ارمەنيا جارتى ايدان استام ۋاقىتتان بەرى اۋىزدىعىمەن الىسقان اتتىڭ ۇستىنە جايداق قونعانداي ەلىرمەگە ەپسەكتى كۇي كەشىپ كەلەدى. ەل بايتاعى – ەرەۆاننان باستاپ, بارلىق دەرلىك ءىرى قالالارىن قامتىعان قارسىلىق قوزعالىسى سوڭعى كۇندەرى بيلىك وكىلدەرىمەن ارادا جۇرگىزىلگەن كەلىسىم ناتيجەسىندە ءبىرشاما سايابىر تاپقانداي بولىپ ەدى, بىراق مامىردىڭ 1-ىندە وتكەن پرەمەر-مينيستر سايلاۋىندا «كوشە كوتەرىلىسىنىڭ كوسەمى» نيكول پاشينيان پارلامەنت دەپۋتاتتارى تاراپىنان ءتيىستى مولشەردە داۋىس الا الماي قالعاسىن, داۋ-دالابا قايتادان ءورشىپ كەتەتىنگە ۇقساپ تۇر.
ءبارى 13 ساۋىردە باستالدى. سول ۋاقىتتا وپپوزيتسيا سەركەلەرى باستاعان حالىق قوزعالىسىنىڭ توتەننەن تۋىپ كەتۋىنە بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ پرەمەر-مينيستر بولعالى جاتقانى تۋرالى قاۋەسەت تاراۋى سەبەپشى بولدى. جۇرت سەرج سارگسياننىڭ ەندى ۇكىمەت باسشىسى رەتىندە ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستاعالى تۇرعانىنا ءار جەردە كەلىسپەۋشىلىك تانىتتى. بىراق پارلامەنت العان بەتىنەن قايتقان جوق, ول 17 ءساۋىر كۇنى وتكەن ارنايى ماجىلىسىندە 2008 جىلدان بەرى بەس جىلدىق ەكى پرەزيدەنتتىك مەرزىمدى وتكەرگەن سەرج سارگسياندى ءبىر اۋىزدان بەكىتتى دە جىبەردى. ءسويتىپ, بيلىكتىڭ 2015 جىلى جاريالاعان ەلدى پارلامەنتتىك باسقارۋ فورماسىنا كوشىرۋ كەزەڭى باستالدى. مۇنىڭ الدىنداعى ناۋرىز ايىندا ارمەنيانىڭ بيلەۋشى رەسپۋبليكالىق پارتياسىنىڭ اتىنان داۋىسقا تۇسكەن ۇلىبريتانياداعى بۇرىنعى ەلشىسى ارمەن ساركيسياندى بۇدان بىلاي ۋاكىلدىك وكىلەتتىكتەرگە عانا يە بولاتىن پرەزيدەنت ەتىپ سايلاعان ەدى.
وسىدان كەيىن پارلامەنتتەگى «ەلك» («ناتيجە») وپپوزيتسيالىق فراكتسياسىنىڭ ليدەرى نيكول پاشينياننىڭ شاقىرۋىمەن الدەنەشە مىڭداعان شەرۋشى كوشەگە شىعىپ, ەرەۆاننىڭ ورتالىعىن تۇگەل جاۋىپ تاستادى. بىرقاتار مەملەكەتتىك مەكەمەلەر جۇمىس ورنىنداعى ەرەۋىلدەرگە ەرىك بەردى. ولار قارسىلىق رەتىندە كەڭسەلەرىنىڭ اينالاسىن تىكەنەكتى سىمدارعا قورشاپ الدى. سول كۇننىڭ كەشىندە اكتسياعا قاتىسۋشىلار پوليتسيامەن بەتپە-بەت كەلىپ, سوڭى قاقتىعىسقا ۇلاستى. ناتيجەسىندە بىرنەشە ونداعان بەلسەندى, – ىشىندە پاشينيان دا بار, – ۇستالدى. بىراق كوپ ۇزاماي ولاردى بوساتۋعا تۋرا كەلدى. بۇلاردان بولەك, تاعى 46 ادام ءارتۇرلى دەنە جاراقاتىمەن اۋرۋحاناعا ءتۇستى.
پاشينيان كەلەسى, 18 ءساۋىر كۇنى كەشكە بارقىت رەۆوليۋتسياسى كوميتەتى قۇرىلعانىن جاريالادى. ول وسىعان وراي 19 ساۋىردە ەرەۆانداعى بارلىق مەملەكەتتىك مەكەمەلەردىڭ عيماراتتارىنا باراتىن جولدار مەن نەگىزگى كوشەلەردىڭ ءبارىنىڭ جابىلاتىنىن, تەك بيلىك وكىلدەرى ءۇشىن وتكىزۋ بەكەتتەرى قويىلاتىنىن مالىمدەدى. وسى كۇندەرى شەرۋشىلەر قاتارىنا ءبىر توپ اسكەري قىزمەتكەر مەن سۆياششەننيكتەردىڭ قوسىلىپ كەتكەنى دە بەلگىلى بولدى. بۇل ەكى ارادا قارسىلىق قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ تالابى بويىنشا پاشينيان مەن سارگسيان ءوزارا كەلىسسوز جۇرگىزۋگە كىرىسىپ ەدى, ول پرەمەر-ءمينيستردىڭ ارەكەتىمەن باستالماي جاتىپ اياقتالىپ قالدى. الايدا, بۇل كەزدەسۋ ءىزسىز كەتپەدى. مۇنىڭ اقىرى ءساۋىردىڭ 23-ءى كۇنى سەرج سارگسياننىڭ «قان توگىلىپ كەتپەۋى ءۇشىن» وتستاۆكاعا كەتۋىمەن اياقتالدى.
سونىمەن, جاڭا پرەمەر سايلاۋىن وتكىزۋ قاجەتتىگى تۋدى. وعان دەيىنگى ارالىقتا ۇكىمەتتى ۋاقىتشا باسقارۋ سارگسياننىڭ الدىندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولعان كارەن كاراپەتيانعا تاپسىرىلدى. ال سايلاۋدا جالعىز نيكول پاشينيان عانا داۋىسقا تۇسەتىن بولدى. بيلەۋشى رەسپۋبليكالىق پارتيانىڭ فراكتسياسى بۇل جولى ۇمىتكەر ۇسىنباۋعا ۇيعارىم جاسادى. الايدا, ۇلتتىق جينالىستىڭ (پارلامەنت) ارنايى ماجىلىسىندە جالعىز ءوزىنىڭ اتى-ءجونى تىركەلگەن كانديدات دىتتەگەن ورنىنا بارا الماي قالدى. سەبەبى, ول قاجەتتى 53 داۋىستى الا المادى. ونى جاقتاعان ءوزىنىڭ «ەلك» فراكتسياسى مەن «تسارۋكيان» جانە «داشناكتسۋتيۋن» بلوكتارى ۇشەۋىنە تيەسىلى 47 داۋىستىڭ 45-ءىن جيناپ بەردى. ءسويتىپ, پارلامەنتتەگى 105 ورىننىڭ 58-ءىن يەمدەنىپ وتىرعان رەسپۋبليكاشىلاردىڭ قولداۋ كورسەتپەۋى سالدارىنان وپپوزيتسيا سەركەسى سايلاۋدا وماقاسا قۇلادى.
ەندى ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىنا سايكەس, جەتى كۇننەن كەيىن جاڭا سايلاۋ وتۋگە ءتيىس. وسى ەكىنشى تۋردا كانديداتتى جەكەلەگەن فراكتسيالار ەمەس, جالپى دەپۋتاتتار سانىنىڭ ۇشتەن ءبىرى ۇسىنۋى كەرەك. ەگەر وسى جولى تاعى دا ۇكىمەت باسشىسى سايلانباي قالاتىن بولسا, بۇل ۇلتتىق جينالىستىڭ وزىنەن ءوزى تاراپ كەتۋىنە اپارىپ سوقتىرادى.
ال بۇرناعى كۇنى نيكول پاشينياننىڭ پرەمەر-مينيستر بولىپ بەكىتىلمەي قالعانى ايعاقتالعاننان كەيىن ونى جاقتاۋشىلار ەرەۆاندا «اقىرعى جەڭىسكە جەتكەنگە دەيىن» شەرۋ وتكىزەتىندەرىن مالىمدەدى. بىراق سوسىن ونىڭ نەگە اپاراتىنى بەلگىسىز. ءبىر نارسە ايقىن, ەرەۆاندا بيلىك ەلدىڭ تىزگىنىن كۇش كورسەتۋ ارقىلى كەلۋشىلەرگە بەرگىسى كەلىپ وتىرعان جوق. وسى ورايدا ۇكىمەتتى ۋاقىتشا باسقارۋشى كارەن كاراپەتيان قانداي جاعداي بولسا دا, پرەمەردىڭ ءوز ورنىنا زاڭ جولىمەن كەلۋى كەرەكتىگىن باسا ايتتى. «ءبىز كوشەدە كوتەرىلگەندەردىڭ ىرقىمەن كەتە المايمىز, – دەدى ول. – ولاي ەتسەك, تاعى بىرقاتار ۋاقىتتان كەيىن ۇكىمەتكە تاعى ءبىر نارازىلار شىعىپ, ءوز ادامىن ۇسىنۋى مۇمكىن. ەگەر ءبىز سولاردىڭ ەركىمەن كەتە بەرسەك, ەل بولۋدان قالامىز».
ەندى نيكول پاشينياندى تانىستىرا كەتۋدىڭ رەتى كەلىپ تۇر. ول 1975 جىلعى 1 ماۋسىمدا يدجەۆاندا تۋعان. 1991 جىلى ەرەۆان ۋنيۆەرسيتەتى فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ جۋرناليستيكا بولىمىنە وقۋعا تۇسكەن. بىراق 1995 جىلى وقۋ ورنىن ءبىتىرۋ ەمتيحانى باستالۋىنا ەكى اپتا قالعاندا, ۋنيۆەرسيتەت پەن ەلدىڭ باسشىلارى تۋرالى سىن ماقالالار جازعانى ءۇشىن, بەس جىل بويى ۇزدىك وقىعانىنا قاراماستان, وقۋدان شىعارىلادى. وقىپ جۇرگەن كەزىندە-اق ءوزىنىڭ جۋرناليستىك قىزمەتىن باستاپ كەتكەن پاشينيان 1998 جىلدان باستاپ ءوزىنىڭ جەكە باسىلىمدارىن شىعارا باستايدى. كەلەسى جىلى «ايكاكان جاماناك» اتتى وپپوزيتسيالىق گازەتتىڭ نەگىزىن قالايدى. قازىر سول باسىلىمدى ايەلى اننا اكوپيان باسقارادى. نيكولدىڭ ءوزى 2009 جىلى كوشەدە تارتىپسىزدىك قوزعالىسىن ۇيىمداستىردى دەگەن ايىپپەن جەتى جىلعا سوتتالىپ كەتتى. بىراق 2011 جىلى راقىمشىلىق جولىمەن تۇرمەدەن بوساپ شىقتى. ال 2012 جىلى ۇلتتىق جينالىستىڭ دەپۋتاتى بولىپ سايلاندى.
دەگەنمەن ءاۋ باستان بيلىككە وپپوزيتسيالىق باعىت ۇستانعان نيكول پاشينيان مەن ونى قولداعان حالىقتىڭ بۇل ءدۇمپۋىنىڭ سەبەپتەرى دە جوق ەمەس. ولار ەڭ الدىمەن بيلىك تىزگىنىن ۇستاعان ون جىلى ىشىندە سەرج سارگسيان باستاعان جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەردىڭ ەلدىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا مۇمكىندىگىن تۋعىزباعانىنا نارازى. ىڭىرشاعى اينالعان ارمەنيا قازىر جوقشىلىقتىڭ ازابىن قاتتى تارتىپ وتىر. ەلدىڭ بيلىگى وسىعان وراي ويدان دا, قىردان دا اقشا قاراستىرىپ الەك. بىراق بىرقاتار ساراپشىلار ولاردىڭ قارجىنى باسقا جاقتان ەمەس, ءوز قورجىندارىنان ىزدەۋلەرى كەرەك ەكەنىن ايتادى. بۇلاي دەيتىنى, اياستان بۇگىندە الەمدەگى جەمقورلىق پەن كريمينال جايلاعان مەملەكەتتىڭ بىرىنە اينالعان سىڭايلى.
ساراپشىلاردىڭ بولجامىنشا, سوڭعى 10-12 جىلدىڭ كولەمىندە ارمەنيادان زاڭسىز جولمەن 7,5 ملرد دوللار اقشا سىرتقا شىعارىپ اكەتىلگەن. بۇدان بولەك, ەلدىڭ ىشىندە سەرج سارگسيان تۋىسقاندارىنىڭ توناۋشىلىق تىرلىكتەرى مەن زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرىنەن حالىق ابدەن زارەزەپ بولعان. اسىرەسە, بۇرىنعى پرەزيدەنتتىڭ كەزىندە تاۋلى قاراباقتا كولىك جۇرگىزۋشى جانە سانتەحنيك بولىپ ىستەگەن تۋعان ءىنىسى الەكساندر سارگسياننىڭ جۇگەنسىز قىلىقتارى شەكتەن شىعىپ كەتكەن. وزىنە ۇناعان كەز كەلگەن كاسىپورىن اكتسياسىنىڭ جارتىسىن تارتىپ الاتىن ول ەلدىڭ ىشىندەگى دە, سىرتىنداعى دا جۇرتقا سوندىقتان «ساشيك 50 پروتسەنت» لاقاپ اتىمەن تانىمال بولعان. ونىڭ وسىنداي قىلمىس جولىمەن جيناعان كاپيتالى ارمەنيانىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنەن اسىپ تۇسەدى. پرەزيدەنتتىڭ ەرەۆان ۋنيۆەرسيتەتىندە كافەدرا باسقارىپ وتىرعان تاعى ءبىر ءىنىسى – لەۆون ەلدەگى بۇكىل ەليتالىق قۇرىلىس جۇيەسىنە باقىلاۋ جاسايدى.
ارمەنيانىڭ العى كۇنگە ارماندارىن جەتەلەگەن الدىڭعى قاتارلى ازاماتتارى قازىرگى تاڭدا شىنىندا دا ەلدە قالىپتاسىپ وتىرعان بۇل جاعدايعا قاتتى الاڭداپ وتىر.
سەرىك ءپىرنازار
