ءار قوعامدا كوپشىلىك ورتاعا سەرپىن بەرىپ جۇرەتىن ويى وزىق, ونەرلى, سەرگەك جاندار بولادى. بۇگىنگى قازاقتىڭ ونەرلى جاستارىنىڭ ىشىنەن سۋرەتشى اڭساعان مۇستافانى وسى قاتارعا قوسۋعا بولادى.
ءاربىر شىعارماسىمەن جۇرتتى ەلەڭ ەتكىزەتىن سۋرەتشى قىزدىڭ ەسىمى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جاستارعا جاقسى تانىس. «استانا اقشامى» گازەتىنىڭ وقىرماندارى ءۇشىن ءبىز دە سۇحبات الىپ, اڭگىمەگە تارتتىق.
– اڭساعان, ءسىز ءبىر سۇحباتىڭىزدا «سۋرەتتى تەك كوڭىل قالاۋىممەن سالامىن» دەپسىز. الايدا, ءاربىر شىعارماڭىزدان ازاماتتىق ۇستانىم مەنمۇندالاپ تۇرادى. اركەز قوعامداعى ەلەۋلى ۋاقيعالارعا ءسىز لەزدە يلليۋستراتسيالىق سۋرەت سالىپ, ونى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جاريالاپ, ءۇن قاتىپ وتىراسىز. ازاماتتىق پوزيتسيا اركىمدە بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيسىز بە؟
– ءيا, وسى ەلدىڭ ازاماتى بولعاننان كەيىن, ەلدە بولىپ جاتقان ۋاقيعالار, قوعامداعى وزگەرىستەر ماعان دا تىكەلەي قاتىسى بار دەپ ەسەپتەيمىن. ءبىز قوعامدىق جۇمىستارعا ارالاسپاساق, شەت ەلدەن بىرەۋلەر كەلىپ جاعدايىمىزدى دۇرىستاپ بەرمەيدى عوي. سىرتتان كەلگەندەردىڭ ءبىر عانا مۇددەسى بولۋى مۇمكىن. ول – اقشا جاساپ كەتۋ, قالتالارىن تولتىرۋ. ال ءبىز وسى جەردە قالامىز. وسى جەردە تۋدىق, وسىندا ءومىر سۇرەمىز. ۇرپاقتارىمىز دا وسىندا تۇراتىن بولادى, بۇيىرتسا. مۇنداعى جاعدايدىڭ دۇرىس بولعانى, بىزگە, ياعني, قازاققا كەرەك. سوندىقتان, جۋرناليستەر قوعامداعى پروبلەمانى جازىپ, ەفيرگە شىعارىپ كورسەتسە, مەن سۋرەتشى بولعان سوڭ ايتارىمدى بەينەلەۋ ونەرى ارقىلى جەتكىزەمىن. سىزدەردىكى سەكىلدى مەنىڭ دە مىندەتىم – ماسەلەگە كوپشىلىكتىڭ نازارىن اۋدارۋ, قوعامداعى كەلەڭسىزدىكتىڭ جويىلۋىنا, دامۋعا ۇلەس قوسۋ.
– ءسىزدىڭ ءبىر سۋرەتىڭىزدە اناسى, اكەسى, بالالارى – ءبارى ءبىر-ءبىر تەلەفون ۇستاپ, كومپيۋتەرگە شۇقشيا قارايدى. ءبىر بولمەدە وتىرسا دا, بىرىمەن ءبىرىنىڭ جۇمىسى جوق. سول سۋرەتكە ءسىز «اۋرۋ» دەپ ات قويىپسىز. نەگە؟
– بۇل, راسىندا, زامانىمىزدىڭ اۋرۋى سياقتى عوي. بايقاساڭىز, ەلدىڭ ءبارى ۇيالى تەلەفونىنا, «ايپادىنا», نوۋتبۋگىنە ۇڭىلەدى دە وتىرادى. شىنىمەن اۋرۋ سياقتى. سۋرەتتە دە سول بەينەلەنگەن: كەشكىسىن ۇيگە جينالعاندا, ياعني, ۇيىقتار الدىندا اكە-شەشەسى, ەكى بالاسى باسى قوسىلعان سوڭ ءوتىپ بارا جاتقان سول كۇنگى جاڭالىقپەن ءبولىسىپ, اڭگىمەلەسۋدىڭ ورنىنا ارقايسىسى ءوز گادجەتىمەن اۋەس بولىپ وتىر. مەنىڭ ويىمشا, مۇنداي ءۇردىس تۋىستىقتى الىستاتاتىن سياقتى. ادامدار اراسىنداعى رۋحاني بايلانىستى ۇزەتىن ءتارىزدى. مۇنداي جاعداي ۋشىعا بەرسە, كەيبىر شەت ەلدەردەگى تۇرمىس سالتى بىزگە دە بىرتىندەپ ءسىڭىسىپ كەتە مە دەپ قورقامىن. شەت ەلدەردە ازاماتتاردىڭ وتباسىن قۇرۋ جاسى ۇلعايىپ بارا جاتىر عوي. ونىڭ ءوزىنىڭ اكەلەتىن زاردابى كوپ. وسىنىڭ ءبارى, مەنىڭ ويىمشا, ادامداردىڭ ءبىر-بىرىمەن ارالاسپاعاندىعىنان تۋىندايدى…
– ابايدىڭ ءسوزىن ۇلىقتاپ سالعان فۋتبولكانىڭ سۋرەتى, «تۇسىككە قارسىلىق», «انا, تەمەكى تارتپا», «قۇداي, نەگە مەنى تەلەديدار قىلىپ جاراتپادىڭ», «قارتتار ۇيىندە قازاق كوپ», تاعى باسقا ايتارى انىق سۋرەتتەرىڭىز بار. ءماتىندى ءوزىڭىز جازاسىز با؟ تاقىرىپتى ءوزىڭىز تاباسىز با؟
– ابايدىڭ سۋرەتىن سالعان سەبەبىم abai.kz سايتى كونكۋرس جاريالاعان بولاتىن. مەن اباي اتامىزدىڭ سۋرەتىن قاتىرىپ سالا المايتىن بولعان سوڭ, ويىمدى جەتكىزۋدىڭ باسقا جولىن تاپتىم. قالاي بولسا, سولاي اباي بەينەسىن جاساعىم كەلگەن جوق. سودان سوڭ عۇلاما اقىنىمىزدىڭ اتالى ءسوز بولىپ ەلگە تاراپ كەتكەن قاناتتى سوزدەرىن ناسيحاتتايتىن فۋتبولكانىڭ ۇلگىسىن جاسادىم. سولاي 2-3 دانادان فۋتبولكا شىعارىپ, جاقىندارىم كيىپ ءجۇردى. ول ويىم ناتيجەسىز بولعان جوق. كورگەندەر قىزىقتى. «ويۋ-ورنەكتىڭ جانىندا اباي اتامىزدىڭ ءسوزى جازىلعان ادەمى فۋتبولكادان بىزگە دە جاساپ بەرىڭدەرشى» دەپ, سۇراعاندار كوپ بولدى.
جالپى, سۋرەت سالعان سوڭ كوبىنە مەن ءماتىن جازامىن. ونداعى ءسوزدى, تاقىرىپتى, ارينە, ءوزىم تابامىن.
– ءسىزدىڭ نەگىزگى تاقىرىبىڭىز الەۋمەتتىك پروبلەمالار عوي؟
– ءيا, باستى تاقىرىبىم – الەۋمەتتىك ماسەلەلەر. نەگىزى, شەتەلدەردە مۇنداي جوبالار جاقسى قارجىلاندىرىلادى. الەۋمەتتىك تاقىرىپتاردا سالىنعان سۋرەتتەردەن كوشەگە بيلبوردتار جاساپ, بۋكلەتتەر تاراتىپ جاتادى. «ساقتانساڭ, ساقتايمىن» دەيدى قۇداي. مۇنىڭ ءبارى جاستاردى, قوعامدا جامان ءىس-ارەكەتتەردەن ساقتاۋ ماقساتىندا جاسالادى.
– ال بىزدە قالاي؟ بۇل ونەرگە قىزىعۋشىلىق, قولداۋ بار ما؟
– بىزدە بۇل سالا دامىماعان. «فەيسبۋك» الەۋمەتتىك جەلىسىندە مەنىڭ 7000 وقىرمان دوسىم بار, سالعان سۋرەتتەرىم سولاردىڭ كومەگىمەن عانا تارالىپ كەتىپ جاتىر.
– ونەرىڭىزدى جارناما جاساپ, قارجى تابۋعا پايدالاناسىز با؟
– جوق. سۋرەتتەرىمدە ەشقانداي جارناما جوق. مەنىڭ شىعارماشىلىعىمداعى نەگىزگى ماقسات – جاستارعا قازاقى تاربيەنى ناسيحاتتاۋ. زامانداستارىمدى, كەيىنگى جاستاردى وتە جاقسى كورەمىن. سول ۇلبىرەگەن سارىاۋىز بالاپان الدانىپ, شالىس باسپاسا ەكەن, جاماندىقتان اۋلاق ءجۇرىپ, باقىتتى بولسا ەكەن دەيمىن.
– «انا» دەگەن سۋرەتتەگى ايەل ادامنىڭ بەت-بەينەسى وزىڭىزگە ۇقسايدى. مۇنىڭ سىرى نەدە؟
– بالاپانىمدى قۇشاقتاپ جاتىپ ايناعا كوزىم ءتۇسىپ كەتتى, سول بەينە ۇناعان سوڭ سۋرەت سالدىم. جالپى, سۋرەتتەرىمدەگى كەيىپكەرلەر ءوز بالالارىم, جاقىندارىم عوي. قىزىمدى شاقىرىپ الىپ: «كۇنتاي, وسىلاي وتىرا تۇرشى, سالىپ الايىن. كۇنتاي, كۇلىپ وتىرا تۇرشى. كۇنتاي, ەندى جىلا» دەپ, مازاسىن الام. شىنايى بەت-بەينە ءوزىمنىڭ جانىمدا…
– نەشە بالاڭىز بار؟
– قىزىم كۇنىكەي ون بىردە. بيىل مەكتەپتە سۋرەت ۇيىرمەسى اشىلىپ, سوعان بارا باستادى. كىشكەنتاي كەزىنەن كورگەنى – سۋرەت, اكەسى – جۋرناليست, ۇيدەگى تىڭدايتىن اڭگىمەسى گازەت-جۋرنال, تەلەراديو باعدارلامالارى توڭىرەگىندە. سونىڭ ءبارى اسەر ەتكەن بولار, «وسكەندە انيماتور بولام, قازاقشا مىقتى مۋلتفيلمدەر شىعارامىن» دەپ ءجۇر. ءوزى سۋرەت سالادى. ازىرگە سۋرەتتەرىنىڭ كەيىپكەرلەرى – ىلعي تۇلكى. ونىڭ سىرىن بىلمەدىم. ودان كەيىنگى ۇلىم سۇلتانسەيىت جەتىدە, ەكىنشى سىنىپتا وقيدى. ول – تەنتەك بالا. ماتەماتيكاسى جاقسى بىراق. اكەسى «كولەسو استانى» گازەتىندە ىستەيتىندىكتەن بە, كولىكتەردىڭ ماركالارىن وتە جاقسى بىلەدى. ولار تۋرالى ساعاتتاپ اڭگىمەلەسۋگە بار. ال كىشكەنتايىمىز بايجىگىت – اتاسىنىڭ بالاسى, ءبىر جارىم جاستا. تەنتەك, ىزدەگەنى توبەلەس, ويىن. اتاسىمەن ولەڭ ايتادى قوسىلىپ. ساباق باستالعالى بەرى اعاسى مەن اپاتايىن ساعىنىپ, كۇتىپ جۇرەدى.
– انالىق سەزىم, انا بولۋ شىعارماشىلىعىڭىزعا قانداي سەرپىن بەردى؟
– مەن بۇل سالاعا مەكتەپ جاسىمنان اۋەستەنگەنمىن. نەگىزى بىلاي بولعان ەدى. ءۇشىنشى سىنىپتى ءبىتىرىپ, دەمالىسقا شىققان كەزدە اكەم ۆەلوسيپەد اپەرەمىن دەپ كوندىرىپ, شاشىمدى الىپ تاستادى. كەيىن ءبىراز كۇن وتكەن سوڭ, مۇعالىمىمىز تەلەفون سوعىپ, ءبىزدى مەكتەپكە شاقىردى. تاقىر باسىما ۇيرەنىپ العان مەن مەكتەپكە سول كۇيى بارا سالدىم. بىراق, سىنىپقا كىرىپ كەلگەنىم سول, بالالار دۋ كۇلدى. قولدارىن شوشايتىپ مازاقتاپ, مەنى ۇيالتتى. سودان كەيىن بۇل مەكتەپكە ەندى بارمايمىن دەپ, جىلاۋمەن بولدىم. اكە-شەشەمە باسقا مەكتەپ ىزدەۋگە تۋرا كەلدى. ۇيىمىزگە ەڭ جاقىنى كوركەمسۋرەت كوللەدجى جانىنداعى مەكتەپ بولاتىن. ءسويتىپ, شاشىمدى تاقىرلاۋى سەبەپ بولىپ, بەينەلەۋ ونەرىنە بەت بۇرىپ كەتتىك. كەزدەيسوق ەشتەڭە بولمايدى دەيدى, ونەرگە سولاي اياق باسۋىم كەرەك بولعان شىعار, كىم بىلەدى.
سۋرەتتى وسىلاي بالا كەزىمنەن سالىپ ءجۇردىم. بەرتىندە تاقىرىپتارىمنىڭ تۇرلەنگەنى راس. ويتكەنى, مەن كورگەن, سەزىنگەن نارسەلەرىمدى سالامىن. ول – زاڭدى. سول سەكىلدى, قازىر مەن سۋرەتتەرىمدى تەز سالامىن. ويتكەنى, ۋاقىت از. ءوزىڭىز دە بىلەسىز, ايەل ادامنىڭ شارۋاسى بىتپەيدى عوي. سوندىقتان, كۇندە ىدىس جۋىپ نەمەسە ءشاي قۇيىپ وتىرعاندا ويىما كەلگەن نارسەنى جوعالتپاۋعا تىرىسىپ, جانتالاسامىن, قالاي دا جارتى ساعات تاۋىپ, الگى ويىمدى قىلقالاممەن قاعازعا ءتۇسىرىپ تاستايمىن. ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەم.
– ايتپاقشى, «انا جىلىتادى» دەگەن سۋرەتىڭىزدە اناسىنىڭ اينالاسىندا شاشىلعان ويىنشىقتار سياقتى ۇيىقتاپ جاتقان ءتورت بالا بەينەلەنىپتى. قازاقتىڭ ءار وتباسىندا نەشە بالا بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيسىز؟
– قازاقتىڭ سانىن كوبەيتۋ كەرەك. ارينە, اركىمنىڭ جاعدايى ءارتۇرلى, بىراق سول جاعدايعا بايلانىستى بالا سانى دا كوپ بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. جەرىمىز وتە ۇلكەن, ادام سانى وتە از. الەمدىك نارىق ءۇشىن ءبىزدىڭ ەل قىزىقتى نىسانا ەمەس. ادام سانى از بولعاندىقتان, كەيبىر تاۋارلار بىزگە كەلمەي جاتادى, وكىنىشتى-اق. كەلسە, باعاسى ۋداي قىمبات بولادى. ال, حالىق سانى ارتسا, مۇنداي بولماس ەدى. ءوز باسىم, ءاربىر قازاق وتباسىندا كەم دەگەندە ءتورت بالا بولسا دەپ ويلايمىن.
– مۋزىكا سەكىلدى, بەينەلەۋ ونەرى دە اۋدارمانى قاجەت ەتپەيدى. بۇل سالانىڭ مۋزىكادان دا ارتىقشىلىعى ءتىلسىز, ءۇنسىز-اق ايتارىڭدى ايتا الاسىڭ. تۇسىنىكتى بولا بەرەدى. وسى ورايدا, ءوزىڭىزدىڭ حابارىڭىز بار ما, سۋرەتتەرىڭىزدى قانشا ەلدە كوشىرىپ باسىپ جاتىر؟
– ءبارىن, ارينە, بىلمەيمىن. بىراق, «مامام مەنى ولتىرەتىن شىعار» دەگەن سۋرەتىمنىڭ 8 تىلدە شىققانىن ءوزىم كوردىم. ەڭ العاش تۇرىكشەسىن كورگەندە, الەۋمەتتىك جەلىدەگى كەيبىر ادامدار كۇماندانا باستادى, «تۇرىكتەردىڭ سايتىنان الىپ, اۋدارىپ العان بولارسىڭ» دەگەن سىڭاي تانىتقاندار بولدى. بىراق, مەنىڭ جاريالاعان مەرزىمىم تۇرىك سايتتارىنان بۇرىن بولعان سوڭ ول سۇراقتار جايىنا قالدى… كەيدە ءوز سۋرەتتەرىمدى وزىمە قيماي جاتاتىندار بار.
– تۋشپەن, قىلقالاممەن سالاسىز. از شىعىن جۇمساپ, كوپ نارسە ايتاسىز. جانە كوپ جاعدايدا ايتارىڭىزدى دەر كەزىندە, جۇرتتان بۇرىن جەتكىزىپ ۇلگەرەسىز. شامامەن ءبىر سۋرەتتى سالۋ ءۇشىن قانشا ۋاقىت جۇمسايسىز؟
– بالا كەزىمىزدەن اكەمىز «جارتى ساعات سايىن اينالىسقان ءىسىڭدى اۋىستىرىپ وتىر» دەپ ۇيرەتكەن. سول ءسوز داعدىما اينالىپ كەتىپتى. سۋرەت سالۋعا دا كوپ ۋاقىت شىعىندامايمىن. كوبىنە سۋرەتتى جارتى ساعات ىشىندە سالىپ بىتىرەمىن.
– قىزىقتى اڭگىمەڭىز, ونەرىڭىز ءۇشىن راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن
ءنازيرا بايىربەك
