عارىشقا ليفتىمەن كوتەرىلەمىز
جوعارى قاباتتارعا جەدەل جەتكىزەتىن ساتى – ليفتىلەر العاش قولدانىسقا ەنە باستاعان كەزىندە ەلەڭ ەتكىزەر جاڭالىق بولىپ ەدى-اۋ. ەندى, مىنە, عارىشقا دا ليفتىمەن كوتەرىلمەكشىمىز. ادامزات ومىرىنە ۇلكەن وزگەرىس اكەلەتىن بۇل جاھاندىق جوبانى كانادالىق عالىمدار ۇسىنىپ وتىر.
يدەيا اۆتورلارى بۇل كەشەن عارىشقا ۇشۋدى ءۇش ەسە جەڭىلدەتەتىنىنە ءارى تابيعاتقا اسەرى دە الدەقايدا از بولاتىنىنا سەندىرەدى.
«Thoth Technology» اەروعارىش كومپانياسى تاريحتاعى ەڭ ءبىرىنشى ۇرلەمەلى عارىش ءليفتىن جاساۋدى پاتەنتتەدى. ليفتكە «Thoth» دەگەن اتاۋ بەرىلدى. الىپ جوبانىڭ قۇرىلىسى اقش-تا جۇرگىزىلمەك.
عارىش ءليفتىسىنىڭ قۇراستىرىلۋى ءالى دە ادام سەنگىسىز جايت. الايدا, عالىمدار مەن ينجەنەرلەر بۇل يدەيانىڭ جۇزەگە اسۋى مۇمكىن ەكەنىنە سەنىپ وتىر.
«Thoth» ءليفتىسىنىڭ بيىكتىگى 20 كم-ءدى قۇراماق. قۇرىلىمنىڭ ۇشار باسىندا عارىش ايلاعى ورنالاسادى. ءليفتتىڭ نەگىزگى بولىگىن ۇرلەمەلى كۇشەيتىلگەن سەگمەنتتەر قۇراماق. الىپ مۇنارانىڭ ىشىندە بىرنەشە ليفت جۇمىس ىستەيدى.
قاڭعىباستار قابىرعادا تۇنەيدى
قالانىڭ قۋىس-قۋىسىنان پانا ىزدەگەن قاڭعىباستار قاشاندا قامقورلىققا مۇقتاج. اعىلشىندىق دجەيمس فۋرزەر اتتى جاس ديزاينەر ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەندەر ءۇشىن ەرەكشە جوبا ۇسىندى.
كوشەدەگى ءار عيماراتتىڭ قابىرعاسىنا جاپسىرىپ, وڭاي ورنالاستىرا سالاتىن قوراپشالار قاڭعىباستار تۇنەيتىن قولايلى جاي بولماق. كىشكەنتاي ۇيشىكتىڭ جاتىن ورنى مەن تەرەزەسى عانا بار. قوراپشا قابىرعاعا ەكى بولات تىرەۋىش ارقىلى بەكىتىلەدى. ءىشىنىڭ قالىپتى تەمپەراتۋراسىن ساقتاپ تۇرۋ ءۇشىن جىلىتۋ ەدەندەرى توسەلەدى.
ۇيشىكتەر كوشەدەگى ادامداردىڭ ەركىن جۇرۋىنە كەدەرگى كەلتىرمەيتىن بيىكتىكتە تۇرادى. ال وعان جينالمالى ساتى ارقىلى كىرەدى.
يدەيا اۆتورى بۇل جوبا ءۇي-كۇيسىزدەردىڭ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جولى ەمەس, قاڭعىباستارعا قامقورلىق جاساۋدىڭ ءبىر قادامى عانا ەكەنىن ايتادى. دجەيمس فۋرزەر قوراپشالاردى الدىمەن لوندون كوشەلەرىنە, ودان سوڭ باسقا قالالارعا ورنالاستىرماق. قازىر قۇرىلىس جۇمىستارىن باستاۋ ءۇشىن قارجى كوزدەرىن ىزدەستىرۋدە.
ەڭ ۇلكەن قولشاتىر – قىتايدا
قىتايدىڭ سينتسزى ۋەزى تسزيانسي پروۆينتسياسىندا الەمدەگى ەڭ ۇلكەن قولشاتىر جاسالدى.
قولشاتىردىڭ بيىكتىگى – 14,4 مەتر, ديامەترى – 23 مەتر, ال سالماعى – 5,7 توننا. الىپ شاتىر جاۋىپ تۇرعان اۋماق – 418 شارشى مەتر. قولشاتىر اۆتوماتتى تۇردە اشىلىپ-جابىلادى. بۇل ۇدەرىسكە 14 مينۋت ۋاقىت كەتەدى.
گيننەستىڭ رەكوردتار كىتابىنىڭ سۋپەرۆايزەرلەرى قىتايعا ارنايى بارىپ, اتالمىش جوبانى الەمدەگى ەڭ ءىرى قولشاتىر رەتىندە تىركەدى. ونىڭ قۇنى 113 000 دوللاردى قۇرادى. قولشاتىردى جاساۋعا جارتى جىل ۋاقىت كەتكەن.
وسىعان دەيىن ەڭ ۇلكەن قولشاتىر دەپ سانالىپ كەلگەن قۇرىلىم ءۇندىستاندا 2010 جىلى ورناتىلعان ەدى. ونىڭ بيىكتىگى – 10,97 مەتر, ديامەترى – 17,09 مەتر, سالماعى – 2,2 توننا.
ۇندىستانداعى «ءتىرى» كوپىرلەر
ءۇندىستان حالقى اسقان توزىمدىلىكپەن قانشاما جىلدار بويى اعاش تامىرلارى ارقىلى «ءتىرى» كوپىر ءوسىرىپ شىعارعان. مۇنداي كوپىرلەردى ءۇندىستاننىڭ سولتۇستىك-شىعىسىنداعى مەگحالايا شتاتىنان جانە چەرراپۋندجي, نونگريتە قالالارىنان كەزدەستىرۋگە بولادى.
مەگحالايا – الەمدەگى ەڭ ىلعالدى مەكەندەردىڭ ءبىرى. ونداعى وتكەل بەرمەس وزەندەردىڭ اعىسىنىڭ قاتتىلىعى سونشا, ودان ءوتۋ – وتە قاۋىپتى. وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى تۇرعىندار تابيعاتپەن ۇيلەسىمدە, زيان كەلتىرمەستەن تاماشا دۇنيە جاساعان. ولار وزەننىڭ ەكى جاعىن قاپتاپ وسكەن بانيان اعاشىنىڭ تامىرلارىن ءيىپ, «ءتىرى» كوپىر وسىرگەن.
وسى عاجايىپ كوپىردى تۇرعىزۋعا 15 جىل ۋاقىت كەتەدى ەكەن. مۇنداي كوپىرلەر تۇرعىندارعا 500-600 جىل قىزمەت كورسەتەدى. ولاردىڭ كەيبىرىنىڭ ۇزىندىعى 30 مەترگە دەيىن جەتەدى. كوپىر ءبىر ۋاقىتتا 50 ادامدى ەركىن كوتەرە الادى.
مەگحالايا تۇرعىندارى بۇل ءداستۇردىڭ قاشان باستالعانىن ناقتى ءدال باسىپ ايتا المايدى. ەڭ العاش «ءتىرى» كوپىر جايلى مالىمەت قاعاز بەتىنە 1844 جىلى ءتۇسىپتى. وسىنداي عاجايىپ كوپىردى جاساۋ تەحنيكاسى ۇرپاقتان ۇرپاققا بەرىلىپ وتىرادى.
