استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ بەيىندى كوميسسياسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسىنا دايىندىق شەڭبەرىندە ەلوردانىڭ ءبىر توپ دەپۋتاتتارى كوشىرۋگە جانە بۇزۋعا جاتاتىن اپاتتى تۇرعىن ۇيلەردى ارالاپ, تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستارمەن جاقىنىراق تانىستى.
حالىق قالاۋلىلارى, ەڭ الدىمەن, بايقوڭىر اۋدانىنىڭ برۋسيلوۆسكي كوشەسىندەگى №14/1, 14/2 جانە 14/3 ۇيلەرگە ات باسىن بۇردى. 1960 جىلى سالىنعان ەكى قاباتتى بۇل ۇيلەردىڭ ارقايسىندا 8 پاتەر ورنالاسقان. ۇيلەردىڭ فيزيكالىق توزۋى 65%-دى قۇرايدى. تۇرعىندار قۇجاتتارىن باسقارماعا وتكىزىپ, جاڭا پاتەرلەرىن كۇتىپ وتىر.
ودان كەيىن دەپۋتاتتار 1962 جىلى سالىنعان كەنەسارى كوشەسىندەگى №58 ءۇيدىڭ جاعدايىمەن تانىستى. 4 قاباتتى توزىعى جەتكەن ۇيدە 30 ادام تۇرادى ەكەن. مامانداردىڭ مالىمدەۋىنشە, بۇل ءۇي 64% توزعان. وسى ءۇيدىڭ بايىرعى تۇرعىنى الەكساندرا شيلوۆانىڭ جاسى 83-تە ەكەن. وبلىستىق تۇتىنۋشىلار وداعى ءۇي باسقارماسىندا تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىنىڭ باس بۋحگالتەرى بولىپ 40 جىل جۇمىس ىستەگەن ول بۇل باسپانانىڭ كوز الدىندا تۇرعىزىلعانىن ەسكە الدى.
– بۇل ۇيدە 1972 جىلدان بەرى تۇرىپ جاتىرمىز. وسى ۇيلەر سالىنعاندا جاۋاپتى ماماندار كوپ جايدى, ماسەلەن, باستىسى, كاناليزاتسيا, جىلۋ جانە ت.ب. كەلەتىن سوڭعى ءۇي ەكەنىن ەسكەرمەگەن. سونىڭ كەسىرىنەن كوپ قيىندىقتار تۋىندادى. ءۇيىمىزدىڭ قاسىنداعى جول دا جىلدا جوندەلگەنىمەن, ءالى كۇنگە دەيىن ءسال جاڭبىر جاۋسا اينالانى سۋ باسىپ كەتەدى. شالىم 90-دا. ەكەۋمىز دە وسى ءۇيدى قيمايمىز. ءومىرىمىزدىڭ ەڭ ءبىر باقىتتى دا ماعىنالى كۇندەرى وتكەن باسپانا ءبىز ءۇشىن, ارينە, ىستىق. دەگەنمەن, توزىعى جەتكەندىكتەن, جاڭا ۇيدەن دە ءۇمىتتىمىز. تۇرعىن ءۇي باسقارماسىنداعىلاردان ازىرگە ەش ۇسىنىس بولعان جوق, بىراق قۇجاتتارىمىزدى باياعىدا-اق وتكىزىپ قويعانبىز, – دەدى الەكساندرا شيلوۆا.
استانا قالاسى تۇرعىن ءۇي جانە تۇرعىن ءۇي باسقارماسىنىڭ وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا, قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس اپاتتى باسپانا سۇرىلگەن جاعدايدا جاڭا پاتەر ۇيدەگى بولمە جانە تۇراتىن ادام سانىنا قاراماستان قازىرگى تۇرىپ جاتقان ءۇيىنىڭ ناقتى الاڭىنا لايىقتى بەرىلەدى. ماسەلەن, اجەي قازىر 54 شارشى مەتر اۋداندى الىپ جاتقان ءۇش بولمەلى پاتەردە تۇرىپ جاتسا, جىل سوڭىنا دەيىن سوعان سايكەس جاڭا پاتەرگە قونىس اۋدارادى.
جالپى, ماماندار بەكىتىلگەن تىزىمگە سايكەس مۇندا حابارلاما جازادى نەمەسە جيىن وتكىزەدى دە تۇرعىندارعا قۇجاتتاردى تاپسىرۋدى تۇسىندىرەدى. ويتكەنى ولار ەسكى ءۇي سۇرىلگەننەن كەيىن قانشا پاتەر جانە سايكەسىنشە قانداي اۋماق قاجەت ەكەنىن جوسپارلايدى. سوندىقتان ءتيىستى قۇجاتتار الدىن الا جينالادى. ال كوممەرتسيالىق ءۇي-جاي تۇرعىن ەمەس ءۇي-جاي رەتىندە ەسەپتەلىپ باعالانادى, ياعني اقشالاي وتەماقى بەرىلسە, اپاتتى تۇرعىن ءۇي يەلەرىنە تەك اۋماعىنا ساي شارشى مەترمەن ولشەنىپ تەك قانا پاتەر بەرىلەدى.
بۇدان سوڭ حالىق قالاۋلىلارى قالاداعى ەڭ ەسكى ۇيلەردىڭ ءبىرى – قۇتپانوۆ كوشەسىندەگى سوناۋ 1948 جىلى سالىنعان №19, №21 جانە №23 ۇيلەرگە باردى. بۇل جەردەگى ەكى قاباتتى ءۇش ءۇيدىڭ ارقايسىندا 8 پاتەردەن بارلىعى 24 وتباسى تۇرادى ەكەن. ءۇيدىڭ فيزيكالىق توزۋى 65%-دى قۇرايدى.
دەپۋتات اسقار سماعۇلوۆ تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ جوباسىن ىسكە اسىرۋ قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىمەن رەگلامەنتتەلەتىنىن اتاپ ءوتتى.
– تۇجىرىمداما شارتتارىنا سايكەس, تۇرعىن ءۇي يەلەرىنە اۋدانى بويىنشا بىردەي, بىراق كەمىندە ءبىر بولمەلى پاتەردە جاڭا پاتەرلەر بەرىلەتىن بولادى. تۇرعىن ەمەس ءۇي-جايلاردىڭ يەلەرىنە ونىڭ قۇنى وتەلەدى. ءماسليحاتتىڭ كەزەكتى وتىرىسىنىڭ الدىندا ارىپتەستەرىممەن بىرگە بۇزۋعا جانە قونىس اۋدارۋعا جاتاتىن 7 اپاتتى ءۇيدىڭ جاي-كۇيىمەن تانىستىق. تۇرعىندارمەن كەزدەسىپ, ەلوردانى جاڭارتۋ باعدارلاماسىنىڭ تەتىگى تۋرالى اڭگىمەلەستىك. 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ جوباسى اياسىندا اپاتتى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارى جىل سوڭىنا دەيىن جاڭا پاتەرلەرگە كوشىرىلەدى, – دەدى دەپۋتات.
ەلوردادا ەسكىرگەن, اپاتتى ۇيلەر از ەمەس. دەپۋتاتتار ارالاعان وسى جەتى ءۇي دە اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا بۇزىلىپ, ونىڭ تۇرعىندارى جاڭا ۇيلەرگە كوشىرىلەدى.
قالالىق ءماسليحات توراعاسى ەرلان كاناليموۆتىڭ ايتۋىنشا, استاناداعى اپاتتى ۇيلەردىڭ ماسەلەسى – قالالىق ءماسليحاتتا تالقىلاناتىن باستى پروبلەمالاردىڭ ءبىرى.
– ەلوردانىڭ تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ تەتىگىنىڭ كەمشىلىكتەرى جاقىن ارادا بەيىندى كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا تالقىلانادى, ال بۇگىن دەپۋتاتتىق كورپۋس قونىس اۋدارۋعا جانە بۇزۋعا جاتاتىن اپاتتى ۇيلەردى ارالادى. ەڭ الدىمەن, بۇزىلاتىن ۇيلەردىڭ ورنىندا الەۋمەتتىك تۇرعىن ءۇي سالۋ ءاردايىم مۇمكىن ەمەس ەكەنىن اتاپ ءوتتىم, سەبەبى ينفراقۇرىلىم كوپتەگەن پاتەرلەرگە ارنالماعان. بۇل ماسەلە ءماسليحاتتا تالقىلاناتىن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولادى, «ەلوردا دامۋ» جشس سالىنىپ جاتقان تۇرعىن ءۇيدىڭ ساپاسىن, سونداي-اق تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋعا بايلانىستى قالا تۇرعىندارىنىڭ iKomek 109 قىزمەتىنە وتىنىشتەرىن قاراستىرامىز. 2013 جىلدان باستاپ ەلوردادا 286 ءۇيدىڭ تۇرعىندارى قونىس اۋداردى, 4500 مىڭنان استام وتباسى جاڭا اباتتاندىرىلعان پاتەرلەر الدى. 2023-2029 جىلدارعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ جوباسى اياسىندا 4 710 پاتەرلىك 206 اپاتتى ءۇيدىڭ تۇرعىندارى جاڭا قونىسقا كوشىرىلەدى, – دەدى ءماسليحات توراعاسى.
سونىمەن قاتار, بۇگىنگى كۇنى اۋماقتاردى قالا قۇرىلىسىنىڭ ىقتيمال يگەرىلۋىن ەسكەرە وتىرىپ, ولار بويىنشا جەكە قۇرىلىس سالۋشىلار اپاتتى ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىن ءوز تاراپتارىنان قونىستاندىرۋ ارقىلى بەكىتىلگەن.
«ەلوردا دامۋ» جشس سالىنىپ جاتقان تۇرعىن ءۇيدىڭ ساپاسىن, سونداي-اق تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋعا بايلانىستى قالا تۇرعىندارىنىڭ iKomek 109 قىزمەتى وتىنىشتەرىن قاراستىرادى.
– ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – بۇل ۇيلەردى ءسۇرىپ, تۇرعىندارعا بالاما تۇرعىن ءۇي بەرۋ عانا ەمەس, ءبىز قازىر وسى بوس جەرلەردى قالاي يگەرۋگە بولاتىنىن تالقىلايتىن بولامىز. ارينە, مۇندا قالالىقتار ءۇشىن اسا قاجەتتى ساياباقتار مەن گۇلزارلاردى, قوعامدىق كەڭىستىكتەردى سالۋ وپ-وڭاي. ايتسە دە, مەنىڭ ويىمشا, بۇل جەردە بارلىق جەلىلەر جەتكىزىلگەندىكتەن, سول ساياباقتار مەن گۇلزارلاردى, قوعامدىق كەڭىستىكتەردى ينجەنەرلىك جەلىلەر قاراستىرىلماعان باسقا بوس جەرلەردە ورنالاسسا دا بولادى. ال توزىعى جەتكەن ەسكى اپاتتى ۇيلەردىڭ ورنى بولاشاقتا الەۋمەتتىك تۇرعىن ۇيلەرگە سۇرانىپ تۇرعانداي. وسىعان بايلانىستى بارلىق ماسەلە الداعى كەزەكتى ءماسليحات وتىرىسىندا تالقىلاناتىن بولادى. باعدارلامانى تۇتاستاي قايتا قاراستىرامىز. جالپى, بۇگىنگى تاڭدا استانادا وسىنداي 33 ءۇي بار. ولاردىڭ ەڭ جاسى 1948 جىلى سالىنعان, ياعني تۇرعىزىلعانىنا سەكسەن جىلعا جۋىقتاعان. ولاردىڭ فيزيكالىق توزۋ دارەجەسى 65 پايىزدان باستالادى. رەنوۆاتسيا باعدارلاماسى اياسىندا بۇل ۇيلەر جىل سايىن بىرتىندەپ جاڭعىرتىلىپ كەلەدى, – دەدى ەرلان كاناليموۆ.
بۇل ماسەلە – شاھار باسشىسىنىڭ دا ۇنەمى باقىلاۋىندا. استانا اكىمى جەڭىس قاسىمبەكتىڭ ايتۋىنشا, 2024 جىلى اپاتتى جاعدايداعى 60 ءۇيدىڭ تۇرعىنى سالىنىپ جاتقان 1400 پاتەرگە كوشىرىلەدى, ياعني شامامەن 4200 ەلوردا تۇرعىنى جاڭا باسپانامەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
بۇل رەتتە تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ تۇرعىن ءۇيدى جانە ءۇي ورنالاسقان جەر ۋچاسكەسىن رەكۆيزيتسيالاۋ ءۇشىن اپاتتى تۇرعىن ۇيلەردى بۇزۋ جانە ودان ازاماتتاردى كوشىرۋ ارقىلى قالانىڭ «ەسكى» كۆارتالدارىن كەشەندى رەكونسترۋكتسيالاۋ كوزدەلىپ وتىر. جوبا شارتتارىنا سايكەس توزىعى جەتكەن ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىنا بولمەلەر سانى مەن تۇرعىنداردىڭ سانىنا قاراماستان, بىراق ءبىر بولمەدەن كەم ەمەس كولەمدەگى بولمەلى پاتەر, قۇقىق بەلگىلەيتىن قۇجاتتارعا سايكەس جاڭا پاتەرلەر بەرىلەدى.
فوتو- سۇلتان سەيىت
