دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باسىپ جاتقان قازاقستاندا باسىم باعىتتىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىك قىزمەت جۇيەسىن جاڭعىرتۋ. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ VIII سايلانعان پارلامەنتتىڭ ءبىرىنشى سەسسياسىنىڭ اشىلۋىندا دا مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ تيىمدىلىگىن جانە ستراتەگيالىق جوسپارلاۋدىڭ ساپاسىن كوتەرۋ قاجەت ەكەنىن باسا ايتقان ەدى. رەفورمالاردى ازىرلەۋ جانە جۇزەگە اسىرۋ ىسىندە مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر ماڭىزدى ءرول اتقارادى. اسىرەسە بۇگىندە بيلىك جۇمىسقا ىنتاسى بار جاس مامانداردى مەملەكەتتىك قىزمەتكە تارتۋعا ماقساتتانىپ وتىر. وسى تۇستا ءبىز استانا قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى ءالي كومەكباەۆتى اڭگىمەگە تارتىپ, مەملەكەتتىك باسقارۋ ىسىندەگى جاڭاشىلدىقتار, جاستارعا ارنالعان جەڭىلدىكتەر تۋرالى ءبىراز ماعلۇماتقا قانىقتىق.
– ءالي امانتايۇلى, پرەزيدەنت «ادام مەملەكەت ءۇشىن ەمەس, مەملەكەت ادام ءۇشىن» دەپ ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە, جاڭا قازاقستانداعى مەملەكەتتىك قىزمەت قالاي ۇيىمداستىرىلۋى كەرەك؟
– جاڭا قازاقستانداعى مەملەكەتتىك قىزمەت بيۋروكراتياعا جول بەرمەيتىن سەرۆيس سيپاتىندا بولۋى ءتيىس. بۇل – حالىقتىڭ تالابىنا ساي بولۋ, ەلدىڭ قاجەتىنەن شىعا ءبىلۋ دەگەن ءسوز.
بۇگىندە حالىق تاراپىنان مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەت كورسەتۋىنە قاتىستى كەيبىر كوڭىل تولمايتىن ماسەلەلەردىڭ بارى جاسىرىن ەمەس. وسى ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋ – ءبىزدىڭ الدا اتقارار قىزمەتىمىزدىڭ باستى باعدارى. ول ءۇشىن اشىق, ءادىل, ادال, ادامعا باعدارلانعان مەملەكەتتىك اپپارات قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. ماقساتىمىز – ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋ. جاڭا قازاقستانداعى مەملەكەتتىك قىزمەتتى ۇيىمداستىرۋ وسى باعىتتا جۇرگىزىلەدى.
– بۇل باعىتتا ناقتى قانداي وزگەرىستەردى ايتار ەدىڭىز؟
– مەملەكەت باسشىسى مەملەكەتتىك قىزمەتكە كىرۋ جانە ودان شىعۋ راسىمدەرىن جەڭىلدەتۋ, بيۋروكراتياعا جول بەرمەۋ, مەريتوكراتيا قاعيداتىن ىلگەرىلەتۋ, دارىندى باسقارۋشىلاردى جانە جەكە سەكتوردان كاسىبي مامانداردى مەملەكەتتىك قىزمەتكە تارتۋ, ستراتەگيالىق ادام رەسۋرستارىن دامىتۋعا قاتىستى مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ الدىنا جاڭا مىندەتتەر قويعان بولاتىن. مۇنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ءتيىستى زاڭناماعا بىرقاتار وزگەرىس پەن تولىقتىرۋ ەنگىزىلدى.
Cوڭعى ءبىر جىلدىڭ كولەمىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتى جەتىلدىرۋ بويىنشا 4 زاڭ قابىلدانىپ, قولدانىسقا ەندى. سونىڭ بىرقاتارىنا توقتالسام, بىلتىر شىلدە ايىندا تسيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىمەن بىرگە ازىرلەنگەن «تسيفرلاندىرۋدى دامىتۋ تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ, تالداۋ جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋ نەگىزىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى كورسەتۋ كەزىندە بۇزۋشىلىقتاردىڭ الدىن الۋعا جانە قىزمەت الۋشىنىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ۇسىنىستاردى ازىرلەۋ فۋنكتسياسى اگەنتتىككە بەرىلدى. وسىلايشا بىلتىردىڭ وزىندە 46 مىڭعا جۋىق بۇزۋشىلىق انىقتالدى. ونىڭ ىشىندە ەڭ ءجيى كەزدەسەتىندەر – قىزمەت كورسەتۋ مەرزىمىن جانە ءتارتىبىن بۇزۋ, ارتىق قۇجاتتاردى سۇراتۋ, قىزمەت كورسەتۋدەن نەگىزسىز باس تارتۋ.
سونىمەن قاتار وڭىرگە بارىپ جۇمىس ىستەيتىن مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە روتاتسيالىق تولەم تولەۋ ەنگىزۋ كوزدەلدى. بۇل جەمقورلىقتىڭ الدىن الۋ ينستيتۋتى دەسەك تە بولادى. قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس, وزگە وڭىرگە روتاتسيالاناتىن قىزمەتشىگە ۋاقىتشا ءۇي بەرىلۋى ءتيىس. بىراق قىزمەتتىك پاتەرلەر جەتىسپەگەندىكتەن, روتاتسيالانعان قىزمەتشىلەر ءوز قاراجاتىنا ءۇي جالداۋعا ءماجبۇر. سول سەبەپتى كوپتەگەن قىزمەتشى روتاتسيادان باس تارتىپ جاتادى. روتاتسيالىق تولەمدى ەنگىزۋ وسى ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋعا باعىتتالىپ وتىر. روتاتسيالىق تولەمدى ەنگىزۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىك كوميسسيا 2023-2025 جىلدارعا قاجەتتى قارجى ءبولۋ ماسەلەسىن ماقۇلداعانىن ايتا كەتۋ كەرەك.
استانا قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە 3566 مەملەكەتتىك قىزمەتشى جۇمىس ىستەيدى, مەملەكەتتىك قىزمەتتە شتات سانىنىڭ 8 پايىزىن بوس ورىندار قۇرايدى. قازىر ءار مەملەكەتتىك ورگان شتات كەستەسىن ءوزى بەكىتەدى. الايدا باسشى مەن ورىنداۋشىلار سانى رەتتەلمەگەن. ءبىر باسشىعا 1-2 ورىنداۋشىدان كەلەتىن جاعداي كەزدەسەدى. كەي ورگاندا باسشى سانى ورىنداۋشىدان دا اسىپ تۇسەدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك ورگانداردا باسشىلار مەن ورىنداۋشىلار سانىن رەتتەۋ ەسكەرىلىپ, ءتيىمدى مەنەدجمەنتتى ورناتۋ ماقساتىندا باسشىلار مەن ورىنداۋشىلار سانى اگەنتتىك بۇيرىعىمەن رەتتەلەدى
سونداي-اق «سەنىم جوعالتۋىنا» بايلانىستى ءوز وكىلەتىن تيىسىنشە ورىنداماعان ساياسي قىزمەتشىنى قىزمەتتەن بوساتۋ ينستيتۋتى ەنگىزىلەدى. مۇنداي بوساتۋ تۋرالى شەشىمدى مەملەكەت باسشىسى عانا قابىلدايتىن بولادى. بۇل – الەمدە بار تاجىريبە. ماسەلەن, وڭتۇستىك كورەيا, سينگاپۋر, ۇلىبريتانيا, گەرمانيا, يسپانيا, يرلانديا ەلدەرىندە مۇنداي تاجىريبە قولدانىلاتىنىن ايتا كەتۋ كەرەك. وسى سەبەپتى جۇمىستان بوساتىلعان قىزمەتكەر ءۇش جىل ىشىندە مەملەكەتتىك قىزمەتكە ورالا المايدى. زاڭعا سايكەس, ساياسي قىزمەتشi – ساياسي مiندەتتەردi iسكە اسىرۋعا جاۋاپتى قىزمەتشi. ياعني ساياسي قىزمەتشىگە جۇكتەلگەن جاۋاپكەرشىلىك ۇلكەن.
مەملەكەتتىك ورگانداردا ارنايى سالالىق ءبىلىمى بار ماماندار تاپشى. سوندىقتان بۇدان بىلاي «كەلىسىمشارت قىزمەتشىلەرى» دەگەن ۇعىم ءتيىستى زاڭعا ەنگىزىلدى. بۇل سالالىق جوبالاردى ىسكە اسىرعاندا, كاسىبي ءبىلىمى بار مامانداردى تارتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كەلىسىمشارت مەرزىمى ءبىر جىلدان اسپايدى. ولار مەملەكەتتىك قىزمەتشى ساناتىنا جاتپايدى. بۇعان قوسا, اگەنتتىك مونيتورينگ جاساپ, قاي سالادا قانداي مامان جەتىسپەيتىنىن انىقتاماق. كەيىن ۇكىمەت بەكىتكەن ماڭىزدى جوبالار ءتىزىمى بويىنشا ولار «كەلىسىمشارت قىزمەتشىلەرى» رەتىندە جۇمىسقا تارتىلادى.
استانا قالاسى بويىنشا مەملەكەتتىك مەكەمەلەردە 3566 مەملەكەتتىك قىزمەتشى جۇمىس ىستەيدى, مەملەكەتتىك قىزمەتتە شتات سانىنىڭ 8 پايىزىن بوس ورىندار قۇرايدى. قازىر ءار مەملەكەتتىك ورگان شتات كەستەسىن ءوزى بەكىتەدى. الايدا باسشى مەن ورىنداۋشىلار سانى رەتتەلمەگەن. ءبىر باسشىعا 1-2 ورىنداۋشىدان كەلەتىن جاعداي كەزدەسەدى. كەي ورگاندا باسشى سانى ورىنداۋشىدان دا اسىپ تۇسەدى. سوندىقتان مەملەكەتتىك ورگانداردا باسشىلار مەن ورىنداۋشىلار سانىن رەتتەۋ ەسكەرىلىپ, ءتيىمدى مەنەدجمەنتتى ورناتۋ ماقساتىندا باسشىلار مەن ورىنداۋشىلار سانى اگەنتتىك بۇيرىعىمەن رەتتەلەدى.
– زامان تالابىنا ساي مەملەكەتتىك قىزمەت جۇيەسى نەنى ەسكەرۋى ءتيىس؟
– سىمسىز جەلى بايلانىسى, كۇردەلى باعدارلامالار جانە وزگە دە «اقىلدى» تەحنولوگيالاردى مۇمكىندىگىنشە مەملەكەتتىك قىزمەتتە ەنگىزۋ ماڭىزدى. سوندىقتان بىرقاتار جاڭالىق وسىعان ارنالدى. ماسەلەن, بۇگىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتە قاشىقتان جۇمىس ىستەۋ جانە يكەمدى جۇمىس كەستەسىن رەتتەۋ قاراستىرىلدى. پاندەميا ۋاقىتى مەن جان-جاقتى تسيفرلاندىرۋ ءۇردىسى ونلاين جۇمىستىڭ مۇمكىندىگىن كورسەتتى. وسى ماسەلە بويىنشا جالپى نورمالار 2021 جىلى ەڭبەك كودەكسىنە ەنگىزىلگەن بولاتىن. سول سەكىلدى 2024 جىلدان مەملەكەتتىك قىزمەتكە ىرىكتەۋ ونلاين جۇرگىزىلمەك. بۇل باعىتتا سىبايلاس جەمقورلىققا جول بەرمەۋ ءۇشىن ىرىكتەۋ كەزەڭىنەن ءوتۋ كەزىندە ۇمىتكەرگە ID ءنومىر بەرىلەدى. ياعني بايقاۋ ءراسىمىنىڭ اشىقتىعىن تاۋەلسىز باقىلاۋ جۇيەسى قامتاماسىز ەتەدى. وسىلايشا, جاڭا ىرىكتەۋ فورماتىنا سايكەس, بايقاۋ قورىتىندىسى اقپاراتتىق جۇيەمەن دەربەس تۇردە شىعارىلادى.
قازىرگى قازاقستاندىق قوعام مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردەن مەملەكەتتىك جانە قوعامدىق مۇددەلەرگە ءادىل جانە ادال قىزمەت ەتۋىن, ءوز كۇش-جىگەرىن, ءبىلىمى مەن تاجىريبەسىن ەلدىڭ دامۋىنا جۇمساۋىن كۇتەدى. مورالدىق قاعيداتتار مەن جالپى قابىلدانعان مىنەز-قۇلىق نورمالارىن ساقتاۋ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە دەگەن قوعامدىق سەنىمنىڭ نەگىزى سانالادى. كۇندەلىكتى ومىردە ازاماتتار ۇلتتىق ادەت-عۇرىپتاردا بەكىتىلگەن, جالپى قابىلدانعان نورمالاردى ۇستانادى جانە سول قۇندىلىقتاردى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردەن كورگىسى كەلەدى.
بيىك ماقساتقا ۇمتىلعان, ەڭبەكقور, كرەاتيۆتى جاس بۋىن – قاشاندا ەلدىڭ ارقاسۇيەر تىرەگى. ەڭ باستىسى, ءبىز جاستارىمىزدىڭ بويىنداعى تاسىعان كۇش-جىگەر مەن ءبىلىمدى ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋگە باعىتتاساق دەگەن نيەتتەمىز. ءتىپتى بۇگىندە ستۋدەنتتەردى مەملەكەتتىك قىزمەتكە دايىنداۋ ماقساتىندا ولارعا قىزمەتتىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىرۋ جانە ىنتالاندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزەتىن «جاس مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر مەكتەبى» قىزمەت ەتەدى
قوعام يگىلىگى ءۇشىن ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزى – ۇرپاقتان-ۇرپاققا بەرىلەتىن مورالدىق-ەتيكالىق نورمالار, ادەت-عۇرىپتار. قازىرگى زامانعى سىن-قاتەرلەر مەملەكەتتەن تاريحي جانە ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ, قولدانىستاعى باسقارۋ مادەنيەتىن جاڭعىرتۋدى تالاپ ەتەدى. وسى نەگىزدە «ادامعا باعدارلانعان» مەملەكەتتىك باسقارۋ مودەلىندەگى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ كاسىبي جانە تۇلعالىق بولمىسى جايلى دوكترينا ازىرلەنۋدە. ول اشىق ۇكىمەت پورتالىندا 2023 جىلدىڭ 22 مامىرىنا دەيىن تالقىلانادى.
دوكترينا ۇلتتىق دەڭگەيدەگى ماڭىزدى قۇجات رەتىندە مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك تۇرعىدان وزگەرۋىنە تۇرتكى بولۋعا باعىتتالدى. مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ جوعارى قۇندىلىقتاردى ۇستانۋى جازادان, سىننان نەمەسە باقىلاۋدان قورىققاننان ەمەس, ءوزىنىڭ ىشكى ەرىك-جىگەرىمەن, نيەت-قالاۋىمەن ورىندالۋى قاجەت.
– مەملەكەتتىك قىزمەتتە بىلىكتى ءارى جاس ماماندارعا, جەكە سەكتورداعى كاسىبي جانە دارىندى باسقارۋشىلارعا قانشالىقتى جول اشىق؟
– بۇل – وتە وزەكتى ماسەلە. قازىرگى تاڭدا جاستار ءۇشىن بۇرىن-سوڭدى بولماعان جەڭىلدىكتەر جاسالىپ جاتىر. جاس مامانداردى تارتۋعا بيلىك ماقساتتانىپ وتىر. مەملەكەتتىك باسقارۋ, مەملەكەتتىك قىزمەت – بۇل ۋنيكالدى مەكتەپ. سونىڭ ءبىر دالەلى رەتىندە 2019 جىلى قۇرىلعان پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆىن ايتۋعا بولادى. پرەزيدەنت اتاپ وتكەندەي, «جاستار كادر رەزەرۆى – مەملەكەتتىڭ رەزەرۆى». ونى قالىپتاستىرۋداعى باستى ماقسات – كوكىرەگى وياۋ, كوزى اشىق جاستاردى مەملەكەتتىك باسقارۋعا تارتۋ, مەملەكەتتىك اپپارات جۇمىسىنا جاڭا سەرپىن بەرۋ. ال جاڭا قازاقستاننىڭ كادرلىق الەۋەتى مىقتى بولسا, رۋحى بيىك, تاۋەلسىزدىگى بەرىك ەل بولىپ داميتىنى كۇمانسىز.
پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆى بۇگىنگى تاڭدا ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتىپ وتىر. وسى جۇمىس قولعا الىنعاننان بەرى كادر رەزەرۆىنە ەكى رەت ىرىكتەۋ ءوتتى. 2019 جىلى وتكىزىلگەن ىرىكتەۋ مەملەكەتتىك ءارى كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورعا باعىتتالسا, 2021 جىلى وتكىزىلگەن ىرىكتەۋ تەك مەملەكەتتىك قىزمەتكە باعىتتالىپ, ناتيجەسىندە رەزەرۆكە 50 ادام الىندى. بارلىعى 350 رەزەرۆ وكىلىنىڭ 75 پايىزى ءتۇرلى سالادا قىزمەت اتقارۋدا. بيىلعى ىرىكتەۋدە ۇمىتكەرلەرگە مەملەكەتتىك ءتىلدى مىندەتتى تۇردە مەڭگەرۋ تالابى ەنگىزىلدى. ياعني پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆى – ءبىلىمدى, العىر, باستاماشىل, يننوۆاتسيالىق ويلاي الاتىن جاستاردى ىرىكتەۋدى تۇراقتى جولعا قويۋ ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردىڭ جاڭا بۋىنىن قالىپتاستىرۋدىڭ جولى. ۇمىتكەرلەر جەكە مانساپتىق امبيتسيالاردى ەمەس, ەڭ الدىمەن, قوعام مۇددەسىن ماقسات ەتۋى كەرەك. كادر رەزەرۆىنە ەنۋدىڭ ءمانى – ۇلكەن باستىق بولۋ ەمەس, ەل يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت اتقارۋ. وسىنداي ۇستانىممەن عانا حالىققا ساپالى مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتەتىن مەملەكەتتىك باسقارۋ مەنەدجەرلەرى قالىپتاسادى. وسى تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ, 2023 جىلى رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماعىندا وڭىرلىك جاستار كادر رەزەرۆتەرى قۇرىلماق. بۇل جاس مامانداردىڭ ەل وڭىرلەرىنە ورالىپ, ونىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋىنا جول اشادى.
سونىمەن قاتار, جاستارعا ارنالعان الەۋمەتتىك ليفت قۇرۋ ماقساتىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە كىرۋدەگى ارتىق كەدەرگىلەردى جويۋ جانە ودان «شىعۋ» ءتارتىبىن جەڭىلدەتۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا زاڭناماعا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى. ەندى وقۋ ورنىن مەملەكەتتىك گرانتپەن ۇزدىك بىتىرگەن, وقۋدا جوعارى كورسەتكىشكە (GPA 3,33-تەن جوعارى) جەتكەن تۇلەكتەر اۋداندىق جانە اۋىلدىق جەرلەردەگى تومەنگى مەملەكەتتىك لاۋازىمدارعا بايقاۋعا قاتىسپاي تاعايىندالادى.
بيىك ماقساتقا ۇمتىلعان, ەڭبەكقور, كرەاتيۆتى جاس بۋىن – قاشاندا ەلدىڭ ارقاسۇيەر تىرەگى. ەڭ باستىسى, ءبىز جاستارىمىزدىڭ بويىنداعى تاسىعان كۇش-جىگەر مەن ءبىلىمدى ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋگە باعىتتاساق دەگەن نيەتتەمىز. ءتىپتى بۇگىندە ستۋدەنتتەردى مەملەكەتتىك قىزمەتكە دايىنداۋ ماقساتىندا ولارعا قىزمەتتىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىرۋ جانە ىنتالاندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزەتىن «جاس مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر مەكتەبى» قىزمەت ەتەدى. بۇل جوبانىڭ ەنگىزىلگەنىنە 6 جىل بولدى. قاتىسۋشىلاردى مەكتەپكە قابىلداۋ وتكەن جىلدىڭ 1-15 جەلتوقسان ارالىعىندا جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە جوباعا قاتىسۋعا 63 ازاماتتان ءوتىنىش ءتۇستى. ولاردىڭ ىشىندە ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنەن – 29 ستۋدەنت, م.نارىكباەۆ اتىنداعى قازگزۋ ۋنيۆەرسيتەتىنەن 22 ستۋدەنت جانە س.سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنەن 12 ستۋدەنت بار. قاڭتار ايىندا ولار ونلاين فورماتتا ىرىكتەۋ كەزەڭىنەن ءوتىپ, جوباعا 39 قاتىسۋشى قابىلداندى. قاتىسۋشىلاردى وقىتۋ بارىسىندا «بولاشاق» باعدارلاماسىنىڭ تۇلەكتەرى, پرەزيدەنتتىك جاستار كادر رەزەرۆىنىڭ مۇشەلەرى, «ۇزدىك مەملەكەتتىك قىزمەتشى» اتانعان بىلىكتى ماماندار ءدارىس وقىدى.
جاڭا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك كادرلارىنىڭ بويىندا ەلدىك مۇددەنى ويلايتىن ءپرينتسيپشىل ۇستانىمدار بولۋى كەرەك. سول ارقىلى عانا ءبىز مەملەكەتتىك باسقارۋ اپپاراتىن قالىپتاستىرۋدا ساپالى وزگەرىسكە قول جەتكىزەمىز. ساپالى كادردى بىزگە ەشكىم اكەلىپ بەرمەيدى, ولار قوعامنىڭ ىشىندە. ءبىزدىڭ مىندەت – سولاردى تاۋىپ, مەملەكەتتىك اپپاراتقا تارتىپ, ىرىكتەپ الۋ ارقىلى كاسىبي مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ جاڭا لەگىن قالىپتاستىرۋ.
