كەدەندىك وداق اياسىندا ورتاق ۆاليۋتا ەنگىزىلمەيدى. بيلىك تارماعىندا بۇل ماسەلە بويىنشا ەش تالقىلاۋ دا جۇرگىزىلمەگەن. كەشە ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىنە قاتىسقان حالىقارالىق ەكونوميكالىق ينتەگراتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى ەرنار باكەنوۆ وسىلاي دەدى. سونىمەن بىرگە, ول ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا ماقساتىن اشا ءتۇسىپ, سول توڭىرەكتە ىستەلىپ جاتقان جۇمىستار جايىنان حاباردار ەتتى.
«قازاقستان – تەڭىزدەردەن قاشىقتىقتا جاتقان ەل. سوندىقتان ۇلتتىق ەكونوميكانى الەمدىك ەكونوميكامەن تىعىز بايلانىستا ۇستاۋ جانە تاۋارلارىمىزدى حالىقارالىق نارىققا شىعارۋ ءۇشىن ينتەگراتسياعا جۇگىنىپ وتىرمىز. بۇل ۇدەرىستىڭ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا اسەرى مول» دەگەن ەرنار باكەنوۆ ەڭ الدىمەن كەدەندىك وداق پەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭىستىك وتاندىق وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ ىلگەرىلەۋىنە, سونىڭ ارقاسىندا نارىقتىڭ كەڭەيۋىنە جانە ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىقتىڭ ارتۋىنا اكەلەتىنىن جەتكىزدى.
ونىڭ ايتۋىنشا, قازىردىڭ وزىندە ينتەگراتسيانىڭ يگىلىگىن مولىنان كورىپ وتىرمىز. ماسەلەن, قازاقستاننىڭ وڭدەۋ ونەركاسىبىنە قۇيىلاتىن شەتەلدىك تىكەلەي ينۆەستيتسيا كولەمى ەداۋىر ارتقان. سانداردى سويلەتسەك, 2009 جىلدان باستاپ 2012 جىلعا دەيىن بۇل كورسەتكىش 88 پايىزعا, 1,8 ملرد دوللاردان 3,4 ملرد دوللارعا, ال, جالپى ينۆەستيتسيا 34 پايىزعا, ياعني, 21,4 ملرد دوللاردان 28,4 ملرد دوللارعا وسكەن. «قازاقستان ءتيىمدى سالىق ساياساتى مەن جاقسى ينۆەستيتسيالىق كليماتتىڭ ارقاسىندا كەدەندىك وداق پەن ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كەڭىستىكتەگى سەرىكتەستەرىنە قاراعاندا شەتەلدىك كاپيتالدى جانە بىرلەسكەن كاسىپورىنداردى قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن كەدەندىك وداقتاعى وزگە ەلدەردەن قارجىنى مولىنان تارتا الادى» دەدى دەپارتامەنت ديرەكتورى.
وعان سەنسەك, كەدەندىك وداق ەلدەرىنە ەكسپورت كولەمى دە 62,7 پايىزعا وسە تۇسكەن. سونىڭ ىشىندە جۇك كولىكتەرى, قارا مەتالدان, پلاستاماسسادان, رازىڭكەدەن, قاعازدان جاسالعان دايىن بۇيىمداردى جانە تۇرمىستىق تەحنيكانى ەكسپورتتاۋدا وڭ تەندەنتسيالار بايقالعان. ماسەلەن, كەدەندىك وداق ەلدەرىنە قازاقستاندا قۇراستىرىلعان جۇك كولىكتەرىنىڭ ەكسپورتى 1,4 ملن دوللاردان 14,8 ملن دوللارعا وسكەن ەكەن. وعان قوسا, ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتاردى دامىتۋ ءىسى دە ەكونوميكامىزعا ينۆەستيتسيالاردىڭ قۇيىلۋىنا جانە ينۆەستيتسيالىق كليماتتىڭ جاقسارۋىنا اسەر ەتۋدە.
بريفينگتە قازاقستاننىڭ ءتۇرلى رەيتينگتەردە كوش سوڭىندا ءىلبىپ كەلە جاتپاعاندىعى دا ايتىلدى. ماسەلەن, دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ «Doing Business» اتالاتىن بيزنەستى جەڭىل جۇرگىزۋدىڭ يندەكسى بويىنشا 185 ەلدىڭ اراسىندا ەلىمىز 50-ءشى ورىندا تۇر. سونىڭ ىشىندە «ينۆەستورلاردى قورعاۋ» تارماعى بويىنشا قازاقستان 10-شى ورىندا تۇرسا, «سالىق سالۋ» تارماعىندا 17-ءشى جانە «كاسىپورىنداردى تىركەۋدەن» 25-ءشى ورىنداردا. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ جاھاندىق باسەكەلەستىك يندەكسى رەيتينگىسىندە 144 ەلدىڭ ىشىندە قازاقستان 51-ءشى ورىندا.
مەنەدجمەنتتى دامىتۋدىڭ حالىقارالىق ينستيتۋتىنىڭ الەمدىك باسەكەلەستىك يندەكسىندە 60 مەملەكەتتىڭ ىشىندە ەلىمىز 34-ءشى ورىندا. سونداي-
اق, ينۆەستيتسيا جاعىنان دۇنيەجۇزىلىك بانك قازاقستاندى 20 تارتىمدى ەلدىڭ قاتارىنا قوسقان.
امانعالي قالجانوۆ
