Jurnalist – märtebelı mamandyq

28 mausym – Būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ qyzmetkerlerı künıne orai Aqordada saltanatty jiyn öttı. Oǧan respublikalyq aqparat qūraldary ǧana emes, öŋırlerdegı jetekşı telearnalardyŋ, gazet-jurnaldardyŋ, aqparattyq resurstardyŋ ökılderı qatysty. Prezident Qasym-Jomart Toqaev BAQ ökılderın käsıbi merekesımen qūttyqtap, jurnalistikanyŋ märtebelı mamandyq ekenın atap öttı. «Memleket te, jurnalist te ūlt üşın qyzmet etedı, el taǧdyryn şeşuge atsalysady. Öitkenı ūlt baspasözı men ūlt müddesı qai kezde de özektes bolǧan. Qazır de solai. Bızdıŋ maqsat-mūratymyz – ortaq. Būl – barşaǧa teŋ mümkındıkter beretın Ädılettı Qazaqstandy qūru. Men bügın media salasy mamandarynyŋ osy joldaǧy qajyrly eŋbekterı üşın şynaiy rizaşylyǧymdy bıldıremın» dedı Memleket basşysy. Prezident elımızde jürgızılıp jatqan qoǧamdyq-saiasi, ekonomikalyq reformalarǧa arnaiy toqtalyp, osyndai tyŋ bastamalardy jūrtşylyqqa jan-jaqty tüsındıruge jurnalister qauymy zor üles qosyp kele jatqanyna nazar audardy. Memleket basşysy jiyrmasynşy ǧasyrdyŋ basyndaǧy qazaq ziialylary baspasözge tügel atsalysqanyn, būl salaǧa aǧartuşylyq sipat bergenın atap ötıp, aǧa buynnyŋ osy sara jolyn laiyqty jalǧastyru qajet ekenıne toqtaldy. Jiynda bırqatar jurnaliske Qazaqstan Respublikasy Prezidentınıŋ BAQ salasyndaǧy syilyqtary, granttary jäne alǧysy saltanatty türde tabystaldy. Sonymen qatar Qasym-Jomart Toqaev otandyq jurnalistikanyŋ damuyna eleulı üles qosqan bır top azamatty memlekettık nagradalarmen marapattady. Prezident sözınıŋ soŋynda byltyrdan berı ­mereke qarsaŋynda jurnalisterge päter kıltın tabystau dästürge ainalǧanyn, būl ürdıs biyl da, aldaǧy uaqytta da jalǧasa beretının jetkızdı. Memleket basşysynyŋ BAQ ökılderın marapattau räsımınde söilegen sözınıŋ tolyq mätının tömende jariialap otyrmyz.

Qadırlı jurnalister! Qūrmettı jiynǧa qatysuşylar!

Eŋ aldymen, barşaŋyzdy Būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ qyzmetkerlerı künımen şyn jürekten qūttyqtaimyn!

Jurnalist – märtebelı mamandyq. Ol – aqiqat sözdıŋ, ötkır oi men şynaiy pıkırdıŋ jäne ädıl ıstıŋ jaqtauşysy. Sondyqtan bız media salasynyŋ mamandaryna ärdaiym zor qūrmetpen qaraimyz. Tüptep kelgende, memleket te, jurnalist te ūlt üşın qyzmet etedı, el taǧdyryn şeşuge atsalysady. Öitkenı ūlt baspasözı men ūlt müddesı qai kezde de özektes bolǧan. Qazır de solai.

Bızdıŋ maqsat-mūratymyz – ortaq. Būl – barşaǧa teŋ mümkındıkter beretın Ädılettı Qazaqstandy qūru. Men bügın media salasy mamandarynyŋ osy joldaǧy qajyrly eŋbekterı üşın şynaiy rizaşylyǧymdy bıldıremın.

Älihan Bökeihan «Gazet-­jurnal şyǧaruǧa zor şeberlık kerek» dep talap qoiǧan. Būl – bükıl aqparat salasyna ortaq tūjyrym. Jalpy, jurnalister memlekettık saiasatty halyqqa tüsındıru ısınde airyqşa röl atqarady.

Özderıŋızge mälım, qazır elımız damudyŋ jaŋa satysyna qadam basty. Bız soŋǧy 5 jyldyŋ ışınde auqymdy saiasi reformalardy jüzege asyrdyq. Qazaqstannyŋ saiasi jüiesı tübegeilı özgerdı. Parlamenttıŋ yqpaly, Ükımettıŋ jauapkerşılıgı aitarlyqtai artty. Bilık tarmaqtary arasyndaǧy tepe-teŋdık ornyǧa tüstı. Saiasi partiialardyŋ qoǧamdyq rölı küşeidı. Azamattarymyz öz oi-pıkırlerın aşyq aityp, qoǧamda belsendı boluyna mümkındık beretın naqty tetıkter paida boldy. Sailau jüiesın jetıldırdık. Auyl, audan äkımderı tıkelei sailana bastady. Bır sözben, saiasi jäne qoǧamdyq mädeniet ülken özgerıske ūşyrady.

Eŋ maŋyzdy bastamanyŋ bırı – Prezident jetı jyldyq merzımge bır ret qana sailanatyn boldy. Osy şeşımnıŋ saiasi män-maǧynasy erekşe, būl – memleket basqaru ısınde jaŋa standart qalyptastyratyn maŋyzdy qadam.

Reformalar, özgerıster älı de jalǧasa beredı. Eŋ bastysy, būl özgerıster – halyqtyŋ taŋdauy. Sondyqtan bız eşqaşan kerı qaitpaimyz, tek alǧa qarai jüremız. Bız ekonomikalyq damudyŋ naqty baǧytyn aiqyndadyq. Bır sözben, ozyq el bolu üşın auqymdy jūmys­ty qolǧa aldyq. Sızder tyŋ bastamalardy jūrtşylyqqa jan-jaqty tüsındıruge zor üles qostyŋyz­dar. Şyn mänınde, barlyq reformany özderıŋızben bırge atqardyq deuge bolady. Bıraq özgerısterdı jüzege asyru bır basqa, al ony ornyqtyru bır bölek. Ol üşın qoǧamdyq sana tübegeilı jaŋǧyruǧa tiıs.

Ūlttyq qūryltaidyŋ Atyraudaǧy otyrysynda jalpyǧa ortaq qūndylyqtar turaly aitqanymdy bılesızder. Mūnyŋ bärı ūlttyŋ jaŋa sapasyn qalyptastyru üşın airyqşa maŋyzdy. Aşyǧyn aitsaq, osy qūndylyqtardy qoǧam sanasyna ornyqtyru jurnalisterge tıkelei bailanysty. Aqparat ökılderı bolmasa, ony jūrtqa jariia etu mümkın emes. Sondyqtan jurnalister qauymy osy maŋyzdy jūmysqa zor jauapkerşılıkpen qaraidy dep senemın.

Bız ärbır sözımızdı qoǧamdy tüzeuge jūmsasaq, bolaşaǧymyz da baiandy bolary haq. Men qūryltai otyrysynda elımızge qater töndıretın bes keselge toqtaldym. Taǧy da qaitalap aitqym keledı. Jūrtty naşaqorlyq pen qūmarpazdyqtan, tūrmystyq zorlyq-zombylyqtan, vandalizm men ysyrapşyldyqtan qorǧau – ortaq mındet. Memleket būl baǧytta naqty qadamdar jasap jatyr.

Jaqynda tūrmystyq zorlyq-zombylyqqa tosqauyl bolatyn arnaiy zaŋ küşıne endı. Būl – öte qajettı qūjat. Būl mäsele boiynşa menıŋ közqarasym barşaŋyzǧa aiqyn. Elımızdegı ärbır şaŋyraq qazaq otbasynyŋ ülgısıne ainaluy kerek. Ärine, qabyldanǧan zaŋ barlyq qaterdı bırden joiyp jıbermeidı. Būl – ūzaq ärı kürdelı üderıs. Zaŋ jazalau üşın emes, eŋ aldymen, qūqyqtyq mädeniettı qalyptastyru üşın maŋyzdy. Oǧan bükıl qoǧam bolyp atsalysu qajet. Osy jolda aqparat ökılderınıŋ rölı erekşe.

Eŋ qauıptı äleumettık keseldıŋ bırı – ludomaniia. Qūmar oiynǧa täueldılık köptegen azamatty orǧa jyǧyp, qaryz­ǧa belşesınen batyrady, otbasynyŋ şyrqyn būzady, qylmysqa, suisidke itermeleidı. İnternet damyǧan saiyn ludomaniia problemasy uşyǧa tüstı jäne naǧyz äleumettık ındetke ainala bastady. Būl ūltymyzdyŋ bolaşaǧyna qater töndıredı. Sondyqtan Memleket basşysy retınde men osy qauıptı qūbylyspen küresu üşın bırqatar pärmendı şaralar qabyldadym.

Byltyr küzde osy mäsele boiynşa Qauıpsızdık Keŋesınıŋ arnaiy otyrysy öttı. Juyrda menıŋ tapsyrmammen Ükımet Zaŋsyz oiyn biznesı men ludomaniiaǧa qarsy ıs-qimyl jönındegı keşendı jospardy bekıttı. Sonymen qatar tiıstı zaŋ jobasyn tez arada qabyldau jönınde būǧan deiın bırneşe ret aitqan edım.

Al bügın Senat ludomaniiaǧa qarsy zaŋ jobasyn qaraidy. Eger maqūldansa, köp ūzatpai men oǧan qol qoiamyn. Atalǧan zaŋnyŋ küşıne enuı azamattarymyzdy, eŋ aldymen, öskeleŋ ūrpaqty osy ziiandy äleumettık dertten saqtauǧa mümkındık beretınıne senımdımın. Oraily sättı paidalana otyryp, mäselege bei-jai qaramai, zaŋ jobasyn jedel ärı sapaly äzırlegenı üşın Mäjılıs pen Senat deputattaryna alǧys aitqym keledı.

Erteŋ Parlamenttıŋ kezektı sessiiasy aiaqtalady. Deputattar maŋyzdy oqiǧalardyŋ bel ortasynda jür. Sailauşylarmen tyǧyz jūmys ıstep jatyr. Olar özektı mäselelerdı köterıp, qoǧamdyq pıkırtalasqa ūiytqy bolyp otyr. Halyqqa qajet zaŋdardy qabyldau jönınde bastamalar köterude. Osy sessiianyŋ özınde eldıŋ damuyna tıkelei yqpal etetın 100-den astam zaŋ qabyldandy.

Özderıŋızge mälım, juyrda men «Mass-media turaly» zaŋǧa qol qoidym. Öte maŋyzdy qūjat. Jurnalisterdıŋ müddesı men qūqyqtaryn qorǧau tetıkterı küşeitılgen dep aituǧa bolady. Būl qūjat elımızdegı mass-medianyŋ äleuetın arttyra tüsedı dep oilaimyn. Sondai-aq aqparattyq derbestıgımızdı nyǧaituǧa mümkındık beredı.

Jalpy, deputat pen jurnalist qyzmetı bırı-bırımen tyǧyz bailanysyp jatyr. Ekeuı de el müddesın qorǧaidy. Halyq senımın arqalap, oǧan mültıksız qyzmet etedı. Qazır deputattar korpusy men mass-media ökılderı üilesımdı jūmys ısteude. Jurnalister qauymy ūlttyq parlamentarizmdı damytuǧa qaşanda zor üles qosyp keledı. Qazırgı deputattar qūramynda aqparat salasynyŋ ökılderı jetkılıktı. Atap aitqanda, Nūrtöre Jüsıp, Ermūrat Bapi, Qazybek İsa, Sergei Ponomarev, Janarbek Äşımjan, Bibıgül Jeksenbai, Aigül Qapbarova sekıldı ärıptesterıŋız köpşı­lıkke belgılı.

Ūlt müddesın qorǧap jürgen jurnalisterdıŋ Parlament törınde otyruy – zaŋdylyq. Aitpaqşy, Prezident Äkımşılıgınde de ärıptesterıŋız az emes. Olar öz käsıbi ortasyna qoldau bıldırıp, būqaralyq aqparat qūraldary men memlekettık organdar arasynda altyn köpır qyzmetın atqarady. Jaŋa aqparattyq däuırge qadam bastyq. Osy oraida memlekettık basqaru jüiesı söz bıletın, tiımdı ärı jan-jaqty qarym-qatynas ornata alatyn adamdarǧa zäru. Sondyqtan öz mansabyn memlekettık qyzmetpen bailanystyr­ǧan nemese bailanystyrudy josparlap jürgen ärıptesterıŋız osy salada da öz äleuetın tolyq jüzege asyra alady.

Men elımızdı tübegeilı jaŋ­ǧyrtu üşın zaŋnamalyq özge­rıstermen, kadrlyq şeşımdermen, saiasi jäne ekonomikalyq reformalarmen ǧana şektelu azdyq etetının ūdaiy aityp kelemın. Bız progressivtı ūlt retınde qoǧamdyq jäne jeke qūndylyqtar jüiesın jaŋartu üşın köp ter töguımız kerek. Bügınde otandyq jurnalistika myqty qoǧamdyq institutqa, naǧyz törtınşı bilıkke ainaldy. Būl salanyŋ osynau maŋyzdy ıske qosar ülesı zor. Jurnalisterdıŋ aldynda tūrǧan mındetterdıŋ auqymy öte keŋ.

Elımızde «Taza Qazaqstan» aksiiasyn qoldaǧan şyn mänındegı halyqtyq qozǧalys örıs aldy. Būl kezdeisoq emes. Ökınışke qarai, tabiǧat aiasyndaǧy demalys oryndarynda jäne eldı mekenderdıŋ ainalasynda üiılıp jatqan qoqysty kün saiyn köremız. Būl – jauapsyz adamdardyŋ ısı. Qoǧamdyq oryndarda qarapaiym tazalyq erejelerı saqtalmaidy. Būdan adamnyŋ tärbiesızdıgı ǧana körınbeidı, sondai-aq ol bükıl elımızdıŋ damuyn tejeidı. Sondyqtan da men ärdaiym osy mäselege nazar audaramyn.

«Taza Qazaqstan» auqymdy ekologiialyq aksiiasyna jüzdegen myŋ adam qatysyp, ondaǧan myŋ tonna qoqys jinaldy. Men olarǧa rizaşylyǧymdy bıldıremın. Būl aksiia tūraqty türde jalǧasady. Aulalarymyz ben köşelerımızdegı, saiabaqtar men qoryqtardaǧy, özen-kölderdegı tazalyq pen tärtıptıŋ saqtaluy barşa azamatqa tıkelei bailanysty. Bız qoǧam retınde ainalamyzdaǧy tazalyqtyŋ qadırın bılıp, basqa adamdardyŋ eŋbegın qūrmetteudı üirenuımız kerek.

Otandyq media qoǧamda joǧary ekologiialyq sana men tabiǧatty aialau mädenietın qalyptastyruǧa zor kömegın tigıze alady. Osy oraida azamattarymyzdyŋ el ışındegı, sondai-aq şeteldegı qoǧamdyq oryndarda vandalizmmen közge tüsıp, tūrpaiy mınez-qūlyq körsetuı – nazar audaratyn mäsele. Tarihi-mädeni mūralarǧa ziian keltıru, eskertkışterdı qorlau siiaqty keleŋsız äreketter tek zaŋmen ǧana jazalanyp qoimai, qoǧam tarapynan da aiyptaluǧa tiıs. Būl oraida būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ rölı asa maŋyzdy.

Taǧy bır mäsele. Aldymyzda «Ūlttyq dombyra künı» kele jatyr. Dombyra – qazaqtyŋ jany, ūlt bolmysynyŋ ainasy. «Naǧyz qazaq qazaq emes, naǧyz qazaq – dombyra». Bız ūlttyq bıregeilıgımızdı saqtaǧymyz kelse, qasterlı aspapty qadır tūtuymyz qajet. Ol – bızdıŋ tereŋnen tamyr tartatyn töl tarihymyzdyŋ kuägerı. Mereilı mereke önerımızdı örge şyǧaryp, tūtastyǧymyzdy nyǧaita tüsu üşın kerek. Men ūlttyq qūndylyqty ūlyqtaityn bastamalardy barynşa därıpteu qajet dep sanaimyn. Dombyra künı sonyŋ aiqyn körınısı boluǧa tiıs.

BAQ ökılderınıŋ taǧy bır maŋyzdy missiiasy – azamattarǧa ekonomikanyŋ damuy turaly jan-jaqty jäne keŋınen aqparat beru. Būl rette auyz toltyryp aitatyn dünie jetkılıktı. Qazır älemde investisiia üşın bäseke qatty jürıp jatyr. Al onsyz tūraqty ekonomikalyq ösımdı qamtamasyz etu qiyn. Memlekettıŋ osy baǧyttaǧy jüielı jūmysynyŋ arqasynda keiıngı jyldary Qazaqstannyŋ investisiialyq tartymdylyǧy artyp keledı.

Şeteldık investorlardyŋ qatysuymen elımızde ekonomikany ärtaraptandyruǧa jäne jaŋa jūmys oryndaryn aşuǧa baǧyttalǧan ärı qarjylandyru kölemı ülken ondaǧan, tıptı jüzdegen joba jüzege asyry­lyp jatyr. Mysaly, Almaty oblysynda 2026 jyly älemge äigılı Pepsico kompaniiasynyŋ Ortalyq Aziiadaǧy eŋ ırı zauyty aşylady. Biyl Şymkentte türkiialyq serıktestermen bırlesıp, ırı jylyjai keşenı qūrylysynyŋ bırınşı kezeŋın aiaqtau josparlanyp otyr.

Qytailyq ärıptestermen Abai oblysynda jylyna 300 myŋ tonna mys qorytatyn zauyt salu turaly kelısımge qol jetkızıldı. Jobanyŋ bastapqy qūny – 1,5 milliard dollar, myŋnan astam jaŋa jūmys orny aşylady. Atyrau oblysynda polietilen şyǧaratyn integrasiialanǧan gaz-himiia keşenın salu közdelıp otyr. Menıŋ tapsyrmammen Ükımet elımızdıŋ batys aimaqtaryn äleumettık-ekonomikalyq tūr­ǧydan damytu üşın jedel şaralar toptamasyn äzırlep jatyr. Onyŋ nätijesı köp küttırmeidı dep oilaimyn.

Sondai-aq biyl halyq köpten kütken ırı avtojol jobalary ıske qosylmaq. Būl jobalar elımızdıŋ kölık qūrylymyn nyǧaityp, ıskerlık belsendılıktıŋ artuyna yqpal etedı. Atap aitqanda, «Astana – Almaty», «Almaty – Öskemen», «Aqtöbe – Qandy­aǧaş», «Atyrau – Astrahan» joldary paidalanuǧa berıledı. Sonymen qatar «Jezqazǧan – Qaraǧandy» magistralın jobalau jūmystary bastalady. Mūnyŋ bärı – jüzege asyrylyp jatqan jäne josparlanǧan auqymdy jobalardyŋ bır bölıgı ǧana.

Soŋǧy jyldary elımızdıŋ barlyq öŋırınde tūraqty türde jaŋa käsıporyndar aşylyp, jaŋa joldar men köpırler salynyp jatyr. İnjenerlık jelıler men tūrǧyn üi-kommunaldyq şaruaşylyq nysandary jaŋartyluda. Bıraq köbıne mūndai jaǧymdy aqparat laiyqty deŋgeide taralmai jatady. Jaqsyny jaqsy dep aitu kerek. El damuyndaǧy oŋ özgerısterge köbırek nazar audaru būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ, äsırese, memlekettık BAQ-tyŋ mındetı dep sanaimyn.

Özderıŋız jaqsy bılesızder, ekonomikany damytu üşın tūraqty energiia közı kerek. Sondyqtan men atom elektr stansasyn salu mäselesın pysyqtau turaly naqty tapsyr­ma berdım. Qazır jan-jaqty talqylau bolyp jatyr. Ärtürlı pıkır aityluda. Būl üderıske būqaralyq aqparat qūraldary da belsene atsalysuy kerek.

Şyn mänınde, elımızde atom energetikasyn damytuǧa zor mümkındık bar. Ony dūrys, iaǧni tiımdı paidalanǧan jön. Osy mäselege qatysty soŋǧy şeşımdı halyq qabyldaidy. Referendum biyl küzde ötedı. Ükımet naqty datany aiqyndaidy.

Syrtqy saiasat mäselesıne keler bolsaq, Qazaqstan köpjaqty yntymaqtastyqqa beiıl. Sondai-aq qazırgı halyqaralyq qūqyqtyŋ negızı retınde BŪŪ Jarǧysynyŋ saqtaluyn tabandy türde jaqtaidy. Syrtqy saiasatta bız ūlttyq müddenı basty orynǧa qoiamyz. Barlyq dauly mäselenı tiımdı mämıle negızınde şeşudı qoldaimyz.

Biyl Qazaqstanda halyq­aralyq şaralar köp ötedı. Kelesı aptada Astanada Şanhai yntymaqtastyq ūiymynyŋ sammitı bolady. Mūny keiıngı bırneşe jyl ışındegı joǧary deŋgeide ötetın asa maŋyzdy halyqaralyq forumdardyŋ bırı desek artyq aitqandyq emes. Sammitke dünie jüzı halqynyŋ jartysyna juyǧy tūratyn memleketterdıŋ basşylary, sondai-aq yqpaldy halyqaralyq ūiymdardyŋ jetekşılerı, sonyŋ ışınde BŪŪ Bas hatşysy qatysady. Mūndai auqymdy şaranyŋ ötkızıluı elımızdıŋ jahandyq arenadaǧy bedelınıŋ zor ekenın körsetedı.

Elımız biyl ŞYŪ-dan basqa taǧy bes halyqaralyq qūrylymǧa töraǧalyq etıp otyr. Būl – būryn-soŋdy bolmaǧan jaǧdai. Qazaq diplomatiiasynyŋ tarihyndaǧy jetıstık deuge bolady. Elımızde jürgızılgen jüielı reformalardyŋ nätijesınde azamattardyŋ saiasi mädenietınıŋ deŋgeiı edäuır östı, şynaiy ärı aiasy keŋ pıkır aluandyǧy paida boldy. Būl öte maŋyzdy. Qoǧamdyq pıkır saiasi ömırdıŋ maŋyzdy faktoryna ainaldy. Al söz bostandyǧy qoǧamnyŋ myz­ǧymas qūndylyǧy sanalady.

Bügınde Qazaqstanda jüzdegen täuelsız BAQ pen media­resurs bar. Al internettegı köptegen türlı blogtar men kanaldar turaly aitpasa da bolady. Olar elde bolyp jatqan üderısterdı är qyrynan jariialap körsetedı, bilık organdarynyŋ qyzmetıne syn aitady. Bıraq bız äuel bastan pıkır aluandyǧyna ūmtylyp kelemız. Būl – bızdıŋ aituly jetıstıgımız. Köpşılık mūny älı künge sezınbei jür. Alaida Qazaqstanda äldeqaşan jaŋa saiasi jaǧdai qalyptasty. Ony söz bostandyǧynan, aşyq bäsekelestıkten, bilık pen qoǧam arasyndaǧy konstruktivtı dialogtan, bükıl aqparattyq resurstardyŋ qol jetımdılıgınen baiqauǧa bolady. Bız osyndai özgerıster jüzege asyryldy dep senımmen aita alamyz. Mūndai jaǧdaida BAQ-tyŋ rölı men jauapkerşılıgı arta tüsedı.

Otandyq mass-media ärdaiym obektivtılıktı, beitaraptylyqty saqtap, el men qoǧamnyŋ müddesın bärınen joǧary qoiatynyna senımdımın. Ūltymyz qarqyndy damuy üşın qazırgı özektı problemalar jönınde şynaiy közqaras qalyptastyryp, aşyq pıkır almasu maŋyzdy. Bızge aldamşy jeŋıster men jetıstıkterge äuestenıp ketudıŋ qajetı joq. Öz-özıŋdı aldauǧa, madaqtauǧa bolmaidy. Būl – ydyrauǧa jäne qūldyrauǧa äkep soqtyratyn töte jol.

Sonymen qatar söz bostandyǧyna arqa süiep, elımızde eşteŋe özgermeidı-mys, ahual müşkıl dep jaǧdaidy ünemı uşyqtyra beru qajet emes. Būl şyndyqqa sai kelmeidı. Kemşılıkter bar, bıraq jaǧdai tym müşkıl emes. Mūndai aqparat adamdarǧa kömektespeidı, kerısınşe olardy küizelıske ūşyratyp, qoǧamda apatiia tudyrady. Oŋ özgerıster – köbıne kündelıktı qajyrly eŋbektı talap etetın damylsyz jūmys­tyŋ nätijesı. Ol syrt közge baiqala bermeidı. Bız būl jūmysty jalǧastyramyz. Öitkenı būl – memlekettık strategiianyŋ maŋyzdy bölıgı.

Bız Ädılettı Qazaqstan qūruǧa ūmtylamyz. Būl – bos ideologiia­lyq abstraksiia emes, şynaiy jalpyūlttyq taŋdau. Bız zor senım artyp, küş-quatymyzdy aianbai jūmsaityn asqaq mūrat tübı şyndyqqa ainalady. Ädılettı Qazaqstandy kemeŋger kösemder, aŋyzdaǧy qaharmandar emes, qarapaiym eŋbekkerler men adal azamattar qūrady. Olardy barynşa därıpteu kerek. Zamanymyzdyŋ naǧyz batyrlary jäne ūltymyz­dyŋ senımdı tıregı – osyndai adamdar.

Memlekettıŋ quaty – halyqta, al halyqtyŋ quaty – jasampaz küş-jıgerde jäne otanşyldyqta. Sondyqtan elımızdegı barlyq auqymdy özgerıster adamǧa, onyŋ qarym-qabıletın tolyq aşuǧa baǧyttalǧan. Bız üşın reformalardyŋ özı ǧana emes, tüpkı mänı maŋyzdy. Bızdıŋ reformalarymyz qyzyl sözge emes, naqty ıske negızdelgen. Basty maqsat – azamattarymyz­dyŋ bolaşaqqa degen senımın nyǧaityp, äl-auqatyn arttyru.

Būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ qoǧamda Zaŋ men tärtıptı ornyqtyru üderısınde atqaratyn rölı airyqşa. Būl – elımızde jürgızılıp jatqan jaŋǧyrularǧa negız bolatyn qaǧidattardyŋ bırı. Bız är salada zaŋ üstemdıgın qamtamasyz etu üşın naqty şaralar qabyldap jatyrmyz. Qazaqstan – qūqyqtyq memleket. Al kez kelgen qūqyqtyq memlekette azamattar men instituttardyŋ barlyǧy zaŋdardy, erejeler men normalardy mültıksız saqtauǧa tiıs. Qoǧamdaǧy qarama-qaişy­lyqtar men kelıspeuşılıkter ūlttyq zaŋnamaǧa jäne negızgı halyqaralyq normalarǧa säikes şeşıluı kerek. Būl – men üşın myzǧymas ūstanym. Sonda ǧana bız berekelı jäne ädılettı qoǧam qūramyz. Sondyqtan Zaŋ men tärtıp qaǧidatyn barşaǧa jäne ärbır adamǧa bırdei mümkındık beretın Ädılettı Qazaqstandy qūru üşın berık ırgetas dep qaraǧan jön.

Bız, eŋ aldymen, jemqorlyqty tübırımen joiuymyz kerek. Men osy mäselege airyqşa män beremın. Bız qoǧamda būl keseldıŋ bar ekenın jasyrmaimyz. Aşyq aitamyz dep, onyŋ zardabyn da tartyp jatamyz. Tıptı, keide şeteldıkter de, öz azamattarymyz da Qazaqstandy jemqorlyqqa belşesınen batqan el dep oilaidy. Būl şyndyqqa eş janaspaidy. El müddesı üşın eŋbek etıp jürgen adal azamattar az emes. Qaitalap aitamyn: jemqorlyq – kesel. Bız tūtas qoǧam bolyp oǧan qarsy tūruymyz kerek. Sonda ǧana nätije bolady.

Köpşılıgıŋız üşın jurnalistika – jai ǧana mamandyq emes, jürek qalauyŋyz. Naǧyz jurnalister äsıre äuestıkten, bos sözden jäne äleumettık jelıde özıne-özı masattanudan ada bolady. Olar ärdaiym oqiǧanyŋ ortasynda jüredı. Halyqty alaŋdatatyn özektı mäselelerdı köterıp, mazmūndy materialdar äzırleidı. Däl osyndai belsendı ärı paidaly ıs atqaratyn tılşıler qauymy otandyq jurnalistikanyŋ bet-beinesı sanalady. Olar elımızdıŋ örkendeuıne zor üles qosyp keledı.

Qazır jaŋa media däuırı bastaldy. Būqaralyq aqparat qūraldary jasandy intellekt tehnologiiasyn tiımdı paidalanyp jatyr. Mūny şyn mänınde jaŋaşyldyq pen jasampazdyqtyŋ körınısı deuge bolady. Är adam öz ısınıŋ şeberı boluǧa tiıs. Sonda elımızde naǧyz käsıbi bılıktılık kultı qalyptasady. Men mūnyŋ maŋyzy turaly ünemı aityp kelemın. Bız ūstaz, därıger, ǧalym jäne basqa da äleumettık sala mamandarynyŋ abyroiyn arttyru üşın naqty şaralar qabyldadyq. Tärtıp saqşylary men qūtqaruşylardyŋ märtebesın köterdık. Osyndai jan-jaqty jūmystar jalǧasa beredı. Sebebı eŋbek adamy – el bailyǧy.

Qadırlı qauym!

Aqparat – quatty qūral. Äsırese, qazırgıdei qūbylmaly zamanda halyqqa jan-jaqty saraptalǧan, tekserılgen, şynaiy aqparatty ūsynu asa maŋyzdy. Azamattardy adastyratyn aqparatqa jol beruge bolmaidy. Söz bostandyǧy eldegı är bastamany synau degen söz emes. Naǧyz ūlt müddesın közdegen aqparat qūraly eldıŋ bereke-bırlıgın nyǧaitu üşın qyzmet etuı kerek. Baspasöz – qoǧamnyŋ bet-beinesı. Men kündelıktı gazet-jurnaldy ünemı qadaǧalap otyramyn. «Egemen Qazaqstan», «Kazahstanskaia pravda», «Aiqyn», «Liter», «Turkistan», «Ana tili», «Qazaq ädebietı» basylymdaryn, aimaqtarda şyǧatyn gazetterdı de üzbei oqimyn. Köp maǧlūmat alamyn. Paidaly aqparat öte köp. Jalpy, qazırgı taŋda gazetterde jariialanyp jatqan materialdardyŋ sapasy joǧary dep aituǧa bolady. Oquǧa tartymdy dep aitqym keledı. Qoǧamnyŋ tynysyn, ziialy qauymnyŋ oi-pıkırın bılıp otyru öte maŋyzdy dep sanaimyn.

Şyn mänınde, gazet şyǧaru jäne gazet oqu ürdısı eşqaşan üzılmeuge tiıs. Osy sabaqtas­tyqty saqtap qalu kerek. Būl – örkeniettı elderdıŋ barlyǧynda qalyptasqan dästür. Bız ūlttyq jurnalistikanyŋ bai şejıresın, taǧylymdy dästürın maqtan tūtamyz.

HH ǧasyr basyndaǧy qazaq ziialylary baspasözge tügel atsalysty. Olar būl salaǧa aǧartuşylyq sipat berdı. Aǧa buynnyŋ osy sara jolyn la­iyqty jalǧastyru qajet. Aqparat qūraldary – halyqtyŋ ünı, ūlttyŋ jarşysy, būqaranyŋ ruhani tıregı. Sondyqtan jurnalisterdıŋ käsıbi tūrǧydan myqty boluy öte maŋyzdy, būl, tıptı, şeşuşı dünie. Jurnalis­terımızdıŋ köbı – joǧary deŋgeidegı mamandar, olar elge adal, otanşyl azamattar. Būl mäsele boiynşa eşqandai kümän joq. Osy missiiany sızder abyroimen atqaryp kelesızder.

Kez kelgen eŋbek baǧalanuǧa tiıs. Örkeniettı qoǧam mass-­media maitalmandaryn erekşe qadırleidı. Jyl saiyn elımızde üzdık jurnalisterge syilyqtar tabystalady. Būl – qalyptasqan dästür. Bügın ortamyzda osy salada jarty ǧasyrǧa juyq qyzmet atqarǧan azamattar da bar. Aimaqtaǧy jurnalistikanyŋ köşın bastaǧan tūlǧalar bar. Osy jiynǧa är oblystyŋ būqaralyq aqparat ökılderın arnaiy şaqyrdyq. Bır sözben, būl jerde naǧyz maitalman mamandar otyr. Sondyqtan men aqparat salasyna erekşe eŋbek sıŋırgen bır top azamatty memlekettık nagradamen marapattau turaly şeşım qabyldadym. Būdan bölek, byltyrdan berı mereke qarsaŋynda jurnalis­terge päter kıltın tabystaudy dästürge ainaldyrdyq. Būl ürdıs biyl da, aldaǧy uaqytta da jalǧasa beredı.