ەلورداداعى ينتەرنەت-بايلانىس ساپاسى, 2024 جىلعا ارنالعان ءىت-جوبالار جانە «سەرگەك» جۇيەسىنىڭ جۇزەگە اسۋ دەڭگەيى قانداي؟ بۇل تۋرالى استانا قالاسى تسيفرلاندىرۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر باسقارماسى باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى بەرىك احمەتوۆ ايتىپ بەردى.
ۇيالى بايلانىس جانە ينتەرنەت
سپيكەر الدىمەن ەلوردادا ينتەرنەت-بايلانىس ساپاسىن ارتتىرۋ بويىنشا ءجۇرىپ جاتقان جۇمىستارعا توقتالدى. باسقارما قر تسيفرلىق دامۋ, يننوۆاتسيالار جəنە اەروعارىش ونەركəسىبى مينيسترلىگى تەلەكوممۋنيكاتسيا كوميتەتىمەن بىرگە بايلانىس ساپاسىنىڭ تومەندىگى بايقالعان 67 نۇكتەنى انىقتادى. بۇل جەرلەردە بايلانىس مۇلدەم جوق نەمەسە تالاپتارعا ساي كەلمەيدى. بەرىك احمەتوۆتىڭ ايتۋىنشا, اتالعان لوكاتسيالار بويىنشا بىلتىردان بەرى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ, 60 تۇرعىن ءۇي كەشەنىندەگى ماسەلەلەر شەشىلدى. قالعان 7 تۇرعىن ءۇي كەشەنىندەگى بايلانىس ساپاسىن جاقسارتۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. سونىمەن قاتار Tele2 ۇيالى بايلانىس وپەراتورى ارقىلى 155 جەردە 5G تەحنولوگياسى ەنگىزىلدى.
قالا اكىمدىگى ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ بازالىق ستانسالارىنا ارنالعان انتەننا-دىڭگەك قۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسىنا 24 جەر تەلىمىن ءبولدى. 20 جەردە تىرەۋلەر سالىنىپ, سونىڭ ىشىندە 10 جەردە جابدىقتار قويىلدى, قازىر ونى ەلەكتر كوزىنە قوسۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بارلىق جۇمىس بيىل جىل سوڭىنا دەيىن اياقتالادى. ءدال قازىرگى ساتتە جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتكە قوسىلۋعا 7 تۇرعىن الاپتا قولجەتىمدىلىك بار, سونىمەن بىرگە 5 تۇرعىن الاپتا, ياعني ءوندىرىس, كازگورودوك, كيرپيچنىي, ميچۋرين جانە كۇيگەنجاردا ۇيلەردى سونداي ينتەرنەتكە بيىل ءىى توقساندا قوسۋ جوسپارلانۋدا. بىلتىر 6 مىڭنان استام جەكە ءۇي ينتەرنەتكە قوسىلسا, بيىل تاعى 6 مىڭ جەر ءۇيدى قوسۋ كوزدەلۋدە. ينتەرنەتتىڭ ورتاشا جىلدامدىعى – 100 مب/س. ودان بولەك, ينتەرنەت-پروۆايدەرمەن بىرگە شىنى-تالشىقتى جەلى بايلانىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن 2,68 ملرد تەڭگەگە ينۆەستيتسيا تارتىلدى.
قاۋىپسىز قالا قانداي بولادى؟
قالادا ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بەينەكامەرا سانىن جىلدان-جىلعا ارتتىرۋعا كوپ كوڭىل بولىنۋدە. ماسەلەن, 2017-2020 جىلدار ارالىعىندا قالادا مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك شەڭبەرىندە بارلىعى 10 مىڭ «سەرگەك» كامەراسى ورناتىلىپ, 3 مىڭى ءبىر توراپقا بىرىكتى. بارلىق كامەرا پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ جەدەل باسقارۋ ورتالىعىنا قوسىلعان. 2022 جىلى قوسىمشا 230 جالپى بەينەباقىلاۋ كامەراسى, ال بىلتىر جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانا وتىرىپ تاعى قوسىمشا 1000 كامەرا ورناتىلعان.
بيىل 13 مامىردا «سەرگەك» مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك جوباسىنىڭ مەرزىمى بىتەدى. بەينەباقىلاۋ جۇيەسىن ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن الداعى 5 جىلعا تاعى جاڭا جوبا ازىرلەنۋدە.
– ادامدار كوپ شوعىرلاناتىن نىسانداردا قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ ماقساتىندا قولدانىستاعى 2000 كامەرانى جەكە بالاباقشالار مەن مەكتەپتەر, كوللەدجدەر جانە ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىنا بىرىكتىرۋ كوزدەلۋدە. سونىمەن قاتار قالا كوركىن بۇزباۋ ءۇشىن بارلىق سكوروستومەردىڭ كوممۋتاتسيالىق شكافتارىن جاڭعىرتىپ, جارىق بەرۋ باعانالارىنا كىشىرەيتىلگەن نۇسقالارىن ورناتۋ جوسپارلانعان, – دەيدى سپيكەر.
«IKOMEK109» جانە QALAQYZMET نە ۇسىنادى؟
iKomek109 بىرىڭعاي بايلانىس ورتالىعى – بارلىق كوممۋنالدىق كاسىپورىننىڭ call-ورتالىقتارىن بىرىكتىرەدى جانە قالا تۇرعىندارىمەن 24/7 رەجيمىندە بايلانىس ورناتۋدىڭ بىرىڭعاي نۇكتەسى. ورتالىقتىڭ كاتالوگىندا 2500 قىزمەت ءتۇرى بار, ونىڭ بارىنە وپەراتور ءبىرىنشى قوڭىراۋدا-اق جاۋاپ بەرەدى. اشىلعان ساتتەن باستاپ iKomek109 ورتالىعىندا تۇرعىنداردان تۇسكەن 12 ملن قوڭىراۋعا جاۋاپ بەرىلىپ, سول بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلگەن. iKomek ورەسكەل وقيعالاردى انىقتاۋ ءۇشىن قالاداعى بەينەباقىلاۋ جۇيەسىن قولدانادى جانە پوليتسيا دەپارتامەنتىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەيدى, سونىڭ ارقاسىندا بىلتىر 18 مىڭنان استام قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالىپ, 20 قىلمىستىق ءىستىڭ اشىلۋىنا قولداۋ كورسەتىلگەن.
Qalaqyzmet قالا قىزمەتتەرى تسيفرلىق ورتالىعى – «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا كوممۋنالدىق قىزمەتتەر جانە تۇرعىندار اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ بىرەگەي قالالىق حابى. ورتالىق 153 ءتۇرلى قىزمەتتى پورتال, فرونت-كەڭسەلەردە تىكەلەي كونسۋلتاتسيا بەرۋ جانە سمس-ساۋالناما جۇرگىزۋ ارقىلى كورسەتەدى. جۇمىس باستالعالى مۇندا حالىققا 650 مىڭ قىزمەت كورسەتىلگەن.
تسيفرلىق سەرۆيستەر ساپالى ما؟
استانا قالاسى اكىمدىگى قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىنىڭ پروتسەستەرىن اۆتوماتتاندىرۋ بويىنشا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار اياسىندا 2023 جىلى قالا اكىمدىگىنىڭ 911 قىزمەتى انىقتالدى. جىل بويىنا ءبىلىم بەرۋ, ينۆەستيتسيا, تۋريزم, سپورت, جەر قاتىناستارى جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسىندا 100 پروتسەسس اۆتوماتتاندىرىلدى. بۇل تسيفرلاندىرىلعان قىزمەتتەر سانىن 20 پايىزعا ارتتىردى. قالا اكىمدىگىندەگى تسيفرلاندىرىلعان مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ جالپى سانى 164-كە جەتتى. الداعى بىرنەشە جىلدا اۆتوماتتاندىرىلعان پروتسەستەر سانىن جىلىنا 150-گە كوبەيتۋ كوزدەلىپ وتىر.
ودان باسقا, Smart Astana ءموبيلدى قوسىمشاسىندا 70-تەن استام سەرۆيس جۇمىس ىستەيدى, ونى جۇكتەپ العان ازاماتتار سانى 300 مىڭنان استى. قوسىمشانى ايىنا بەلسەندى قولدانۋشىلار سانى – 8-10 مىڭ ادام. بىلتىر قاۋىپسىزدىك, تۋريزم, بەلسەندىلىك جانە «ەسىرتكىگە جوق دە», كوڭىل كوتەرۋ ورىندارى, ۆەلوسيپەدتەر تىركەۋ, انتيكور جانە باسقا دا قالالىق سەرۆيستەر باعىتىندا 10 جاڭا سەرۆيس ىسكە قوسىلدى. وسى جىلى الەۋمەتتىك باعىتتا, اۆتوكولىك جۇرگىزۋشىلەرى, قالالىق قىزمەتتەر, سونىمەن قاتار قولدانۋشىلاردى تارتۋعا ارنالعان سەرۆيستەردى دامىتۋ جوسپارلانۋدا.
Astana.kz بىرىڭعاي قالا پورتالى تۇرعىندار ءومىرىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا, تۇراقتى دامۋعا ىقپال ەتىپ, قالا ومىرىندەگى بارلىق تاراپتىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىن قامتاماسىز ەتەدى. كوپفۋنكتسيونالدى جانە يننوۆاتسيالىق تۇعىرناما بيزنەس وكىلدەرى مەن تۇرعىندار ءۇشىن قالاداعى قىزمەتتەردى ۇسىنۋدا تيىمدىلىكتى, قولجەتىمدىلىكتى ارتتىرۋدى كوزدەيدى. ونلاين-ءوتىنىم بەرۋ, ءموبيلدى قوسىمشا, اشىق دەرەكتەردى قولدانۋ سىندى زاماناۋي تەحنولوگيالاردى كىرىكتىرۋ ارقىلى پورتال قالا ينفراقۇرىلىمىن باسقارۋداعى مىقتى قۇرالعا اينالماق.
اقپارات قاۋىپسىزدىگى قالاي ساقتالادى؟
قالاداعى اقپارات قاۋىپسىزدىگى جەدەل ورتالىعىندا كيبەرقاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى مەن قولدانىستاعى قىزمەتتەردىڭ وسال تۇستارىنا تونەر قاتەردى الدىن الا انىقتاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. اقپارات-كوممۋنيكاتسيا ينفراقۇرىلىمى نىساندارى, ياعني 10 ستراتەگيالىق نىسان وسى ورتالىققا قوسىلعان. بىلتىر ورتالىق قىزمەتى ارقىلى 3 ملن-عا جۋىق ينتسيدەنت انىقتالدى. ورتالىق 160 مىڭنان استام DoS-شابۋىلدىڭ الدىن الدى. توقسان سايىن وسال تۇستاردى قورعاۋ ماسەلەسىنە تالداۋ جاسالادى. ال وقيعالار بويىنشا مونيتورينگ تاۋلىك بويى جۇرەدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ سيتۋاتسيا ورتالىعى – ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ جاعدايى تۋرالى اقپارات بەرەتىن, كۇردەلى جانە قيىن جاعدايلاردى حابارلايتىن باعدارلاما كەشەنى. ۆيزۋالدى قۇرالداردىڭ ءۇش دەڭگەيلى ۇيىمى ناقتى ءبىر مەرزىمدەگى قالانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى جۇمىسىنا مونيتورينگ جۇرگىزىپ, قاجەتتى تالداۋ اقپاراتىن جىكتەپ كورسەتۋگە ىقپال ەتەدى.
2023 جىلى قالانىڭ يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيەسىن دامىتۋعا باعىتتالعان 7 ءىس-شارا ءوتتى. ماقسات – وتاندىق ءىت-بيزنەستى قولداۋ جانە دامىتۋ, سونىمەن قاتار ءىت ماماندار سانىن كوبەيتۋ ءۇشىن جاستاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ. جىل سايىن وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەردىڭ عىلىم, تەحنولوگيا, ينجەنەريا جانە ماتەماتيكا عىلىمىنا ىنتاسىن كۇشەيتۋ ماقساتىندا STEM-وليمپياداسى ۇيىمداستىرىلادى. بۇل بولاشاقتا ءىت ماماندارىن قالىپتاستىرۋعا ىقپال ەتەدى.
– باسقارما قالامىزدىڭ يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيەسىن قۇرۋ جانە دامىتۋعا بەلسەندى اتسالىسادى, بيىل ەلوردانىڭ AI جاساندى ينتەللەكت ورتالىعىن, ءىت-كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ, digital bridge, STEM- وليمپياداسى سەكىلدى فورۋمدار مەن ءتۇرلى ءىس-شارانى وتكىزۋ كوزدەلۋدە, – دەيدى ب.احمەتوۆ.
IT-جوبالار جانە بيىلعا جوسپار
بيىل قالادا كوممۋنالدىق قىزمەتتەردى, دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى سيتۋاتسيا ورتالىقتارىن تسيفرلاندىرۋ, جەرگىلىكتى مازمۇن ۇلەسى بويىنشا سەرۆيس جاساۋ, اقپارات جۇيەلەرى مەن astana.kz ساندىق پورتالىن تەحنيكالىق تەكسەرۋ, شاقىرتۋ كوميسسياسىن تسيفرلاندىرۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇل جوبالاردىڭ ارقايسىسى قالا تۇرعىندارى ءۇشىن ءتيىمدى ءارى قولايلى قىزمەتتەر كورسەتۋگە باعىتتالعان.
– 2024 جىلى ەكى كاسىپورىن – Elorda Eco System جانە «استانا-رەك» مەكەمەلەرىن تسيفرلاندىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز. بۇل كاسىپورىندارعا تسيفرلىق شەشىمدەردى ەنگىزۋ وندىرىلگەن ونىمدەردىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋگە, ماتەريالدىق قور كولەمىن 24 پايىز ازايتۋعا, قىزمەتتەر كولەمىن ورىنداۋدى 36 پايىز ارتتىرۋعا, وندىرىستەگى ەڭبەك ءونىمىن 33 پايىزعا وسىرۋگە, وپەراتسيالىق جانە اكىمشىلىك شىعىنداردى 17 پايىز كەمىتىپ, تابىستى 14 پايىز ۇلعايتۋعا سەپتىك ەتەدى, – دەدى ول.
سپيكەر تاراپىنان اسكەري-دارىگەرلىك كوميسسياعا ارنالعان اقپارات جۇيەسىنىڭ جۇمىسى دا تانىستىرىلدى. شۇعىل اسكەري قىزمەتكە شاقىرىلاتىن ازاماتتارعا مەديتسينالىق كۋالىك بەرۋ پروتسەسىن وڭتايلاندىرۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ ۇسىنىلدى. بۇل اقپارات جۇيەسىن ەنگىزۋ اسكەرگە شاقىرىلعانداردى مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن وتكىزۋ ۋاقىتىن قىسقارتىپ, قاعازسىز اينالىمدى كۇشەيتۋگە, ولاردىڭ قاعازدارىن ساقتاۋعا ارنالعان شىعىنداردى ازايتۋعا سەپتىك ەتەدى.
سونىمەن قاتار سپيكەر استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ اقپارات جۇيەلەرىنە تەحنيكالىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋ جايىنا دا توقتالدى. «تەحنيكالىق تەكسەرۋ جۇرگىزۋ» جوباسى اياسىندا اقپارات ينفراقۇرىلىمى رەسۋرستارىن قولدانۋ تيىمدىلىگى ارتادى. اقپارات تەحنولوگيالارى زاڭ مەن حالىقارالىق ستاندارتتار تالابىنا سايكەستەندىرىلەدى, قاۋىپسىزدىگى ارتادى. ناتيجەسىندە وسىنداي اقپارات تەحنولوگيالارىن باسقارۋ پروتسەسى وڭتايلانادى.
