مادەنيەت

ىقىلاس قوبىزىنىڭ قوڭىر ءۇنى

ر.باعلانوۆا اتىنداعى «قازاقكونتسەرت» مەملەكەتتىك كونتسەرتتىك ۇيىمىنىڭ «حالىق قازىناسى» ۇلتتىق ونەر ورتالىعى «ۇلىلارعا تاعزىم» جوباسى اياسىندا قوبىز كۇيلەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ىقىلاس دۇكەنۇلىنىڭ 180 جىلدىعىنا وراي رۋحاني ونەر كەشىن وتكىزدى. كەش مۋزىكالىق باعىتتا عانا ەمەس, تانىمدىق سيپاتتا ءوربىدى.

داۋلەسكەر كۇيشى-ۇستاز, قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى جانعالي ءجۇزباي كەش تىزگىنىن ۇستاپ, قوبىز كۇيلەرىنىڭ وقىتىلۋى, دامۋى,
ىقىلاس شىعارماشىلىعىنا قاتىستى ءبىراز مالىمەتتەرمەن تانىستىردى. ونىڭ ايتۋىنشا, كەڭەستىك يدەولوگيا وتكەن عاسىردىڭ الپىسىنشى جىلدارىنىڭ اياعىنا دەيىن قوبىز­دىڭ ادىمىن اشتىرمادى. تەك 1968 جىلى الماتى مەملەكەتتىك كونسەرۆاتورياسىندا (قازىرگى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى) وقۋ ورنىنىڭ سول كەزدەگى رەكتورى ەركەعالي راحماديەۆتىڭ قولداۋىمەن قوبىز سىنىبى اشىلدى. بۇل تۇرعىدان كورنەكتى كومپوزيتوردىڭ قوبىز كۇيلەرىنىڭ, جالپى وسىناۋ ءتول اسپابىمىزدىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى مول.

ول وسى سىنىپقا داۋلەت مىقتىباەۆ پەن جاپپاس قالامباەۆتى وقىتۋشىلىققا الدىردى. بۇل قوبىزشى-ۇستازداردىڭ قولعا الۋىمەن قوبىزدىڭ دامۋى مەن ناسيحاتتالۋى باستالدى. ولاردان تالاي شاكىرت ءوربىدى. بۇل قاتاردا بازارحان قوسباساروۆ, سماتاي ۇمبەتباەۆ سىندى قوبىزشىلاردى ەرەك اتاپ وتۋگە بولادى. قازىر مىقتىباەۆ پەن قالامباەۆتىڭ نەمەرە شاكىرتتەرى, ياعني ولاردىڭ شاكىرتتەرىنىڭ وقۋشىلارى ساحنادان كورىنىپ ءجۇر. سونىڭ ءبىرى – كەشكە قاراعاندىدان ارنايى شاقىرىلىپ, ونەر كورسەتكەن تاتتىمبەت اتىنداعى ونەر كوللەدجىنىڭ جوعارى ساناتتاعى ۇستازى, ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ ۇزدىگى جانقاش جۇمابەكوۆ.

ال استانادا قوبىزدىڭ ناسيحاتتالۋىنا قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى راۋشان ورازباەۆا كوپ ۇلەس قوسىپ ءجۇر. ىقىلاس دۇكەنۇلىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالعان كەشكە ول دا قاتىسىپ, قوبىزدى سارناتتى. وسى ورايدا الداعى 4 ماۋسىم كۇنى «قازاقكونتسەرتتە» ونىڭ «اققۋلار سازى» اتتى كونتسەرتى وتەتىنىن ايتا كەتەيىك.

كەش بارىسىندا قوبىز جانە دومبىرا كۇيلەرى ءبىرىن-ءبىرى الماستىرىپ شەرتىلدى. قاراتاۋ شەرتپەسىنىڭ شەبەرى, كۇيشى سۇگىر ءالىۇلى – ىقىلاس دۇكەنۇلىنىڭ تىكەلەي شاكىرتى ەدى. سۇگىر ىقىلاستىڭ كۇيلەرىن دومبىرادا شەرتىپ, ءارى قاراي دامىتىپ الىپ كەتتى. ماسەلەن, ىقىلاستا دا, سۇگىردە دە «كەرتولعاۋ» اتالاتىن كۇي بار. سونداي-اق ىقىلاستا «جولاۋشىنىڭ قوڭىر كۇيى» اتالاتىن شىعارما بولسا, سۇگىردىڭ «جولاۋشىنىڭ جولدى قوڭىرى» اتتى كۇيى ەلگە بەلگىلى. مۇنى كۇي ونەرىندەگى ءنازيرا ءداستۇرى دەپ اتاساق بولادى.

كونتسەرت كورەرمەندەرىنە وسى كۇيلەر ۇسىنىلدى. سونداي-اق ىقىلاستىڭ «جەزكيىك» اتتى اتاقتى كۇيى قوبىزدا دا, دومبىرادا دا بەرىلدى. ولاردى ادىلەت ازباەۆ پەن بەلگىلى كۇيشى قايرات ايتباەۆ تارتتى. وسى كونتسەرتكە تالانتتى ءانشى سىرىم مۇحامەتجانوۆتىڭ ورىنداۋىندا جاقسىگەلدى سەيىلوۆتىڭ «جەزكيىك» ءانى دە ۇيلەسە كەتتى.

ىقىلاس دۇكەنۇلى تۋرالى العاشقى دەرەكتىڭ ءبىرى ساكەن سەيفۋلليننىڭ «تار جول, تايعاق كەشۋ» رومانىندا كەزدەسەدى. وسى ورايدا ساكەننىڭ «تاۋ ىشىندە» ءانىنىڭ شىر­قالۋى دا ورىندى بولدى. اقسەلەۋ سەيدىمبەكتىڭ «سارىارقا» ءانى دە اۋەلەدى. جۇمىسى شاحتادا بولسا دا, ونەرگە قۇشتار, قوبىزدى قولدان ءوزى شاۋىپ جاسايتىن الىبەك بيمەندين يليا جاقانوۆتىڭ «تولاعايىن» قوبىزبەن ايتىپ, ەلەڭ ەتكىزدى. جاس قوبىزشىلار ونەر كورسەتتى. كەش پوەزيامەن كومكەرىلىپ, اقىن ەرعوجا تىلەپبەرديەۆ قوبىز قۇدىرەتىن تانىتاتىن ولەڭدەرىن وقىدى.

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button