جىل سايىن قاراشانىڭ ءۇشىنشى جەكسەنبىسى ەلىمىزدە جول-كولىك وقيعالارىنىڭ قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى رەتىندە اتالىپ وتەدى.
اتاۋلى كۇنگە وراي استانادا وسى اپتادا «جۇرگىزۋشى, ءومىرىمدى ساقتا» دەگەن اتپەن اكتسيا ۇيىمداستىرىلدى.
جول ساقشىلارىنىڭ ايتۋىنشا, كولىك اپاتتارىنىڭ كورسەتكىشى جىلدان-جىلعا ارتىپ بارادى. ولاردىڭ دەنى جۇرگىزۋشىلەردىڭ جول ەرەجەسىنە باعىنباۋى سالدارىنان ورىن الادى ەكەن. سوڭعى ۋاقىتتا جۇرگىزۋشىنىڭ جول ۇستىندەگى جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن الدىمەن جازانى قاتاڭداتۋ كەرەك دەگەن پىكىرلەر ءجيى ايتىلىپ ءجۇر.
جول ەرەجەسىن بۇزعان جۇرگىزۋشىلەردى قالاي جازالاعان دۇرىس؟
جۇمابەك تورەگەلدينوۆ, سەنات دەپۋتاتى:
– كولىكتى ماس كۇيىندە جۇرگىزگەندەر قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلىپ, جىلدامدىقتى شەكتەن تىس ارتتىرعانداردى كولىك جۇرگىزۋ قۇقىنان 5 جىلعا دەيىن شەتتەتۋ كەرەك! ويتكەنى, جول اپاتتارى نەگىزىنەن وسىنداي جۇگەنسىز جۇرگىزۋشىلەردىڭ كىناسىنەن ورىن الىپ جاتادى.ال, قارسى باعىتتاعى جولعا شىعىپ كەتكەن جۇرگىزۋشىنى 12 ايعا دەيىن جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىپ, باعدارشامنىڭ تىيىم سالىنعان بەلگىسىنە قاراماي وتە شىققانداردىڭ تولەيتىن ايىپپۇلىن 5 ەسەگە دەيىن ارتتىرۋ قاجەت. مۇنداي ورەسكەل قاتەلىك ءبىر جىل ىشىندە ەكىنشى رەت قايتالانسا, وندا جۇرگىزۋشى قۇقىنان 12 ايعا دەيىن ايىرعان دۇرىس بولار. قولىندا جۇرگىزۋشى كۋالىگى جوق بولا تۇرا, كولىك باسقاراتىن ادامدار دا از ەمەس. ونداي جاندار 10 تاۋلىككە دەيىن اكىمشىلىك قاماۋعا الىنسىن دەر ەدىم. وعان قوسا, تاجىريبەسى 5 جىلعا تولماعان جانە جاسى 25-كە جەتپەگەن ازاماتتارعا قوعامدىق كولىكتىڭ تىزگىنىن بەرمەۋ كەرەك. ال جۇرگىزۋشىلىك تاجىريبەسى 1 جىلعا تولماعاندارعا تۇنگى 11-دەن تاڭعى 6-عا دەيىن
كوشەدە كولىك جۇرگىزۋگە مۇلدە تىيىم سالعان ءجون.
جول ەرەجەسىن بۇزعان جۇرگىزۋشىلەرگە قولداناتىن جازانى وسىلايشا قاتاڭداتپاسا بولمايدى. ويتكەنى, بۇعان دەيىن بەلگىلەنگەن اكىمشىلىك جازانىڭ ناتيجەسىن كورىپ وتىرعان جوقپىز. جول ەرەجەسىن بۇزعاندار نەبارى 5- 20 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ايىپپۇل تولەپ, جازادان وڭاي قۇتىلىپ كەتىپ ءجۇر.
پانابەك بەيبىتوۆ, استانا قالاسىنىڭ تۇرعىنى:
– كولىك جۇرگىزگەنىمە ون جىلدان استام ۋاقىت بولدى. مەنىڭ كوزىم جەتكەن ءبىر نارسە, جۇرگىزۋشىلەر كوپ جاعدايدا جول ەرەجەلەرىن ابايسىزدا بۇزادى. ماسەلەن, قازىر جەر-كوكتىڭ ءبارى كوكتايعاق. باعدارشامنىڭ قىزىل ءتۇسى جانعان كەزدە تەجەگىشتى يگەرە الماي قالاتىن ساتتەر ءجيى بولادى. شىنى كەرەك, مۇنداي جاعداي كەيدە ءوز باسىمنان دا ءوتىپ تۇرادى. وسىنداي سەبەپتەرمەن امالدىڭ جوقتىعىنان ەرەجە بۇزۋعا ءماجبۇر بولعان جاندارعا جول پوليتسياسىنىڭ تۇسىنىستىكپەن قاراعانى ءجون دەپ ويلايمىن. ال, ىشىمدىك ءىشىپ, جول ەرەجەسىن ورەسكەل بۇزعانداردى ءوز باسىم قولدامايمىن. مۇنداي جانداردى قىلمىستىق جازاعا تارتۋ كەرەك دەگەن پىكىرلەر ايتىلىپ ءجۇر. جول اپاتىنان كوز جۇماتىنداردىڭ سانىن ازايتۋ ءۇشىن جازانىڭ بۇل ءتۇرى دە كەرەك شىعار. بىراق, ءبىرىنشى رەت ەرەجە بۇزىپ تۇرعان جاندى مۇنداي جازاعا تارتۋ تىم ارتىق كەتكەندىك دەپ سانايمىن. ەگەر ەرەجە بۇزۋ ەكىنشى, ءۇشىنشى رەت قايتالانىپ جاتسا, وندا اڭگىمە باسقا. اتالعان جازانى ەنگىزۋگە بولادى.
