ەسكى جىلعا ەسەپ بەرەر, جاڭا جىلعا جوسپار قۇرار جەلتوقسان – قازاق ءۇشىن قاستەرلى اي. وسىدان تۋرا 30 جىل بۇرىن ەلىمىز ەگەمەندىگىن الىپ, تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. اتا-بابامىزدىڭ عاسىرلار بويى ارمانداعان ارايلى اق تاڭى اتتى. 30 جىلدا ەل ەگەمەندىگىن نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن قىرۋار شارۋا تىندىرىلعانىنا ۋاقىت كۋا. وسى ءبىر ەلەڭ-الاڭ شاقتا ەل استاناسىنىڭ ارقاعا قونىس تەبۋىنىڭ ءوزى قايتالانباس تاريحي وقيعا بولدى. ايتۋلى مەرەكەگە وراي ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى, قر ۇعا اكادەميگى ديحان قامزابەكۇلىمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
– بيىل ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 30 جىل تولىپ وتىر. تاۋەلسىزدىك ۇعىمىنىڭ ءسىز ءۇشىن ماڭىزى قانداي؟
– تاۋەلسىزدىك – ءبىز ءۇشىن وتە ىستىق, ايالى جانە اڭسارى ۇمىتىلماستاي قادىرلى ۇعىم. ازاتتىق تۋرالى ءبىز ءالى تالاي ايتامىز. ويتكەنى ءبىزدىڭ جاڭارعان ەلدىگىمىزگە كوز الارتىپ وتىرعاندار, كەشە ءبىر وداقتا بولعان كورشىلەر دە بار. بىراق الەم جاقسىلىققا, ۇيلەسىمدىلىككە ۇمتىلعان كەزدە مۇنداي كوزقاراس اسا ۇيات. ءبىر-ءبىرىمىزدى سىيلاۋىمىز كەرەك. الاش زيالىلارى 1917 جىلعى باعدارلاماسىندا «قۇرداس مەملەكەتتەر» دەپ ايتقان. بۇل – الەم مەملەكەتتەرى ءبىر-بىرىمەن تەرەزەسى تەڭ بولۋى كەرەك دەگەن ۇعىم. وسىدان ونشاقتى جىل بۇرىن ۋنيۆەرسيتەتىمىزگە ارابتىڭ ءبىر عالىمى كەلدى. ءتۇرلى جاعداي بويىنشا پىكىرلەسىپ, سۇحباتتاستىق. سوندا وڭاشا شاي ءىشىپ, اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا, سول ارىپتەس ماعان: «سىزدەر نەگە تاۋەلسىزدىك دەگەن ءسوزدى كوپ ايتاسىزدار؟» دەپ سۇراق قويدى. مەن وزىمشە تۇسىندىرگەندەي بولدىم. تاۋەلسىزدىكتىڭ ۇزاق جىلعى ارمانىمىز ەكەنىن, ۇلتىمىزدىڭ جارتىسىنان كوبىن قىرعان كەزەڭدەردىڭ بولعانىن, ەركىندىگىمىزدىڭ جوعىنان سىرتتان ءبىزدى جات جۇرتتىڭ بيلەگەنىن, تىعىرىققا تىرەپ, تاقىرعا وتىرعىزعانىن ايتتىم. اراب عالىمى ويلانىپ قالدى. ءيا, ءبىز تاۋەلسىزدىكتى كوزىمىزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا ءتيىسپىز. تاۋەلسىزدىك – اتقان تاڭداي, شۇعىلالى كۇندەي, تۋعان اتا-اناڭداي, انا تىلىڭدەي قاسيەتتى ۇعىم. ارينە, تاۋەلسىزدىكتىڭ بىرنەشە بالاماسى بار. ءاۋ باستا ەگەمەندىك (سۋۆەرەنيتەت) دەگەندى كوپ ايتتىق. شىنىندا, بۇل ازاتتىعىمىزدىڭ قۇلاق كۇيى ەدى. كەيبىر تۇركى ەلدەرى «باعىمسىزدىق», «مۇستاقىلىق» دەيدى. بۇل ۇعىمنىڭ ءبارى نەنى تالاپ ەتەدى؟ بىرىنشىدەن, ءوز ىسىڭە, ارمانىڭا, جوسپارىڭا تاۋەلسىز قاراي الۋىڭ كەرەك. ەل تۇرعىسىنان الاتىن كەزدە ەلدىڭ مۇددەسى, ەلدىڭ ارمانى ءبىرىنشى ورىنعا شىعۋى قاجەت. بۇكىل اتقارىلاتىن تىرلىك, جوبالار مەن باعدارلامالار وسى تۇرعىدان جاسالۋى ءتيىس. تاۋەلسىزدىك دەگەنىمىز – وسى. ەكىنشىدەن, «اناۋ نە دەيدى, مىناۋ قالاي ويلايدى؟» دەگەن سۋبەكتيۆتى كوزقاراستان ءبىزدىڭ ەلدىك مۇددە جوعارى تۇرۋى ءلازىم. «ەل قالاي ويلايدى, ەلدىڭ دىتتەگەنى نە؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ماڭىزدى. تالاي سالامىزدى الىپ قاراساق, تاۋەلسىزدىكتىڭ مۇددەسى كەم ءتۇسىپ جاتقانى بايقالادى. راس, ەلشىل قايراتكەرلەر مەملەكەتتىك قۇجاتتارعا, بىلايعى ەڭبەكتەرىنە وسى ماسەلەنى ەپتەپ قوسا بىلگەن. ءبىز ستۋدەنتتەرمەن جۇمىس ىستەگەندە مەملەكەتشىلدىك مۇراتتى نەگىزگە الۋىمىز كەرەك. بۇل ۇلتشىلدىققا, شەكتەۋگە اپارمايدى, مۇنىڭ ار جاعىندا ءوزىڭدى تۋعان, ءوزىڭدى ايالاعان ەلىڭنىڭ مۇددەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ جاتىر. تاۋەلسىزدىك تۋرالى كوپ ايتۋعا بولادى. ءبىر كەزدە حاندىق وردادان ايىرىلىپ قالعان كەنەسارىنىڭ, الەم كوشىنەن قالمايىق دەپ ىزدەنگەن الاشتىڭ ارمانى بولسا, سول قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن قايتتى. باعىمىز ورنىنا كەلدى. ارمانىمىز ورىندالدى. ءارى قاراي تاۋەلسىزدىكتى مازمۇندى ەتۋ – بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز.
– تالاي جىل ۇرپاق تاربيەلەۋ جولىندا ەڭبەك ەتىپ كەلەسىز. 30 جىل ىشىندە ەگەمەن ەلدىڭ تاۋەلسىز ۇرپاعىن تاربيەلەي الدىق پا؟ جاستارعا قاراپ قانداي وي تۇيەسىز؟
– جاقىندا تۇڭعىش پرەزيدەنت القالى جيىننىڭ بىرىندە: «تاۋەلسىزدىك جىلدارى دۇنيەگە كەلگەن جاستاردىڭ سانى 9,5 ملن بولدى» دەدى. ولاردىڭ ارمانى, جاڭا باعىتتا ءومىر ءسۇرۋدى ويلايتىنى, جاڭعىرۋدى قالايتىنى تۋرالى دا ناقتى ايتىلدى. بۇل – كەرەمەت فاكت. ءبىز بۇل شىندىقتى سىڭىرە ءبىلۋىمىز, وسى جونىندە ويلانا ءجۇرۋىمىز كەرەك. 9,5 ميلليون دەگەن – حالقىمىزدىڭ تەڭ جارتىسى. ەۋروپادا «كومپلەكس» دەگەن ۇعىم بار, بىزدىڭشە قىسىلىپ-قىمتىرىلۋ. تاۋەلسىزدىك بۋىنى, ياكي ۇرپاعى وسى ستەرەوتيپتەن الشاق. ويتكەنى ولار كەشەگىدەي يدەولوگيالاندىرىلعان جۇيەدە ءومىر سۇرگەن جوق. ارينە, كەيىنگى ەكونوميكالىق قورقىنىش ولاردىڭ ويىندا تۇر. سەبەبى ولار اتا-اناسىنىڭ قينالىپ, تيىن-تەبەن تابامىن دەپ بازار جاعالاپ كەتكەنىن كورۋى مۇمكىن. بىراق وسىنداي ەكونوميكالىق دۇنيەنىڭ ءوزى كەيبىر ادامدى شىنىقتىرادى. باي-باعلان بولىپ ءومىر سۇرسە, ەشقانداي قاجەتتىلىكتى سەزبەسە, ول پىسپەيدى. كەز كەلگەن قيىندىقتىڭ دا بەرەكەسى بولادى. «اشتىقتىڭ توقتىعى بولادى» دەگەندەي. سوندىقتان 90-جىلدارداعى قيىندىق سول كەزەڭدە دۇنيەگە كەلگەن ۇرپاقتى جورگەگىندە شىنىقتىردى. دەگەنمەن سول شامادا ءبىلىم مەن عىلىم سالاسى قۇلدىراپ كەتتى. جەۋگە نان تابا الماعاندا قانشاما عالىم عىلىم جولىن تاستادى. ونى ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. قازىر ءبىز ءدارىس وقىساق تا, كىتاپ جازساق تا, باق ارقىلى وي ايتساق تا ءبارىن تاۋەلسىزدىكپەن بايلانىستىرامىز. ال وسى دۇنيەلەر جاستارعا قالاي جەتىپ جاتىر؟ مۇنى زەرتتەگەن ادام از. ايتىلىپ جاتقان, جازىلىپ جۇرگەن سىندارلى ويلاردىڭ جاستارعا اسەرى قانداي؟ جوعارى ءبىلىم سالاسىندا جۇرگەندىكتەن جاستارمەن ءجيى سۇحباتتاسامىز. جاستاردىڭ بەتالىسى جاقسى. ولار ۇلت, ۇلتتىق مۇددە, ەلدىڭ ارمانى, كەشەگى تراگەديالارىمىز تۋرالى ايتقان كەزدە تەبىرەنىپ كەتەدى. ءبىز ونى سەزەمىز. ءتىپتى جەلتوقسان كوتەرىلىسى جونىندە ايتىلعاندا, ولاردىڭ كوزىنەن ازاتتىقتىڭ قادىرىن ۇعىنعاندى اڭعارامىز. وسىنداي تاريح ساباقتاستىعىنا قۋانامىز. مىنە, بۇل – تاۋەلسىزدىك ۇرپاعىن تاربيەلەي العانىمىز. بۇل – اتا-انالاردىڭ, مەكتەپتەگى مۇعالىمنىڭ, قوعامنىڭ ەڭبەگى. بىزگە ساراپتاما جاساي الاتىن, پىكىرىن ەركىن جەتكىزە الاتىن جاستار اۋاداي قاجەت. بۇيىعى زامان كەتۋى ءتيىس. از سوزبەن كوپ ءىس تىندىرا الاتىن جانە ءسوزى مەن ءىسى ءبىر جەردەن شىعاتىن جاستاردى كوبەيتۋىمىز كەرەك. جاتتاندى, ۇرانشىل, ماقتامپازدىقتان ارىلۋىمىز قاجەت. ول – كەشەگى كۇنىمىز. بۇگىنگى جاستار ەل كورۋگە, دامىعان وركەنيەتپەن تانىسۋعا, يمان بايلىعىن جيناۋعا جاقىن. بۇعان قاراپ, ارينە, قۋانامىز. سونىمەن قاتار ولاردىڭ ىزدەنىستە ءجۇرىپ, اداسىپ كەتپەۋىن دە قاداعالاۋىمىز كەرەك.
از سوزبەن كوپ ءىس تىندىرا الاتىن جانە ءسوزى مەن ءىسى ءبىر جەردەن شىعاتىن جاستاردى كوبەيتۋىمىز كەرەك. جاتتاندى, ۇرانشىل, ماقتامپازدىقتان ارىلۋىمىز قاجەت
– وسى كۇنگە دەيىن ءبىز الاش قايراتكەرلەرىن تولىق تانىپ بىتە الدىق پا, الاش زيالىلارى ۋاقىتتان وزدەرىنىڭ لايىقتى باعالارىن الدى ما؟
– الاش – ءبىزدىڭ ەڭ ءبىر ارايلى كەزەڭىمىز. تاريحىمىزدىڭ بيىك بەلەسى. ءبىلىم-عىلىمعا, ۇلتتىق تۇتاستىققا شاقىرعان, سول جولدا بارىنشا ەڭبەك ەتكەن, ساياسي امالداردىڭ ءبارىن قوسىپ, ارايلى تاڭعا ۇمتىلعان تۇلعالاردىڭ ءباسى قاشان دا جوعارى. 1990-2000 جىلدارى ءبىز الاشتى ايتقاندا, قوعامنىڭ ءبىرشاما بولىگى بىلمەي, تۇسىنبەي, ءتىپتى قارسىلىق تا ءبىلدىرىپ جاتاتىن. سول كەزدە قاتتى قامىعىپ, كەيدە كوڭىلىمىز بوسايتىن. سويتسەك, تۇسىنىك پەن تولىسۋدىڭ بارلىعى قوعامنىڭ دامۋىمەن جۇزەگە اساتىن دۇنيە ەكەن. كەشەگى يدەولوگيا ەزىپ تاستاعان كەزەڭنىڭ سارقىنشاقتارى ەكەن. ول زامان بىرتە-بىرتە كەتتى. قازىر بارلىعى الاش يدەياسىن ءتۇسىندى. الاشتىڭ كوشباسشىسى, بيىل تۋعانىنا 155 جىل تولعان ءاليحان بوكەيحان «جۇرت ءادىل بولماي, جۇرت ءىسى العا باسپايدى» دەپ تاماشا وي ايتقان. ادىلدىك قاشان دا جەڭۋى كەرەك. تاۋەلسىزدىكتىڭ ەڭ ۇلكەن ماقساتى – ءادىل قوعام ورناتۋ. تاۋەلدى بولۋ – ادىلەتسىز بولۋ. «بوستاندىققا اپاراتىن جول – ۇلتتىڭ ىنتىماعى عانا» دەيدى ءاليحان. مىنە, ىنتىماعىمىز جاراسسا, ساپامىز ارتسا, ءبىز المايتىن اسۋ جوق. سوندىقتان قوعام تولىقتاي الاش زيالىلارىن تانىپ بىلمەسە دە, نەگىزگى بولىگى – كوزى اشىق زيالى قاۋىم زيالىلار جولىن زەردەلەدى. الاش تۇلعالارى ەڭبەكتەرىنەن دايەكسوز الاتىنداي دارەجەگە جەتتى. «حالىققا قىزمەت ەتۋ – بىلىمنەن ەمەس, مىنەزدەن» دەگەن ءسوزدىڭ وزىندە مىنەز – قاسيەت, بولمىس, ۇستانىم دەگەن ءسوز. ءاليحاننىڭ وسى ءسوزىن بيلىك باسىنداعى ازاماتتار ايتىپ ءجۇر. الاش كوسەمىنىڭ 15 تومدىعى باسىلىپ, حالىققا جەتتى. ونىڭ ىشىندە قانشاما دۇنيە بار. ءالى دە بولسا الاش زيالىلارىنىڭ مۇراسى ءتۇرلى فورماتتا ناسيحاتتالۋى كەرەك. ارينە, قازىر الاش قايراتكەرلەرى لايىقتى باعاسىن الدى. العاننان كەيىن دە ۇلكەن مىنبەرلەردەن ايتىلىپ ءجۇر. بيىل الاش زيالىلارىنا ەلوردامىزدا ەسكەرتكىش قويىلدى, باسقا وڭىرلەردەگى مەكتەپتەرگە ەسىمدەرى بەرىلىپ جاتىر. مۇنىڭ بارلىعى – الاشتى تانۋدىڭ باسپالداعى. ءارى قاراي سونى ىسىمىزگە سىڭىرە ءبىلۋىمىز كەرەك. احمەت بايتۇرسىنۇلى: «ادامعا ەڭ كەرەك نارسە – جۇرت قامى, جۇرت ءىسى» دەيدى.
جاڭا استانا ۇعىمى الاشتىڭ كەزەڭىندە بايىپتالعان. ءتىپتى اقمولانى استانا ەتۋ ماسەلەسى ءاليحان بوكەيحان ەڭبەگىندە, 2011 جىلى سۇيەگى ماسكەۋدەن ەلورداعا جەتكىزىلگەن سماعۇل سادۋاقاسۇلىنىڭ جازبالارىندا قوزعالعان. «قازاقستان استاناسىنا اقمولا لايىقتى. ويتكەنى ارقانىڭ توسىندەگى, شەكارانىڭ وتىندەگى ەلدىكتىڭ باياندىلىعىنا كەپىل بولاتىن, ءوندىرىستىڭ دامۋىنا مۇمكىندىك تۋعىزاتىن ايماق وسى جەر ورتالىق بولۋعا لايىقتى» دەگەن وي سول كەزدە ايتىلدى. ەلباسىمىز 90-جىلداردىڭ ورتاسىندا وسى ويدى كوتەرىپ, كەشىكپەي جۇزەگە اسىردى. بۇل – الاش ارمانىنىڭ جالعاسى. سول كەزدەگى «قاراوتكەل», «ارقا اجارى», «اقمولا اقيقاتى» سىندى گازەتتەر استانانىڭ اقمولاعا كەلۋىنە ۇلكەن رۋحاني ىقپال ەتتى. اقمولانىڭ, استانانىڭ, ودان كەيىن نۇر-سۇلتاننىڭ الاشتانۋى – تاۋەلسىزدىك مۇراتىمەن بايلانىستى دۇنيە. قازىر ەلوردا مەكتەپتەرىنە الاش زيالىلارىنىڭ ەسىمى بەرىلە باستادى. كوڭىل قۋانادى. قاي مەكتەپكە بارساڭىز دا الاش ۇعىمىن جاڭعىرتۋدىڭ بەلگىسىن كورەسىز. ۇلى دالانىڭ قۇندىلىقتارىن جاس ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرۋدىڭ جولى وسىلاي قالىپتى جۇيەمەن, اقىلعا ساي, كۇشتەۋسىز ءوتۋى كەرەك. ءبىز سونى استانادان تاجىريبەسىنەن كورىپ وتىرمىز.
– وتكەن جىلى ابايدىڭ, بيىل جامبىلدىڭ مەرەيتويىن ەل بولىپ اتاپ وتۋدەمىز. تۇلعالار مۇراسىن ۇلىقتاۋدا نەگە باسا ءمان بەرگەن دۇرىس؟
– بىلتىرعى اباي جىلى قوعامىمىزدى سەرپىلتكەن ەرەكشە جىل بولدى. پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ جىل باستالعاننان ابايعا قاتىستى قاداۋ-قاداۋ ماقالالار مەن ەڭبەكتەر جاريالادى. «اباي – ەل دامۋىنىڭ, ەل جاڭعىرۋىنىڭ باسى. اباي – قازاقتى الەمگە تانىتۋدىڭ ۇلكەن رۋحاني كۇشى» دەگەن تۇشىمدى ويلار ايتتى. ءبىلىم, رۋحانيات, مادەنيەت سالاسى وسى يدەيالاردىڭ اياسىندا جۇمىس ىستەدى. بۇل – ءبىلىم سالاسىندا قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن ءبىز ءۇشىن ۇلكەن قولداۋ. سونداي-اق ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعىن دا جوعارى دەڭگەيدە اتاپ وتتىك. عۇلامانىڭ كوپتەگەن ەڭبەكتەرى ناسيحاتتالدى. بيىل – قازاقتىڭ قايتالانباس اقپا اقىنى, ايتىس ونەرىنە ەلدىك سەرپىن بەرگەن جامبىلدىڭ مەرەيتويى. كەڭەس زامانى جىر الىبىن ءوز يدەولوگياسىنىڭ جارشىسى رەتىندە كورسەتكىسى كەلسە دە, ونىڭ مۇراسىنىڭ ارعى جاعىنان ۇلت مۇراتى جارقىراپ كورىنەتىن. جامبىلدىڭ پوەزياسىندا اقىننىڭ تازالىعى, حالىقتىڭ تاعدىرى تۇر. تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسىندا جامبىلدى قايتا جارىققا شىعارىپ جاتىرمىز. كەزىندە م.اۋەزوۆتىڭ «ابايدىڭ ءدىنى – اقىلدىڭ ءدىنى» دەگەنىن العا تارتىپ, دانا اقىندى اتەيست قىلعىسى كەلگەندەر دە بولدى. سول سياقتى ۇرپاققا جامبىلدى تار ايادا كورسەتكىسى كەلگەندەر دە بار. ەل بولامىز دەسەك, تۇلعالارىمىزدى قادىرلەي ءبىلۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ قاي-قايسىسى دا – زاماننىڭ تەزىنەن قايناپ شىققان, ءوز ءداۋىرىنىڭ ايناسى. تۇلعالاردىڭ ەڭبەگى مەن ءجۇرىپ وتكەن جولىنا قاراپ وتكەن كۇندەردىڭ ەلەسىن, قۋانىشى مەن قيىندىعىن كورەمىز. اباي جىلى پرەزيدەنت باستاماسىمەن ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «اباي اكادەمياسى» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلدى. جوبا اۆتورى – رەكتورىمىز, تاريحشى ەرلان سىدىقوۆ. قازىردىڭ وزىندە عىلىمي ورتالىق 40-قا جۋىق ەڭبەك جاريالادى. ارينە, ينتەللەكتۋالدىق كۇشتى ءبىر جەرگە شوعىرلاندىرۋ وڭاي ەمەس. ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى ءبىر كەزدە قوعامدىق دەڭگەيگە دەيىن تومەن ءتۇستى. عالىمدار جوعارى وقۋ ورىندارىندا ساباق بەرىپ, عىلىمعا ۋاقىت بولە الماي كەتتى. قازىر وسى ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرىپ, عىلىمعا ءبىرشاما كوڭىل ءبولىنىپ جاتىر. تاۋەلسىز, ەركىن ويلاي الاتىن عالىمدارىمىزدى العا شىعارۋىمىز كەرەك. سولاردىڭ كۇشىمەن ۇلت عىلىمي الەۋەتىن جالعاي ءبىلۋىمىز قاجەت. الەمدىك وي باسەكەسىنە شىعاتىن ازاماتتارىمىزدى تاني ءبىلۋىمىز ءتيىس. اباي اكادەمياسىنىڭ عىلىمي ءمانى – وسىندا.
اقمولانىڭ, استانانىڭ, ودان كەيىن نۇر-سۇلتاننىڭ الاشتانۋى – تاۋەلسىزدىك مۇراتىمەن بايلانىستى دۇنيە.
– ءبىر سۇحباتىڭىزدا «لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى سوزا بەرمەۋ قاجەت» دەدىڭىز. جالپى لاتىن الىپبيىنە كوشۋ تاۋەلسىز قازاقستان ءۇشىن قانشالىقتى ماڭىزدى؟
– الىپبيگە بايلانىستى ايتىس جۇرگەن حح عاسىردىڭ 20-جىلدارى بولشەۆيكتىك-كەڭەستىك يدەولوگيا لاتىنعا باسقاشا قارادى. تۇركيانىڭ اتاتۇرىك زامانىندا جاپپاي لاتىنعا كوشۋى وركەنيەتكە ءبىر تابان جاقىن ەكەنىن كورسەتىپ, كەڭەس تۇرىكتەرىنىڭ لاتىنعا كوشۋى سول باعىتتاعى جاڭعىرۋ دەپ الداۋسىراتتى. شىنىندا, بولشەۆيزم لاتىندى كيريلليتساعا اپاراتىن «ۋاقىتشا باسپالداق» رەتىندە قارادى. احمەت بايتۇرسىنۇلى سياقتى ۇلت زيالىلارىنىڭ لاتىنعا قارسى بولۋى «تاۋەلسىزدىكتى ساقتاپ قالۋدىڭ» ءبىر جولى ەدى. اقاڭ قانشاما تاسىلمەن توتە جازۋدى قورعادى. ءبىزدىڭ گەنەتيكالىق كودىمىزدىڭ توتە جازۋمەن بايلانىستى ەكەنىن رەسەيدەگى, تۇركى الەمىندەگى ۇلكەن جينالىستاردا دالەلدەدى. مۇنىڭ زور تاريحي استارى بار. ال بۇگىنگى لاتىنعا كوشۋىمىزدىڭ ءجونى باسقا. قازىرگى لاتىن الىپبيىنە كوشۋىمىزگە اقاڭنىڭ ءتول جازۋىمىزدى قورعاعان ۇستانىمىن بايىپتاعانداي قاراۋعا بولادى. ءبىز كيريلليتسانىڭ, سونىمەن بىرگە كەلگەن انا ءتىلىنىڭ تابيعي زاڭدىلىعىن ەسكەرمەۋدىڭ زاردابىن ەداۋىر تارتتىق. گەنەتيكا عىلىمى جۇيەسىمەن قاراساق, سەمەي جەرىندەگى قانشاما يادرولىق جارىلىستان كەيىن ءۇش ۇرپاق الماسقاندا, ادام اعزاسىن تابيعاتتىڭ ءوزى تازالاپ جازادى ەكەن. ياعني قۇدايدىڭ ادىلدىگىنە تالاس جوق. سول سياقتى ءتىل دىبىستارىن تاڭبالاۋدا ورەسكەل بۇرمالانعان ساتتەر, زاڭدىلىقتار, ەرەجەلەر قايتا قالپىنا كەلىپ جاتىر. ءبىزدىڭ فونەتيكامىز بەن گرامماتيكامىزدىڭ تابيعي, عىلىمي ارناعا تۇسۋىنە لاتىنعا كوشۋ وڭ ىقپالىن تيگىزەدى. سوندىقتان وسى باستامانى قولدايمىز. بۇل – حالقىمىزدىڭ رۋحاني جاڭعىرۋىنىڭ جاڭا كەزەڭى. ارينە, تىلگە قاتىستى تالاستىڭ جۇرگەنى دۇرىس. بىزدە ءتۇرلى عىلىمي مەكتەپتىڭ وكىلى بار. جان-جاقتان وي ايتىپ, اقىلداسىپ, ءبىر پىكىرگە كەلىپ جاتىرمىز. الداعى 2022 جىل لاتىنعا بايلانىستى مەملەكەتتىك ۇستانىمىمىزدىڭ ناقتىلاناتىن كەزەڭى بولماق.
مەن وسى سۇحباتتى اباي عۇلامانىڭ ءتالىمى مول مىنا سوزىمەن اياقتاعىم كەلەدى: «ادام اقىلدىنىڭ ءسوزىن ۇعارلىق جۇرەكتە جىگەر, قايرات, بايلاۋلىلىق جوقتان ازادى». تاۋەلسىزدىگىمىز باياندى بولسىن! ەلىمىز ۇرپاقتار ساباقتاستىعى اياسىندا بيىكتەردى باعىندىرا بەرسىن. جۇرەگىمىزدە ەلدىك پاراساتتى ۇعاتىن قايرات پەن بايلاۋلىلىق بەرىك بولعاي!
