«بۇقارالىق سپورتقا, دەنە تاربيەسىنە جانە بالالارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك. ءار وبلىستا, ءىرى اۋدان ورتالىقتارىندا سپورت ۇيىرمەلەرىن اشۋ قاجەت».
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ
«جاڭا جاعدايداعى قازاقستان:
ءىس-قيمىل كەزەڭى» اتتى جولداۋىنان
وسى جىلدىڭ قورىتىندىلارى ەلوردادا 370 مىڭنان اسا ادام جۇيەلى تۇردە دەنە شىنىقتىرۋمەن جانە سپورتپەن اينالىساتىنىن كورسەتتى. بۇل قالا تۇرعىندارىنىڭ جالپى سانىنىڭ 31,7 پايىزىن قۇرايدى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورت مەكتەپتەرىندە 8513 جەتكىنشەك سپورتپەن شۇعىلدانادى. نۇر-سۇلتان قالاسى قوعامدىق كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا وسىنى مالىمدەگەن قالالىق دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ناريمان ەلامانوۆ اتالمىش سالاداعى جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ جايىن باياندادى.
تەگىن جاتتىعۋلار نەمەسە «SMART SPORT» قوسىمشاسى
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا ايتىلعان تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ماقساتىندا 2021 جىلدان باستاپ جۇمىستى جاڭا باعدارلاما شەڭبەرىندە جۇرگىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بىرىنشىدەن, فۋتبول, شاحمات, ستريتۆوركاۋت, باسكەتبول, بالالار فيتنەسى بويىنشا بارلىق اۋلالاردا تەگىن جاتتىعۋلاردى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى قالانىڭ شەت ايماقتارىن دا دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورتپەن قامتىماقپىز. ەكىنشىدەن, تالانتتى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى انىقتاۋ ءۇشىن اۋلا كوماندالارى اراسىندا سپورتتىق ويىن تۇرلەرىن ۇيىمداستىرامىز. اۋلا ليگالارىن تۇراقتى وتكىزۋ جوسپارلانۋدا. ءۇشىنشى ماقسات – قارتتاردىڭ بوس ۋاقىتىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن باعدارلاماعا سكانديناۆيالىق ءجۇرىس, يوگا, شاحمات, دويبى بويىنشا تەگىن جاتتىعۋلاردى ەنگىزۋ. تورتىنشىدەن, قالا ساياباقتارىندا سپورتپەن اينالىسۋ ءۇشىن جاعدايلار جاسالادى. سونىڭ ىشىندە سانيتارلىق تالاپتاردى ساقتاۋ ماقساتىندا كيىم اۋىستىرۋ ءۇشىن جىلدام قۇراستىرىلاتىن مودۋلدىك كونسترۋكتسيالار ورناتىلادى. بۇلاردى بوتانيكالىق باق پەن ورتالىق ساياباققا جانە قالانىڭ ۇلكەن ساياباقتارىنا سالۋ جوسپارلانىپ جاتىر, – دەدى ن.ەلامانوۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا, سپورتتى دامىتۋ ماقساتىندا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ دە جوسپارلانىپ وتىر. قازىر «Smart sport» ءموبيلدى قوسىمشاسىن تەستتىك رەجيمدە تەكسەرۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. بۇل قوسىمشانى كەلەسى جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ تولىعىمەن ىسكە قوسۋ جوسپاردا تۇر.
سپورتتىق قۇرالداردىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيدى
سپورت نىساندارىن جوندەۋ جۇمىسىنا توقتالعان باسقارما باسشىسىنىڭ ورىنباسارى «جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسىنا ءۇش نىسان ەنگىزىلگەنىن مالىمدەدى. بيىل «قازاقستان» سپورت كەشەنىن مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك شەڭبەرىندە جوندەۋگە قول قويىلدى. قازىر جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتامانى ازىرلەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. «تولقىن» سپورت كەشەنىندە كۇردەلى جانە اعىمداعى جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇگىندەرى جيرەنتاەۆ كوشەسىندە ورنالاسقان سپورتتىق ۇرلەمەلى كۇمبەز اۋىستىرىلىپ جاتىر. بۇل جۇمىس جەلتوقسان ايىنىڭ اياعىندا اياقتالماق.
قالالىق قوعامدىق كەڭەس باس قالادا سپورتتى دامىتۋ جۇمىسى قالاي جۇرگىزىلىپ جاتقانىن زەرتتەدى. سول ماقساتتا بىرنەشە سپورت نىسانىن ارالادى. ونىڭ قورىتىندىلارىمەن كەڭەس مۇشەسى جانات نۇرعاليەۆ تانىستىردى.
– ءبىز سپورتتىق قۇرالداردىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيتىنىنە كوز جەتكىزدىك. ونىڭ ءبىرازى ەسكىرگەن ەكەن. جاتتىقتىرۋشىلار قۇرامىن جاساقتاۋدان دا پروبلەمالار بار. كەيبىر سپورت سەكتسيالارىندا جاتتىعاتىن ادامداردىڭ سانى شامادان تىس كوپ. جاتتىقتىرۋشىلاردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ – وزەكتى ماسەلە. سپورت نىساندارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جاساقتاپ, جاقسارتۋ كەرەك. ماسەلەن, «ءوندىرىس» تۇرعىن الابىنداعى اۋلا كلۋبىنا بارعانىمىزدا, ونىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسى مۇلدە جاساقتالماعانىن كوردىك. مۇندا سپورت قۇرالدارى مۇلدە جوق ەكەن. سوسىن ادىستەمەلىك جۇمىس جۇرگىزىلمەيدى. بۇل جاعىنان ءبىلىم باسقارماسى تاراپىنان كومەك كورسەتىلۋى كەرەك, – دەدى ج.نۇرعاليەۆ.
ۇيىرمەلەر قولجەتىمدى مە؟
قوعامدىق كەڭەس 16 جاسقا دەيىنگى بالالارى بار تۇرعىندار اراسىندا الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزگەن. رەسپوندەنتتەردىڭ 37 پايىزى بالالارى سپورتپەن اينالىساتىنىن ايتقان. سۇرالعانداردىڭ وسىنشاما پايىزى بالالارىنىڭ سپورتقا قىزىعۋشىلىعى بار بولسا دا, مۇمكىندىگى جوق ەكەنىن جەتكىزگەن. تۇرعىنداردىڭ سوزىنشە, وتباسىلاردىڭ 12 پايىزى عانا تەگىن سەكتسيامەن قامتىلعان. ال اتا-انالاردىڭ 75 پايىزى بالالارىن اقىلى سپورت ۇيىرمەلەرىنە اپارۋعا ءماجبۇر. رەسپوندەنتتەردىڭ 65 پايىزى قالادا سۋدا ءجۇزۋ, ۆولەيبول, گيمناستيكا سەكتسيالارىن دامىتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. تۇرعىنداردىڭ 56 پايىزى تەگىن ۇيىرمەلەر تۋرالى مۇلدە ەستىمەگەن, ال 18 پايىزى اتالعان ۇيىرمەلەرگە مۇلدە جۇگىنبەيدى. تەگىن سەكتسيالار جايلى بىلەتىندەردىڭ ۇلەسى دە وسىنشاما پايىز. كوپشىلىگى بۇعان قاتىستى اقپاراتتى الەۋمەتتىك جەلىلەردەن الادى ەكەن. 33 پايىز بۇل تۋرالى دوستاردان, ارىپتەستەردەن, باسقا دا تانىستاردان ەستىپ بىلگەن.
– سپورت ۇيىرمەلەرىنە قاتىساتىندار نەگىزىنەن فۋتبول, سۋدا ءجۇزۋ, باسكەتبول سەكتسيالارىنا بارادى. ءبىر سەكتسياعا قاتىسۋدىڭ قۇنى ءبىر بالاعا 20 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جەتەدى. وسى جاعدايدا كوپبالالى وتباسىلاردىڭ بالالارىنا اقىلى ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋ قيىندىق تۋدىرادى. سۇرالعانداردىڭ كوپشىلىگى ۇيلەرىنىڭ ماڭايىندا سپورت نىساندارىنىڭ جوق ەكەنىن ايتقان. وسىعان وراي سپورت نىساندارىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىز بىرقاتار ۇسىنىستاردى ازىرلەدىك, – دەدى ج.نۇرعاليەۆ.
شاعىن دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەندەرى كەرەك
ونىڭ پىكىرىنشە, ساياباقتاردا سپورتپەن اينالىسۋعا جاعدايلار تۋدىرۋ كەرەك. استانانىڭ اۋا رايى قاتال بولعاندىقتان, قازىر 7-8 اي كولەمىندە بۇل جۇمىستى جۇرگىزۋ مۇمكىن ەمەس. ساياباقتاردا جىلدىڭ سۋىق مەزگىلدەرىندە سپورت ينفراقۇرىلىمى جاساقتالماعان. سول سەبەپتەن قىسقى سپورت تۇرلەرىمەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك جوق. قوعامدىق كەڭەس «وڭتۇستىك-شىعىس» تۇرعىن الابى جانە قالانىڭ شەت ايماقتارىندا, ياعني, حالىق كوپ تۇراتىن اۋدانداردا شاعىن دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەندەرىن سالۋدى ۇسىنىپ وتىر.
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىنداعى تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ماقساتىندا بالالار اراسىندا بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋعا بولىنەتىن بيۋدجەت قارجىسىن قايتا قاراۋ كەرەك. قازىر قالانىڭ اكتيۆتەر مەن مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار باسقارماسى «الاۋ» سپورت كەشەنى سياقتى سپورت نىساندارىنا قارجى بولەدى. بىراق بۇل نىسانداردا بۇقارالىق سپورتتى دامىتۋعا جاعداي جاسالمايدى. ولار ۇسىناتىن قىزمەتتەر, نەگىزىنەن, اقىلى بولىپ كەلەدى. سوندىقتان بيۋدجەتتەن بولىنەتىن قارجى شاعىن سپورت نىساندارىنىڭ قۇرىلىسىنا باعىتتالۋى كەرەك. مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك پرينتسيپتەرى نەگىزىندە اتالمىش جۇمىستى اتقارۋعا دايىن وتىرعان ازاماتتار بار, – دەدى ج.نۇرعاليەۆ.
اۋلا كلۋبتارىن دامىتۋدىڭ تۇجىرىمداماسى بەكىتىلدى
ول اۋلا كلۋبتارىن ءبىلىم باسقارماسىنىڭ قۇزىرىنا بەرۋدى ۇسىندى. مۇنى قازىرگى تاڭدا بۇل كلۋبتاردا ادىستەمەلىك جۇمىس جوسپارى جاسالماعانىمەن ءتۇسىندىردى. ونىڭ ەسەپتەۋىنشە, وسى ماسەلەگە كەشەندى تۇردە كەلۋ كەرەك. ياعني, ادامگەرشىلىك, رۋحاني تاربيە دە بەرىلۋى ءتيىس.
ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ مەكتەپتەردە ساباقتان تىس ۋاقىتتا اقىلى نەگىزدە سپورتتىق سەكتسيالاردى ۇيىمداستىرۋ تۋرالى بۇيرىعى بار ەكەن. وسىنى ايتقان ج.نۇرعاليەۆ بۇل بۇيرىقتى ورىنداۋ ءۇشىن قالالىق دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى جاتتىقتىرۋشىلاردى ءتيىستى جالاقىمەن قامتاماسىز ەتىپ, وسى جۇمىستى باقىلاۋعا الۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى باقىتجان جۇنىسبەكوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە, بيىلعى اقپان ايىندا اۋلا كلۋبتارىن دامىتۋدىڭ 2023 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى بەكىتىلدى.
– اۋلا كلۋبتارىن ءبىلىم باسقارماسى قاراماعىنا بەرۋ ماسەلەسىن ءبىز جاقسى بىلەمىز. سوڭعى بەس جىلدا وسى ماسەلە بىرنەشە رەت تالقىلاندى. الايدا جاستار ساياساتى ماسەلەلەرى باسقارماسىنىڭ قۇزىرىندا قالدى. بيىل دا قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى اۋلا كلۋبتارىنىڭ ءبىزدىڭ باسقارمانىڭ قاراماعىندا قالۋىن ءبىراۋىزدان ماقۇلدادى. ءتيىستى تۇجىرىمداعا سايكەس اۋلا كلۋبتارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن جاقسارتۋ بويىنشا ۇسىنىستاردى ازىرلەدىك. جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 14 اۋلا كلۋبىنا 114 ميلليون 867 مىڭ تەڭگە ءبولىندى. بۇل – اتالمىش تۇجىرىمدامانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ العاشقى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى. ءبىر اتاپ وتەرلىگى, 2015 جىلدان باستاپ اۋلا كلۋبتارى سانى 6-دان 23-كە كوبەيدى. كۇنى كەشە عانا «ەلوردا جاستارى» اتتى 2023 جىلعا دەيىنگى باعدارلاما جوباسىن دايىندادىق. بۇل باعدارلامانىڭ ۇلكەن باعىتى – دەنساۋلىق جانە بوس ۋاقىتتى ۇيىمداستىرۋ. الداعى ءۇش جىلدا قوسىمشا 15 اۋلا كلۋبىن اشامىز. سونىڭ نەگىزگى بولىگى قالانىڭ شەتكى ايماقتارىندا, سونىڭ ىشىندە سپورت كەشەندەرى جوق جەرلەردە اشىلادى. ءبىز وسىعان باسىمدىق بەرىپ وتىرمىز. بۇعان قوسا, اۋلا كلۋبتارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن كۇشەيتۋ, قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقاسىن كوتەرۋدەن ماسەلەلەر بار. ولاردىڭ ءبارى ءتيىستى تۇجىرىمداما اياسىندا شەشىلەتىن بولادى, – دەدى ب.جۇنىسبەكوۆ.
اقىلى قىزمەتتى قالاي ازايتامىز؟
قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى ۆلاديسلاۆ سەرگەەۆ سپورت نىساندارىن سەنىمدى باسقارۋعا بەرۋدىڭ تيىمدىلىگى قانشالىقتى بولىپ جاتقانىن سۇرادى. وعان جاۋاپ بەرگەن دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ناريمان ەلامانوۆ «بارىس ارەنا» جانە «استانا ارەنا» سياقتى نىساندار اكتيۆتەر جانە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋلار باسقارماسىنىڭ قاراماعىندا ەكەنىن جەتكىزدى.
– بەلگىلى ءبىر نىساندى كۇتىپ ۇستاۋ كوپ شىعىندى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان ينۆەستور قوسىمشا قارجىنى تارتادى. ماسەلەن, «بارىس ارەنا» – وتە ۇلكەن نىسان. سونىڭ باسسەينى, باسقا دا سپورتتىق جايلارى قاراماعىمىزداعى ۇيىمدارعا عانا ەمەس, بەلگىلى ءبىر سپورت كلۋبتارىنا دا جالعا بەرىلەدى. ارينە, نىساننىڭ 100 پايىز بىزگە تيەسىلى بولعانىن قۇپتايمىز. سوعان قۋانار ەدىك. بىراق ەكىنشى جاعىنان, اقىلى قىزمەتتى قالاي ازايتامىز؟ نىسانداردى كۇتىپ ۇستاۋ شىعىندارىن ەسكەرسەك, ولاردىڭ باسەكەلەستىك ورتاعا بەرىلگەنى دە دۇرىس شىعار, – دەدى ن.ەلامانوۆ.
قوعامدىق كەڭەس توراعاسى سانسىزباي ەسىلوۆ سوڭعى جيىرما جىلدا ەلوردادا سالىنعان ءىرى سپورت كەشەندەرىنە بالالاردىڭ قولجەتىمدىلىگى ناشار بولىپ وتىرعانىن ايتا كەلە, نىسانداردى سەنىمدى باسقارۋعا العان كاسىپكەرلەر تەك قالتالارىن قامپايتۋدى ويلايتىندىقتارىن جەتكىزدى.
– بۇل – بارىنە بەلگىلى جاعداي. ءتورت-بەس بالا تاربيەلەپ وتىرعان, ورتاشا تابىسى بار وتباسىلاردا بالالارىن اقىلى سپورت سەكتسيالارىنا بەرۋگە مۇمكىندىك جوق. بۇقارالىق سپورت بالالاردى دەنە شىنىقتىرۋعا باۋلۋدان باستالادى. قالادا بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سپورتىن دامىتۋدىڭ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ كەرەك. قالا تۇرعىندارىنىڭ 30 پايىزى سپورتپەن اينالىسادى دەگەن كورسەتكىش – وتە تومەن, – دەگەن تۇجىرىم جاساعان س.ەسىلوۆ ءوزى ۇسىنعان باعدارلاما كەم دەگەندە بەس جىلعا ارنالۋى كەرەكتىگىن ايتىپ ءوتتى.
