ەلورداداعى ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا «نۇر وتان» پارتياسى قالالىق فيليالىنىڭ 2016-2020 جىلدارعا ارنالعان باس قالانى دامىتۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا كولىك كەشەنىن جاڭارتۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى. وعان «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ قالالىق فيليالىنىڭ توراعاسى, استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ قاتىستى.
ماڭىزدى جيىندى «نۇر وتان» پارتياسى قالالىق فيليالى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىت امانجولوۆ اشىپ, جۇرگىزىپ وتىردى. العاشقى ءسوز ەلوردا اكىمى اسەت يسەكەشەۆكە بەرىلدى.
– استانا حالقى جىل ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە كولىكتىڭ دە سانى ارتا تۇسۋدە. ەلوردادا رەسمي تۇردە 350 مىڭ كولىك تىركەلگەن. قازىر قالا ىشىندە كۇنىنە 400-450 مىڭ كولىك جۇيتكيدى. بۇل – باس شاھار ءۇشىن اۋىر سالماق. وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ءتيىستى باعدارلاما قابىلداپ, اۋقىمدى جوبالاردى قولعا الدىق. دەگەنمەن, كولىك ماسەلەسى جالعىز ءبىزدى عانا ەمەس, الەمدى دە الاڭداتادى. اسىرەسە, مەگاپوليس قالالاردىڭ باس اۋرۋىنا اينالعان. ونى بىردەن شەشۋ مۇمكىن ەمەس. بىراق ءبىز بارىنشا ءتيىمدى شەشىم قابىلداۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز. قازاقتا «بەس ساۋساق بىرىكسە, جۇدىرىق بولادى» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. بۇگىن ءبارىمىز بىرىگىپ, قوعامدا كوپ ايتىلىپ جۇرگەن ماسەلەنى اشىق تالقىلاپ, وي-پىكىرىمىزدى ورتاعا سالۋعا شاقىرامىن, – دەدى قالا باسشىسى.
ودان كەيىن جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەكمىرزا يگەنبەردينوۆ ەلورداداعى كولىك كەشەنىن دامىتۋدا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار جونىندە بايانداما جاسادى.
ونىڭ ايتۋىنشا, قالادا تۇرعىندارعا 1 405 قوعامدىق كولىك قىزمەت كورسەتەدى. 1 119 ايالداما كەشەنى سالىنعان. 370 باعدارشام, 2860 بەينەباقىلاۋ كامەراسى جانە 21 مىڭ جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنىڭ بەلگىلەرى ورناتىلعان. كولىك سانىنىڭ شامادان تىس كوبەيۋى مەن كەپتەلىس ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن كولىكتىك كەشەندى بەس باعىتتا دامىتۋ كوزدەلىپ وتىر. ايتالىق, ولار – قوعامدىق كولىك سالاسىن, باسقارۋ جۇيەسىن دامىتۋ, شەكتەۋلەر مەن تىيىم سالۋدى قولعا الۋ جانە جول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ.
– استانادا قوعامدىق كولىكتەردىڭ ەركىن جۇرۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىز. ماسەلەن, س.سەيفۋللين مەن ش.ءۋاليحانوۆ كوشەسىندە كولىك كەپتەلىسى ءجيى بولادى. قىس مەزگىلىندە ودان سايىن ۇدەي تۇسەدى. ويتكەنى كولىك قوزعالىسى باياۋلايدى. قازىر سەيفۋللينمەن 25 مارشرۋت, ال ۋاليxانوۆپەن 25 مارشرۋت جۇرەدى. كەم دەگەندە 280 مىڭ ادام تاسىمالدانادى. جانە وسى ەكى كوشەمەن 70 مىڭ جەڭىل كولىك جۇيتكيدى. سوندىقتان اتالعان ەكى كوشەگە «Bus Lane» جولاعىن بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا ەنگىزۋ جوسپاردا بار. ايتالىق, تاڭعى ساعات 7.00-10.00 مەن كەشكى ۋاقىتتا 18.30-20.00 ارالىعىندا بەلگىلەنگەن جولاقپەن تەك قوعامدىق كولىكتەر جۇرسە دەيمىز. وسى رەتپەن قوزعالىس جيىلىگىن قالىپقا تۇسىرۋگە بولادى. ءبىز وسى ماسەلەنى كوپشىلىكتىڭ تالقىسىنا ۇسىندىق. تۇرعىنداردان ناقتى ۇسىنىستار كۇتەمىز, – دەدى ب.يگەنبەردينوۆ.
سونداي-اق, ول ءوز بايانداماسىندا باس شاھارداعى اۆتوكولىكتەردىڭ وڭعا بۇرىلۋىن رەتتەۋگە باعدارشامداردىڭ مۇمكىندىگى جەتپەيتىن قيىلىستاردىڭ انىقتالعاندىعىن ايتتى. سوندىقتان 38 قيىلىسقا جاناما جول سالۋ جوسپارى ازىرلەنگەن. ونىڭ سوزىنشە, ەلوردادا كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدىڭ بەس جىلدىق جوسپارى جاسالعان. مۇندا باسىمدىق كوشەلەر مەن داڭعىلداردى بايلانىستىرۋعا, جاياۋ جۇرگىنشىلەر ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا بەرىلگەن. سونىمەن قاتار ۇلكەن جانە كىشى اينالمالى جول قۇرىلىسىن تولىق اياقتاۋ كوزدەلگەن. سول كەزدە ترانزيتتىك كولىكتەردىڭ قالاعا كىرۋى ازايماق.
جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى اتا-انالاردى كوپ مازالاپ ءجۇرگەن سۇراققا جاۋاپ بەردى. ەكسپو – 2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسى قارساڭىندا 65 مىڭ بالانى تاسىمالداۋعا ساتىپ الىنعان اۆتوبۋستار ەندى قالاداعى مەكتەپ وقۋشىلارىن تاسىمالدايدى. ارينە, ونىڭ ءوز ءتارتىبى بار. اۋەلى اتا-انالار مەكتەپتەرمەن كەلىسىم-شارتقا وتىرادى, سوسىن قىزمەت كورسەتۋ جونىندە وپەراتورلارمەن كەلىسەدى.
سونداي-اق, ول ەكسپو كورمەسى كەزىندە جۇك كولىكتەرىنىڭ قوزعالىسىنا قويعان شەكتەۋلەر وڭ ناتيجەسىن بەرگەنىن مالىمدەدى. سوندىقتان شەكتەۋلەردى ۇزارتۋ جونىندە شەشىم تاعى قابىلدانعان. «كۇندىز بەلگىلەنگەن اۋماقتارمەن تەك شۇعىل قىزمەت ماشينالارىنىڭ جۇرۋىنە رۇقسات ەتىلەدى. ول كولىكتەر قوعامدىق كولىكتەرگە ارنالعان ارنايى جولاقتاردى پايدالانا الادى. مۇنداي مۇمكىندىك تەحنيكالىق سەبەپتەرگە بايلانىستى تۇندە جۇرە المايتىن اۋىر ماشينالارعا بەرىلەدى» دەدى ب.يگەنبەردينوۆ. سونىمەن قاتار ول جۇك كولىكتەرىنە شەكتەۋ قويۋ جانە باقىلاۋ ساياساتى كەزەڭ-كەزەڭىمەن جالعاساتىنىن جەتكىزدى.
بەكمىرزا يگەنبەردينوۆ ءوز سوزىندە كوشەدەگى جۇكتەمەنى ازايتۋعا جۇمىس كەستەسىن وزگەرتۋ بويىنشا جۇمىستاردىڭ جالعاسىپ جاتقانىن باياندادى. قازىرگى كۇندە ول ءۇشىن مەكەمەلەر مەن ۇيىمدارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە ەكەن.
وسى جەردە استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ جۇمىس ۋاقىتىنا وزگەرىستىڭ نەلىكتەن ەنگىزىلەتىنىن ءتۇسىندىرىپ ءوتتى.
– تاجىريبە كورسەتكەندەي, قالاداعى ورتالىق كوشەلەردىڭ قوزعالىسىنىڭ باسىم بولىگى 8.00-دەن 8.45-كە دەيىن بايقالادى. ويتكەنى ءدال وسى ءبىر مەزگىلدە بارلىعى جۇمىسقا, مەكتەپكە, بالاباقشاعا بارادى. سوندىقتان وسى اۋقىمدى اعىمدى ازايتۋ ءۇشىن جۇمىستىڭ باستالۋ ۋاقىتىن كەيىنگە وزگەرتۋ تۋرالى ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىن قابىلداۋدى ۇسىنامىز. ساباق ادەتتەگىدەي 8.00-دە باستالسا, مينيسترلىكتەر مەن باسقا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىسىن 8.30-عا اۋىستىرسا, جوعارى جانە ورتا كاسىپتىك وقۋ ورىندارىنىڭ, حالىققا قىزمەت كورسەتۋ مەن بانكتەردىڭ جۇمىس ۋاقىتى 10.00-دە باستالسا دەيمىز. بۇل قالاداعى كولىك قوزعالىسىن ءتيىمدى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى, – دەدى قالا باسشىسى.
«استانا LRT» جشس توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى جاننا اقجانوۆا ءوز بايانداماسىندا قوعامدىق كولىكتەردىڭ ماسەلەسىن قوزعادى.
– الداعى تاڭدا اۆتوبۋستاردى تاعى جاڭارتۋ قاجەت. قالاعا ءالى دە جاڭا 1600 اۆتوبۋس كەرەك. ول شامامەن 220 ملرد تەڭگەنى قۇرايدى. بيۋدجەتتىك سۋبسيديالار تاپشى. سوندىقتان ءبىزدىڭ كومپانيا قوعامدىق كولىك كەشەنىن قارجىلاندىرۋدىڭ بىرنەشە ۇلگىسىن ۇسىنادى. ماسەلەن, ءبىر ۇسىنىسقا سايكەس, جول ءجۇرۋ اقىسىن كوتەرۋ قاجەت. ايتالىق, بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالماقتى ازايتۋ ءۇشىن ءبىر بيلەتتىڭ باعاسىن 300 تەڭگەگە كوتەرۋ كەرەك. ونى حالىقتىڭ قالتاسى كوتەرمەيدى. سوندىقتان جاڭا جولدى ۇسىنامىز. سونىڭ ارقاسىندا ءبىر وتباسىنىڭ قوعامدىق كولىككە كەتەتىن شىعىندارىن ازايتىپ قويماي, بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالماقتى دا تومەندەتەمىز. جاڭا جۇيەگە سايكەس, قوعامدىق كولىك اقىسى بىرىڭعاي ەسەپتەۋىش ورتالىعىنا تولەنەدى. قازىرگى كەزدە ءبىز اي سايىن اتالعان ورتالىق ارقىلى بارلىق كوممۋنالدىق تولەمدەردى تولەيمىز. سول سياقتى ءاربىر تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق نىسانىنان 1,7 اەك كولەمىندە الىمدى جيناساق, وندا قارجىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتەمىز, – دەدى ج.اقجانوۆا. ونىڭ ايتۋىنشا, قالانىڭ ءاربىر تۇرعىنى كولىك سالىعىن تولەسە, اۆتوبۋسپەن جۇرۋگە كەتەتىن شىعىندار ازايماق. ودان زەينەتكەرلەر مەن باسقا جەڭىلدىگى بار ادامدار سالىقتان بوساتىلادى.
جالپى, تىڭدالىمدا ۇكىمەتتىك ەمەس جانە قوعامدىق ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىسىپ, ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى. كەيبىر كەلىسپەيتىن تۇستارىن دا اشىق ايتتى. تۇرعىندار قوعامدىق كولىكتەردىڭ قىزمەتىنە نارازىلىعىن ءبىلدىردى. قىسقاسى, باس قالانىڭ كولىك كەشەنىنىڭ دامۋى ايتارلىقتاي. اتقارىلعان جۇمىس جەتەرلىك, اتقارىلماعى ودان دا كوپ.
ازامات ەسەنجول
