جاڭا جىلدىڭ العاشقى كۇندەرىندە قازاق ەلىنىڭ باسىنا تونگەن قاۋىپ-قاتەر, ەڭ الدىمەن, كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى مەن اسكەري وقۋ ورىندارىنىڭ كۋرسانتتارى ءۇشىن ۇلكەن سىن بولدى. الدىڭعى شەپتە ءجۇرىپ, قارشا بوراعان سوققىعا, وت پەن مەن وققا كەۋدە توسقاندار دا – سولار. تالايى بەيبىت ءومىر جولىندا شەيىت تە بولىپ كەتتى. سونىمەن قاتار ولاردىڭ اتىنا ايتىلىپ جاتقان سىن دا, ايىپ تا از ەمەس. ەندەشە وسىعان قاتىستى جەكە پىكىرلەرىن ءبىلۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ بىرنەشە ارداگەرلەرىنە جولىققان ەدىك.
مارات ناعۇمانوۆ, گەنەرال-مايور, «قر قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ارداگەرلەرى» رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىك توراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
– «ەتىكشى ناشار بولسا, مەملەكەت ونشا زارداپ شەكپەيدى, ال بالا تاربيەشىسى ناشار بولسا, ەلدە تۇتاس ءبىر نادان ۇرپاق پايدا بولادى» دەپ باياعى زاماندا پلاتون ايتقان ەكەن. بەرتىندە ءبىزدىڭ اتامىز ءال-فارابي «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەپتى.
بۇكىل سانالى عۇمىرىمدى اسكەري قىزمەتكە, ونىڭ ىشىندە وفيتسەرلەر مەن جاۋىنگەرلەردى تاربيەلەۋگە ارناعان ادام رەتىندە ايتارىم – مۇنىڭ ءبارى شىن مانىندەگى اسكەري-پاتريوتتىق جۇمىستىڭ جوقتىعىنان تۋىنداعان دۇنيە. كەزىندە قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىندە جاستارمەن جۇمىس جونىندەگى وفيتسەر دەگەن قۇرىلىم بولدى, ونى كەيىن الدى دا تاراتىپ جىبەردى. جاستاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگى قالاي, ولاردى نە تولعاندىرادى, قانداي پروبلەماسى بار, مۇنىمەن ەشكىمنىڭ شارۋاسى بولعان جوق. ولار ەلىمىزدە كورىنگەننىڭ جەتەگىندە كەتتى. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم, كەشەگى بۇزاقىلار مەن باسبۇزارلاردىڭ ايتاعىنا ەرگەندەردىڭ دەنى – جاستار.
اششى دا بولسا شىندىق, سوڭعى جىلدارى كەيبىر اسكەري ءبولىم باسشىلارى سىرت كوزگە ادەمى فلەش-موب, شوۋ ۇيىمداستىرۋعا اۋەس بولىپ كەتتى. قانشا جەردەن قازىرگى زامانعى قارۋ-جاراقپەن, وزىق تەحنيكامەن جابدىقتالسا دا, سوعىساتىن جانە جەڭىسكە جەتەتىن – ادام. ونىڭ وتانسۇيگىشتىگى, رۋحى مىقتى, جۇرەگى قايراتتى بولماسا جانە ول جۇرەك ەلىم دەپ سوقپاسا ءبارى بەكەر!
مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ جىبەرىلگەن ولقىلىقتاردىڭ ءبارىن ءوز اتىمەن اتادى, ونى جويۋدىڭ جولدارىن بەلگىلەپ بەردى. ەندىگى جەردە پرەزيدەنتتىڭ ماڭىنا توپتاسىپ, ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋ عانا قالدى. ءبىزدىڭ قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ بارلىق وبلىس ورتالىقتارىندا جانە ءۇش قالادا فيليالدارىمىز بار. قازىر قر قارۋلى كۇشتەر ارداگەرلەرىنىڭ سانى بەس مىڭنان اسىپ جىعىلادى. ءبىزدىڭ بارلىق كۇش-جىگەرىمىز جاستار تاربيەسىن كۇشەيتۋگە, ولاردى وتانسۇيگىشتىككە ۇندەۋگە جۇمسالاتىن بولادى.
ماناس ماعۇلوۆ, زاپاستاعى پولكوۆنيك, ىشكى اسكەرلەر بريگاداسىنىڭ بۇرىنعى كومانديرى, 1990-1991 جىلدارداعى بىتىمگەرشىلىك ميسسياسىنا قاتىسۋشى:
– بىرىنشىدەن, بۇل جەردە مەملەكەتكە قارسى ارەكەتتەردى ۇيىمداستىرۋشىلار مەن ولاردىڭ ساياسي تەحنولوگتارىنا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قولعا العان دەموكراتيالىق قايتا قۇرۋلار ۇناماعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. ولار وزدەرىنىڭ ارام ويلارىن ءبىر, نە ەكى اي ەمەس, بىرنەشە جىل بويىنا دايىنداعانى ايقىن. توڭكەرىس ۇيىمداستىرىپ, بيلىككە كەلۋ ءۇشىن تەك قانا قولايلى ءساتتى كۇتكەنى بەلگىلى بولىپ وتىر.
ەكىنشىدەن, ۋاحابيست-سالافيتتەر ەلىمىزدى ەمىن-ەركىن ارالاپ, مەشىتتەردە ۋاعىز ايتىپ, جاماعاتقا «تازا مۇسىلمان مەملەكەتىن» قۇرۋ يدەياسىن سىڭىرۋمەن بولدى. ارنايى قىزمەت وكىلدەرى مۇنىڭ ءبارىن كورە تۇرا ەشتەڭە ىستەمەدى. الدە ولارعا بايقاماۋ بۇيىرىلدى ما؟
العاشىندا شەرۋگە شىققان قالا تۇرعىندارى ەكسترەميستەردىڭ تۇپكى ماقساتتارى تۋرالى مۇلدە بەيحابار ەدى, ادامدار بولىپ جاتقاننىڭ بارلىعىن بەيبىت ماقساتتاعى ازاماتتىق وي-پىكىر ءبىلدىرۋ رەتىندە قابىلدادى. لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ جەتەكشىلەرى دە ءدال وسىنى كۇتكەن بولاتىن. اقىر سوڭىندا قان توگىلىپ, قانشا ادام قاسىرەت شەگىپ, قالالار وتقا وراندى.
قازاقستان حالقى ءوزىنىڭ زاڭدى سايلانعان پرەزيدەنتىنە سەنە ءبىلدى, ول مەملەكەت ءۇشىن وسىناۋ قاسىرەتتى كۇندەردە تاۋلىك بويى جۇمىس ورنىندا بولىپ, جەدەل شتابتىڭ جۇمىسىن جەكە باقىلاپ, ەلدە كونستيتۋتسيالىق ءتارتىپتى قالپىنا كەلتىرۋ جانە قاراقشىلاردىڭ ارەكەتتەرىن جولىن كەسۋ شارالارىن جۇزەگە اسىردى.
ءبىز لاڭكەستىكتى ۇيىمداستىرۋشىلاردى, ولارعا يدەولوگيالىق دەم بەرۋشىلەر مەن قارجىلىق قولداۋشىلاردى تولىق انىقتاپ, ولاردىڭ شەنى مەن لاۋازىمىنا قاراماستان وتانىن ساتقان وپاسىزدار رەتىندە زاڭ الدىندا جاۋاپقا تارتادى دەپ سەنەمىز.
ساپارعالي جاعىپاروۆ, زاپاستاعى پولكوۆنيك, قر قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ارداگەرى:
– مەملەكەت باسشىسىنىڭ ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتىنا قاتىسۋشى ەلدەردەن كومەك سۇراۋىن ءارتۇرلى قابىلداپ جاتقان ادامدار بار. بايسالدى ساراپشىلار مەن بىلىكتى ماماندار بۇل دۇرىس جانە دەر كەزىندەگى قابىلدانعان شەشىم بولدى دەگەن پىكىر ايتادى. مەن وسى پىكىردى قولدايمىن. بۇل قادام حالىقارالىق كەلىسىمدەر مەن مىندەتتەمەلەرگە ساي كەلەدى جانە قازاقستان پرەزيدەنتى ءوز سوزىندە ۇجىمدىق كۇشتەردىڭ شەكتەۋلى كونتينگەنتى كوپ ۇزاماي ەلدەرىنە قايتادى دەپ ايتتى. سولاي بولدى دا.
قارۋلى كۇشتەرىمىزدى كۇستانالاۋدىڭ دا قاجەتى جوق. تەررورشىل كۇشتەر اشىق مايدانعا شىقپاي, ءاردايىم بەيبىت تۇرعىنداردىڭ اتىن جامىلادى نەمەسە سولاردى قالقان قىلادى. سونداي كەزدە ساربازداردىڭ كىمنىڭ قاس, كىمنىڭ دوس ەكەنىن ايىرۋى قيىن بولىپ, بارلىق مۇمكىندىكتەرىن پايدالانا الماي جاتادى. قانشاما جاۋىنگەر وسى قاقتىعىستا انتىنا ادال بولىپ, قىرشىننان قيىلدى. ولاردىڭ ەرلىگىن ەل بىلۋگە ءتيىس دەپ ەسەپتەيمىن.
مەملەكەت باسشىسى كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ جاۋىنگەرلىك دايىندىق دەڭگەيىن كوتەرۋ تۋرالى باسا ايتتى. ولاردى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق تۇرعىدان قامتاماسىز ەتۋگە, اسكەري-كولىك اۆياتسياسىنىڭ پاركىن تولىقتىرۋعا تاپسىرما بەردى.
تاۋەلسىزدىك ءبىز ءۇشىن ەڭ باستى جانە قىمبات قۇندىلىق بولىپ تابىلادى. ونى اتا-بابالارىمىز كەشەگى قان مايداندا قولدان بەرمەگەن, ەندەشە ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا ءبىزدىڭ ودان ايرىلىپ قالۋعا ەشبىر حاقىمىز جوق.
ازىرلەگەن ابۋباكىر سمايىلوۆ,
اسكەري جۋرناليست
