جىلۋىمەن كوڭىلدى كوتەرىپ, ىزعارىمەن ەتەك-جەڭدى جيناعان كۇز كەزىندە وقۋشىلار جاقسى كورەتىن ءبىر مەزگىل بار. ول – كۇزگى كانيكۋل. ەلىمىز بويىنشا مەكتەپتەردە كۇزگى دەمالىس باستالدى. 3,9 ملن قازاقستاندىق وقۋشى ءۇشىن كۇزگى دەمالىس 30 قازاننان باستالىپ, 5 قاراشانى قوسا العاندا, 7 كۇنتىزبەلىك كۇندى قۇرايدى. كۇزگى دەمالىس كەزىندە دە ەلوردالىق بالالارعا, 255 مىڭ ءبىلىم الۋشىعا ارنالعان ءتۇرلى تارتىمدى, كوڭىلدى, قىزىقتى ءىس-شارالار قاراستىرىلعان.
استانا مەكتەپتەرىندە كانيكۋل قالاي وتۋدە؟
زاماناۋي ۇلگىمەن بوي كوتەرگەن ەلوردامىز ەكونوميكانىڭ درايۆەرى, مادەنيەتتىڭ ورتاسى, ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ ورتالىعى, دامۋىمىزدىڭ بارومەترى ەكەنى راس. ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىرى ەلورداعا قاراپ بوي تۇزەپ وتىرعانى بەلگىلى.
استانادا جالپى 2023-2024 وقۋ جىلىنىڭ باسىندا وقۋشىلار كونتينگەنتى 212866 وقۋشىنى قۇراسا, بالالاردىڭ 72,9 پايىزى, ياعني 155326 وقۋشى قوسىمشا بىلىممەن قامتىلىپ وتىر. بىلتىر 197823 وقۋشىنىڭ 158185-ءى (79,9 پايىز) قوسىمشا بىلىممەن قامتىلسا, 2021-2023 جىلدارى قوسىمشا بىلىممەن قامتۋ 134614 ادامدى (72,7 پايىز) قۇرادى.
باسقارمانىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, قالا اۋماعىندا مەكتەپتەن تىس ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جەلىسى جۇمىس ىستەيدى. بالالارعا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا دا, مەكتەپتەن تىس ۇيىمداردا دا, ونىڭ ىشىندە جەكە ۇيىمداردا دا جۇزەگە اسادى.
قازىرگى ۋاقىتتا قالادا 11 مەملەكەتتىك قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمى, 135 فيليال, 8 community ورتالىعى (2 وقۋشىلار سارايى, 3 بالالار مۋزىكا مەكتەبى, 2 ونەر مەكتەبى, 1 بالالار كوركەمسۋرەت مەكتەبى, 1 تەحنيكالىق شىعارماشىلىق ورتالىعى, «وركەن» بالالار-جاسوسپىرىمدەر دەنە تاربيەسى ورتالىعى) جۇمىس ىستەيدى.
قوسىمشا ءبىلىم بەرۋدە كوركەم-ەستەتيكا, تەحنيكا, ەكولوگيا, ولكەتانۋ, گۋمانيتاريا, جاراتىلىستانۋ-ماتەماتيكا, ءتىل جانە سپورت باعىتتارى بويىنشا قىزمەتتەر جۇزەگە اسادى.
2029 جىلعا دەيىنگى ءىس-شارالار بويىنشا الداعى ۋاقىتتا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جەلىسىن دامىتۋ بويىنشا جۇمىس جالعاسادى. تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنىڭ 1-قاباتىندا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ 4 فيليالىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. سونداي-اق 2029 جىلعا دەيىن 20040 ورىنعا قوسىمشا ءبىلىم بەرۋگە مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ تاپسىرىسىن ورنالاستىرۋ جوسپارلانۋدا.
ەلوردا وقۋشىلارى كۇزگى كانيكۋل كەزىندە قالاداعى كىتاپحانا, مۋزەي, تەاترعا بارىپ, ءتۇرلى سپورت ءىس-شارالارىنا قاتىسىپ, دەمالىسىن مازمۇندى وتكىزبەك. مىسالى, استانا قالاسىنداعى №38 مەكتەپ-ليتسەي ديرەكتورى قادىرقازى مۇقانوۆتىڭ ايتۋىنشا, كۇزگى دەمالىستا وقۋشىلار بىرنەشە ءىس-شاراعا قاتىسادى. مەكتەپ-ليتسەيدە قالالىق پاندىك وليمپياداعا قاتىساتىن وقۋشىلاردىڭ دايارلىعى, ارت-سپورت بويىنشا ۇيىرمەلەرگە قاتىساتىنداردىڭ (تەننيس, قازاق كۇرەسى, دومبىرا, بي) جۇمىسى جالعاسادى. سونداي-اق مەكتەپ بويىنشا سىنىپ جەتەكشىلەرى مادەني ورىندارعا ساياحات, تەاترعا بارۋدى ۇيىمداستىرادى, «ۇشقىر وي» دەبات بويىنشا جولداستىق كەزدەسۋ وتەدى, ينكليۋزيۆتى ءبىلىم الاتىن بالالارمەن موزايكا, قۇم تەراپياسى, ساز بالشىقپەن جۇمىس, قولونەر شەبەرلىگى ساباعى جۇرگىزىلەدى. بالالاردى شىنىقتىرۋ ماقساتىندا ۆولەيبول, باسكەتبول سەكتسيالارى ءوز جۇمىسىن جالعاستىرادى.
– استانا قالاسى اباي قۇنانبايۇلى اتىنداعى №87 مەكتەپ-گيمنازيادا وقۋشىلاردىڭ بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ ماقساتىندا 7-8-سىنىپ وقۋشىلارىنا «اباي» دەبات كلۋبى ءۇش كۇندىك ءدارىس وتكىزدى. وسى اپتادا قوجا احمەت ياساۋي مۇرالارىن وقۋ بويىنشا ەسسە جازۋ, «بالالار كىتاپحاناسى» جوباسى بويىنشا «كىتاپ – اسىل قازىنامىز» ۆيدەروليك بايقاۋى جانە وقۋشىلار اراسىندا ۇلتتىق ويىندار مەن سپورت ءىس-شارالارىن وتكىزۋ جوسپارلانعان, – دەيدى مەكتەپ ديرەكتورى ايگۇل كاشاەۆا.
بالالار مۋزەيگە باردى
استانادا ەلوردالىقتار, قالا قوناقتارى ءجيى باراتىن جەر – قالاداعى ەڭ العاشقى مۇراجايدىڭ ءبىرى – ساكەن سەيفۋللين مۋزەيى. كۇزگى كانيكۋلدا ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 3-كۋرس ستۋدەنتى شىنار ءابيىر مۋزەيگە سوعىپ, ارالاپ, وقۋشىلاردان اسەرىن سۇراعان ەدى.
– ماعان مۋزەي ۇنادى. مۇندا ءتۇرلى ەكسپوناتتى كوردىك. سونىمەن قاتار كوپتەگەن قىزىقتى مالىمەتتەر الدىق, – دەيدى 9 «ع» سىنىپ وقۋشىسى ەرسەيىت نۇرماحان.
سىنىپتاسى ءبيبىنۇر جەكسەن «ءبىزدىڭ مەكتەپتە رەسپۋبليكا كۇنىنە وراي وتكەن جارىستا 2-ورىندى يەلەنگەنىمىز ءۇشىن مۋزەيگە سەرتيفيكات بەرگەن ەدى. ءبىز, ساكەن سەيفۋللين مۋزەيىنە كەلمەستەن, بۇرىن كوپتەگەن مۋزەيگە بارىپ, قىزىقتى اقپارات پەن جاڭا ءبىلىم الدىق. مۇندا دا تۇلعانىڭ ءومىر جولىن, تاريحتاعى ورنىن ءبىلۋ ءۇشىن كەلدىم. وسىلايشا كۇزگى دەمالىسىمدى پايدالى وتكىزۋگە تىرىسىپ ءجۇرمىن» دەيدى.
– ساكەن سەيفۋللين مۋزەيىنە سىنىبىمىزبەن كەلدىك. ساكەن اتامىزدىڭ شىعارماشىلىعىمەن مەكتەپتە تانىسقانبىز. قازاق حالقى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتكەن ءىرى تۇلعامىزدىڭ ءبىرى. مەن جازۋشىنىڭ «تار جول, تايعاق كەشۋ» شىعارماسىن بىلەمىن. مۋزەيدەن اتالعان شىعارمانىڭ اراب گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن توتە جازۋى ارقىلى جازىلعان كىتاپتىڭ تۇپنۇسقاسىن كورىپ قۋانىپ قالدىم. مەن وسكەندە اتالارىمىز سياقتى ەل ءۇشىن قىزمەت ەتۋدى, كىتاپ جازۋدى, اتاقتى بولۋدى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندە ەڭبەك ەتكىم كەلەدى, – دەيدى 9 «ع» سىنىپ وقۋشىسى نۇرلىبەك قالدىباي.
مۇستافا شوقاي اتىنداعى №51 مەكتەپ-گيمنازيانىڭ تاريح ءپانى مۇعالىمى باۋىرجان تومپىشەۆ «مەكتەبىمىزدە رەسپۋبليكا كۇنىنە وراي جارىس وتكەن. 9 «ع» سىنىبى 2-ورىندى يەلەنىپ, ساكەن سەيفۋللين مۋزەيىنە سەرتيفيكات سىيلادى. جالپى بالالاردى دەمالىس كەزىندە ءارتۇرلى مادەني ورىنعا الىپ بارامىز. بۇل جەرگە ساكەن سەيفۋليننىڭ شىعارماشىلىعىمەن جانە تۇلعانى جاقىن تانۋ ماقساتىندا كەلدىك. مۋزەيدەن وتە قىزىقتى مالىمەتتەر الدىق. تۇلعانىڭ ءوزى قولدانعان زاتتارىن كورىپ بالالار تامسانۋدا. وقۋشىلاردىڭ كۇزگى دەمالىس ۋاقىتىن دۇرىس جانە ماقساتتى تۇردە جوسپارلاپ, ءتيىمدى وتكىزىپ جاتىرمىز. بالالار دەمالىستا قۇر ۇيالى تەلەفوندا وتىرماي, تاريحي تانىمىن كەڭەيتۋ ءۇشىن مادەني وشاققا كەلگەن جايىمىز بار» دەدى.
– بيىل مۋزەيدىڭ اشىلعانىنا 35 جىل تولدى. 1988 جىلدىڭ 21 قاڭتارىندا قازاق كسر كەڭەسىنىڭ جارلىعى جانە نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قول قويۋىمەن اشىلعان. جالپى عيماراتتىڭ ءوزى دە ەسكى ەسكەرتكىشكە جاتادى. بۇل عيمارات – 1846 جىلى اقمولالىق كوپەستىڭ سالدىرعان ءۇيى. بۇل جەردە ساكەن سەيفۋللين تۇرماعان. 1920 جىلى بۇل جەردە گازەتتىڭ رەداكتسياسى بولعان ەكەن. وسى جەرگە ول كەلىپ-كەتىپ جۇرگەن, قىزمەت ەتكەن. اشىلماس بۇرىن كوپتەگەن زەرتتەۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ, تۋعان جەرىنەن, تۋىسقاندارىنان, جارى گۇلباھرام ساقتاعان ەكسپوناتتار اكەلىندى. كەلۋشىلەر كوبىنەسە ساكەن سەيفۋلليننىڭ تۇتىنعان زاتتارىنا قىزىعادى. ونىڭ ىشىندە ءوزىنىڭ كيگەن كوستيۋمى, اياق كيىمى, پورتمونەلەرى, فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ فلاكونى بار. 2022 جىلدىڭ جاز ايىندا وتباسى قولدانعان زاتتارى قوسىلدى. بۇل ۋاقىتقا دەيىن الماتىنىڭ ورتالىق مۋزەيىندە ساقتالعان. سەبەبى 1973 جىلى ساكەننىڭ جارى گۇلباھرام دۇنيەدەن وتكەننەن كەيىن, ول زاتتار سول مۋزەيگە تاپسىرىلعان ەكەن. 2020 جىلى ءبىز ونلاين فورماتقا وتتىك. ءتۇرلى ماقالا, ۆيدەو, فوتوسۋرەت جاريالانىپ, الەۋمەتتىك جەلىدە بەلسەندىلىكتىڭ اسەرىنەن بولۋى كەرەك, كەلۋشىلەر سانى ارتتى. ونىڭ ىشىندە ستۋدەنتتەر, وقۋشىلار, قالا تۇرعىندارى, شەتەلدىك ازاماتتار دا كەلەدى, – دەيدى مۋزەي ەكسكۋرسوۆودى كاميلا ۇيسىنباەۆا.
ەلوردالىق وقۋشىلاردىڭ كۇزگى كانيكۋلى وسىلايشا مازمۇندى, قىزىقتى وتۋدە. قالاداعى ءتۇرلى ويىن-ساۋىق كەشەنىنە, سپورت ءىس-شارالارىنا بارىپ, قوعامدىق جۇمىستاردا بەلسەندى بولىپ جۇرگەن استانالىق وقۋشىلار از ەمەس.
