Bügınde elordamen bırge eseiıp, el damuyna erekşe üles qosyp kele jatqan Almaty audanynda tūrǧyndarǧa jaily jaǧdai jasau baǧytynda igı ıster atqaryluda. Aumaqta jöndeu jäne qalpyna keltıru, kögaldandyru, jaryqtandyru jūmysy belsendı jürıp jatyr. Būl rette tūrǧyndardyŋ ötınışı men eskertpesı esepke alynyp keledı.
Ainalany abattandyru – maŋyzdy jūmys
Memleket basşysynyŋ tapsyrmasy negızınde Almaty audanynyŋ äkımdıgı qalany kögaldandyruǧa jäne kök jelektı şaharǧa ainaldyruǧa köp köŋıl bölıp keledı. Audan äkımı apparaty abattandyru bölımınıŋ bas mamany Şaimardan Sūltannyŋ aituynşa, būl rette biyl ülken jūmys atqaryldy.
– Osy jyly Almaty audany äkımınıŋ apparatymen 3 qoǧamdyq keŋıstıktı abattandyru jūmysy jürıp jatyr. Aldymen Täuelsızdık daŋǧylynyŋ jaiau jürgınşıler bölıgın damytu, iaǧni Aqbūlaq özenınıŋ jaǧasynan B.Momyşūly daŋǧylyna deiın jaiau jürgınşıler bölıgı jailastyrylyp, daŋǧyl kögaldandyryldy jäne jaryqtandyryldy. Sonymen bırge T.Jürgenov köşesı abattandyrylyp jatyr. Būl rette Ainaköl köşesınen J.Näjımedenov köşesıne deiın jaiau jürgınşılerge arnalǧan demalys aimaǧyn jailastyra otyryp, köşege tas töseu, kögaldandyru jäne jaryqtandyrudy auystyra otyryp, jaiau jürgınşıler bölıgın abattandyru jūmysy jürude, – dedı bas maman.
Bügıngı taŋda audan aumaǧynda qoqys töguge rūqsat etılmegen 7 oryn anyqtaldy. Ötken jyly 62 nüktenıŋ 17 uchaskesı 18,5 tonna qoqystan tazardy
Sondai-aq Aqbūlaq özenınıŋ jaǧalauyn abattandyru jūmysy jalǧasuda. 2023 jyly Ş.Qūdaiberdıūly daŋǧylynan Abylai han daŋǧylyna deiın jūmys jürgızıldı. Aǧymdaǧy jyly Abylai han daŋǧylynan Amman köşesıne deiın abattandyryluda.
Qoǧamdyq keŋıstıktı abattandyru barysynda aumaqtar jaryqtandyryluda jäne kögaldandyryluda. Biyl Äzıret Sūltan meşıtınde gülzarlarǧa arnalǧan tıreu qabyrǧasy ornatylyp, äl-Farabi atyndaǧy Oquşylar saraiynyŋ ainalasy abattandyryldy.
Täuelsızdık, B.Momyşūly, Ainaköl, M.Jūmabaev, A.Baitūrsynov, J.Näjımedenov köşelerındegı jalpy kölemı 2500 şarşy metr aumaqqa bruschatka jabynyn qaita töseu jürgızıldı. A.Baitūrsynov, J.Näjımedenov, B.Momyşūly, Täuelsızdık, Küişı Dina köşelerındegı 30 köşe jäşıgı auystyryldy. Ş.Qūdaiberdıūly 36/2, Ǧ.Müsırepov 7/2, A.Bölekpaev 9, Qajymūqan 20, Q.Sätbaev 22, R.Qoşqarbaev 46, 46 /1 mekenjailary boiynşa 27 oryndyq pen qoqys jäşıgı auystyryldy jäne ornatyldy.
Tazalyq tabaldyryqtan bastalady
Bügıngı taŋda audan aumaǧynda qoqys töguge rūqsat etılmegen 7 oryn anyqtaldy. Qazırgı uaqytta atalǧan jerlerde, 5 uchaskede: «Nūrly jol» vokzaly audanynda, Qūlager köşesınde, Astana-Qaraǧandy tasjolynyŋ boiy men LRT maŋynda tazalyq jūmysy jürıp jatyr.
Osy jyly Almaty audany äkımınıŋ apparatymen 3 qoǧamdyq keŋıstıktı abattandyru jūmysy jürıp jatyr
Būdan basqa, qar üiındısı audanyndaǧy jūmysty jürgızuge 10 özı audaratyn kölık jäne 2 tiegış jūmyldyryldy. Mamyrdyŋ 21-ıne deiıngı körsetkış boiynşa audan aumaǧynan barlyǧy 8500 tonnadan astam (1214 reis) qoqys şyǧaryldy. Ötken jyly 62 nüktenıŋ 17 uchaskesı 18,5 tonna qoqystan tazardy.
Sonymen qatar LRT boiynda; Esıl özenınıŋ beton bögetı audanyndaǧy vokzaldyŋ artynda; estakada boiynda; A62 köşesı; industrialdy park; ainalma jol boiynda; J.Jabaev köşesı; Qapal köşesı boiyndaǧy karer; Ūly dala daŋǧyly; Otau şaǧyn audany; J.Näjımedenov köşesındegı tazartu jūmysyna 60-qa juyq arnaiy tehnika (10 tiegış, 50 özı audaratyn kölık) jūmyldyryldy.
Stihiialyq qoqys üiındılerınıŋ paida boluyna jol bermeu maqsatynda belgılenbegen jerlerge qoqys tögetın adamdardy anyqtau boiynşa maqsatty jūmys jürgızılude. Būl baǧytta audannyŋ jol polisiia qyzmetkerlerı ünemı ıs-şaralar men tüngı reidter ötkızedı.
Jyl basynan berı qoqys tastaǧany üşın 36 jürgızuşı äkımşılık jauapkerşılıkke tartylyp, 950 myŋ teŋgege aiyppūl salyndy. Qalǧan 3 uchaskede äkteu jūmysyn bastau josparlanuda.
Köşeler jaryqtandyryldy
Jūmys jürgızu barysynda 330 metr mölşerınde tūraqty shema boiynşa kabel tartyldy. 16 tırek pen 6 şamdy tüzetu boiynşa jūmys jürgızıldı. Köşe jaryǧynyŋ 50 şamyna jäne saiabaq jaryǧynyŋ 108 şamyna tekseru jūmysy jürgızıldı. Qūlaǧan tırekter jöndelıp, qaita qalpyna keltırıldı.
Saiabaqtardaǧy janbai tūrǧan şamdar jöndelıp, 176 jaryqdiodty şam auystyryldy. Köşe tırekterı syrlandy. Audan aumaǧyndaǧy 288 liuk jabyldy. 10 sport jäne merekelık ıs-şaralar alaŋy elektrmen jabdyqtaldy. Täuelsızdık, İ.Panfilov, Ainaköl, M.Tölebaev jäne A.Toqpanov köşelerınıŋ boiyna 10 metall tırek ornatyldy. J.Näjımedenov, Q.Sätbaev, B.Mailin, İ.Panfilov köşelerı men B.Momyşūly, Täuelsızdık daŋǧyldarynyŋ boiyndaǧy tırektı auystyru jäne syrlau jūmysy jürgızıldı. Qoǧamdyq keŋıstıktı abattandyru aiasynda T.Jürgenov köşesı Ainaköl köşesınen J.Näjımedenov köşesıne deiın 1730 metr kabel tartylyp, 1550 metr polietilen qūbyrlar töseldı.
Aqbūlaq özenınıŋ jaǧasynda (Abylai han daŋǧylynan Amman köşesıne deiın) qoǧamdyq keŋıstıktı abattandyru aiasynda jūmys jürgızıldı. Tırekter men şamdar auystyryldy. Otan qorǧauşylar monumentındegı saiabaq tırekterınde 13 şam auystyrylyp, 27 jaŋa şam ornatyldy.
Kögaldandyru – köptıŋ ısı
Tūrǧyndardyŋ ötınışın eskere otyryp, audan aumaǧynda abattandyru, aǧaş otyrǧyzu, jöndeu jūmysy atqaryluda. Mausym aiynyŋ basynan berı Almaty audany boiynşa 1401-den astam aǧaş pen būta otyrǧyzylyp, 2704807 şarşy metr aumaq tazartyldy. 12000-nan astam aǧaş äkteldı. 701763 şarşy metr jerdegı kögaldyŋ şöbı şabylyp, 147 aǧaş pen būta qiyldy. Biıktıgı 5 metrden joǧary 2 myŋǧa juyq aǧaştyŋ jaramsyz būtasy kesılıp, 17200 aǧaş pen būtaǧa tyŋaitqyş sebıldı.
Köpırlerdı kütıp ūstau boiynşa da jūmys jürıp jatyr. Bügıngı taŋda Almaty audanynyŋ aumaǧynda 7 köpır bar. Olar: Amman köpırı, Belasar köpırı, R.Qoşqarbaev köpırı, Abylai han daŋǧylyndaǧy 14-köpır, Täuelsızdık daŋǧylyndaǧy köpır, Abylai han daŋǧylyndaǧy köpır, Ş.Qūdaiberdıūly daŋǧylyndaǧy köpır. Qazırgı kezde olardy juu jūmysy jalǧasuda. Sonymen qatar L.Gumilev atyndaǧy Euraziia ūlttyq universitetı audanyndaǧy jaiau jürgınşılerge arnalǧan 2 köpır jöndelıp, qalpyna kelse, Ş.Qūdaiberdıūly, 2/7 üiınıŋ audanyndaǧy jaiau jürgınşıler köpırı, Abylai han daŋǧylyndaǧy köpır, Ūly dala daŋǧylyndaǧy köpır syrlandy.
Şaimardan Sūltannyŋ aituynşa, bügıngı taŋda elordadan syrtqary ornalasqan tūrǧyn alaptardy damytuǧa erekşe nazar audarylyp keledı. Ondaǧy joldar jöndelıp, abattandyru, jaryqtandyru, joldar men trotuarlardy asfalttau, joldardy jöndeu, nöser kärızın ornatu, balalar men sport alaŋdaryn salu jäne t. b. jūmystar jyl boiy jalǧasa beredı. Sonymen bırge ekologiiany jaqsartu jäne qala tūrǧyndary üşın jaily demalys oryndaryn qūru maqsatynda auqymdy kögaldandyru jūmysy jalǧasuda.
Soŋǧy kezderı tūrǧyn alaptarda jaŋa jasyl aimaqtar men adamdar jiı jinalatyn demalys oryndary, naqtyraq aitsaq, qoǧamdyq keŋıstıkter köptep paida boldy. Tūrǧyn alaptardyŋ sanitarlyq jaǧdaiyna da basa nazar audarylyp keledı.
