qoiylǧanyn, sonymen qatar studenttık ombudsmenderdıŋ qatysuymen üi-jailardy baqylau jäne tekseru jüielı türde jürgızıletının atap öttı.
Ärine, jasalyp jatqan jūmysty joqqa şyǧaruǧa bolmas. Ǧylym jäne joǧary bılım ministrlıgınıŋ memlekettık-jekemenşık ärıptestık aiasynda jaŋa ǧimarattar saluy bastaldy. Mysaly, byltyr 100 myŋ adamǧa arnalǧan 44 jataqhana salynypty. Odan bölek, 64 hostelden 4 myŋǧa juyq oryn berıldı. Byltyr Almatyda 26 myŋǧa juyq oryn jetpese, qazırgı körsetkış
11 myŋǧa tömendeptı.
Qazır respublikada 1 millionnan astam student bar. Bügıngı taŋda Qazaqstanda jataqhana tapşylyǧy 70 myŋ tösek-oryndy qūraidy, onyŋ ışınde Astanada – 15 myŋnan astam, Almatyda – 33 myŋnan astam. Studentterdı jataqhanamen qamtamasyz etu üşın 2024-2026 jyldarǧa arnalǧan respublikalyq biudjet qarastyrylyp otyr
Jalpy, jataqhana mäselesı Almaty men Astana ǧana emes, Atyrau, Semei qalalaryndaǧy oqu oryndarynda özektı eken. Sol üşın bırınşı kezekte osy siiaqty qalalardaǧy 5 univer jataqhanamen qamtyluǧa tiıs.
– Bızdıŋ eldıŋ şyndyǧy sol, problemaǧa äbden şegıne jetkende, jardyŋ şetıne tırelgende ǧana köŋıl bölınedı. Byltyr, aldyŋǧy jyldary ekı ret orman örtengennen keiın orman şaruaşylyǧynda ısteitın adamdardyŋ jaǧdaiyna köŋıl bölıne bastady. Äskerdegı jaǧdai, äielderdıŋ qūqy… Aita bersek köp. Jataqhana mäselesı bırden şeşıle qalatyn närse emes, uaqyt kerek. Ǧylym jäne joǧary ministrlıgınıŋ bır missiiasy osy mäselenı soŋyna deiın jetkızu bolady-au. Bolaşaqta barlyq univerlerdıŋ jaǧdaiy Nazarbaev Universitetınıŋ oqu korpusy men jataqhanasyndai bolsa eken, – deidı jurnalist Arnūr Asqar.
Hostelder tekserısten ötedı
Öitkenı jalǧa berıletın üi-jailardyŋ ışınde qauıpsızdık erejelerın öreskel būzyp otyrǧandar bar. Qūzyrly organ ökılderı biznes ielerınıŋ ört qauıpsızdık erejelerın eskermeitındıgın aituda. Jertölenıŋ ışınde hostel aşyp, adam ömırın qauıpke tıgıp otyrǧan käsıpkerler de bar. Mamandar Astanadaǧy tūrǧyn üidıŋ jertölesınde bes jyl boiy jūmys ıstep kele jatqan hosteldı tekserdı. Baǧasy arzan bolǧandyqtan, būl jerdı panalap keletınderdıŋ qarasy köp. Aiadai bölmelerdıŋ terezesı joq, auasy tar, dälızı azynap tūr.
– Endı sol baǧasy qolaily bolǧannan keiın künıne 1200 teŋge töleimız. Taksi bolyp ısteimın, azanda şyǧam, osynda keşkısın kelem, jatamyz, ketemız, boldy. Hosteldıŋ ışınde 80 jatyn oryn bar. Būl jerdı panalaityndardyŋ köbı – jastar. Bıraq mūndai üi-jailarda zaŋ talaptary öreskel būzylǧan. Sanitarlyq erejeler boiynşa hostelderdı üidıŋ jertölesınde ornalastyruǧa tyiym salynǧan. Qauıpsızdık talaptary atymen joq, – deidı hostel tūrǧyny Nūrsūltan Jünısbekov.
– Jertölede hostel ornalasqan. Adamdar tūryp jatyr. Şyǧu joldary jabyq. Nätijesın bız qala äkımdıgıne, prokuraturaǧa jıberemız. Qūrylys talaptary men ört qauıpsızdıgı erejelerın saqtau kerek, – deidı Astana qalasy TJD Memlekettık ört baqylau basqarmasy bastyǧynyŋ mındetın atqaruşy Madiiar Myrzageldiev.
Deputattar eldegı barlyq hostelge audit jasau kerektıgın aitady. Öitkenı panajailardyŋ köbı tūrǧyn üilerdıŋ tehnikalyq qabatynda nemese jertölelerde ornalasqan. Al jauapty organdardyŋ tekseru jürgızuge qūzyretı şekteulı. QR Parlamentı Mäjılısınıŋ deputaty Erlan Sairov: «Zaŋnan ört söndıru qyzmetınıŋ barlyq baqylau funksiialary alynyp tastalǧan. Bügıngı taŋda tūrǧyn üi salǧan kezde, sonymen bırge ǧimarattar salǧan kezde, ört söndıru qyzmetınıŋ bırde-bır şeşım qabyldau funksiiasy joq. Būl – eldegı qanşa adamnyŋ ömırı men densaulyǧyna qauıp. Sondyqtan bügıngı taŋda ört söndıru qyzmetınıŋ qūzyretın arttyru kerek. Bır ǧana Astananyŋ özınde 80-ge juyq hostel tırkelgen. Bıraq būl resmi derek qana. Qoimalar men jertölelerdı jaldap, astyrtyn jūmys jasap jatqan käsıpkerler de bar. Qūzyrly organdar mūndai zaŋsyz üi-jailardy anyqtap, nätijesın qalalyq äkımdık men prokuraturaǧa ūsynbaq» deidı.
P.S: Alǧa basuǧa niettengen kez kelgen qoǧamnyŋ, adamzat tarihyndaǧy örkeniettıŋ ırgetasy bılım men ǧylymnan tūratyny belgılı. Bız osy arqyly jataqhananyŋ ǧana emes, bılım men ǧylymnyŋ ırgetasyn qalaitynymyzdy ūmytpalyq. Abai atamyz «Adam balasy adam balasynan aqyl, ǧylym, ar, mınez degen närselermen ozady» deidı. Studentterge salǧaly jatqan jataqhanamyzdan hakım Abai aitqan aqyl, ǧylym, ar, mınezben ozatyn jastar ösıp şyǧaryna sengımız keledı.
