قولعا الىنعانىنا ءبىراز ۋاقىت بولسا دا, قازاق جازۋىن لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋ ماسەلەسى ءالى دە سوزىلىپ كەلەدى. تىپتەن كوپشىلىكتىڭ ءبىرازى لاتىن الىپبيىنەن كۇدەر ۇزە دە باستاعان ءتارىزدى.
قىسقاشا قايىرعاندا, عالىمداردىڭ ءبىر توبى «ۇنەمدەپ» جازۋدى ۇسىنادى, مىسالى, سۋ, مي ت.ب. سوزدەردى ەكى ارىپپەن جازساق, قول قيمىلىنان ۇتامىز دەيدى. بۇل – كيريلل ەملەدەن كەلە جاتقان ءۇردىس جانە سول كيريلدەگى «ءتىل بۇزار» ەرجەلەر سول كۇيىندە كوشىپ, بىرگە كەلە جاتىر. ال ەكىنشى توپ «جوق» دەيدى, ءتىل تابيعاتىنا «ۇنەم» دەگەن جۇرمەيدى, ءتىل ۇنەمدەپ وتىراتىن مۇلىك ەمەس, قازاق ءسوزىنىڭ ءاربىر دىبىسى ءوز ورنىندا ايتىلۋى كەرەك, ول ءۇشىن ءاربىر ءارىبى ءوز ورنىندا كورىنىپ تۇرۋ كەرەك, سوندا مىي, سۇۋ دەپ ءۇش ارپپەن جازامىز. بۇلار تەك كوپ مىسالدىڭ ءبىرى عانا. سوندا قازاق ءسوزىنىڭ ۇندەسىم اۋەزى بۇزىلمايدى, ءتول دىبىس قۇرامى بوگدە دىبىستاردان ارىلادى, بۋىن تۇرقى ساقتالادى, مورفەم جەلىسى ۇزىلمەيدى, ءسويتىپ «ءتىل بۇزاردىڭ» ورنىنا «ءتىل ساقتار» كەلەدى. ءتىلىمىز ء(سوزىمىز) شۇبالاڭقى (اگگليۋتيناتيۆ) دەپ قيىپ-قۇراپ شۇنتيتۋعا بولمايدى, ۇنەمدەيمىز دەپ ۇندەسىم (سينگارمونيزم) اۋەزىن بۇزۋعا بولمايدى.
بۇعان دەيىن نە جازسام دا جازعانىمنىڭ سوڭىن, نە ايتسام دا ءسوزىمنىڭ سوڭىن «شالا ءالىپبيدىڭ الەگىن الىپپە مەن وقۋلىق جازعاندا, ساۋات اشۋ باستالعاندا كورەتىن بولامىز» دەپ اياقتاۋشى ەدىم. بۇگىن فەيسبۋكتى اشىپ قالسام, «اڭگىمە» باستالىپ-اق كەتكەن ەكەن.
بۇل «اڭگىمەگە» ارالاسا كەتۋگە سەبەپ بولعان مۇعالىم مەن اتا-انا اراسىنداعى ەملە تۇسىنىسپەۋشىلىك بولىپ وتىر. وعان سەبەپ – «جانۋار» ءسوزىنىڭ دىبىس تالدانىم ەملەسى ەكەن. مۇعالىم: «ۋ» داۋىسسىزدان كەيىن تۇر, سوندىقتان ول داۋىستى دىبىس بولادى» دەيدى; اتا-انا: «ۋ» داۋىستىنىڭ الدىندا تۇر, سوندىقتان ول داۋىسسىز دىبىس بولادى» دەيدى. قازىرگى «شاتپاق» ەملەمىز بويىنشا, ەكەۋىنىكى دە ءارى دۇرىس, ءارى بۇرىس. ويتكەنى وسى «شاتپاق» ەملەمىز بويىنشا, قازاق ءتىلىنىڭ دىبىستارىنىڭ داۋىستى نەمەسە داۋىسسىز بولۋى, ۇيات-اي, ءسوز شەبىندەگى ورنىنا بايلانىستى بولىپ شىعىپ وتىر عوي. سوندا دىبىستى دىبىس ەتىپ تۇرعان ونىڭ جاسالىمى (ارتيكۋلياتسياسى) ەكەنى قايدا قالادى؟ مۇنداي ارى تارت, بەرى تارت جالعاسا بەرەتىن ءتۇرى بار, ەندى «سيىنباي» دۇرىس پا, «سىيىنباي» دۇرىس پا دەپ داۋلاسىپ جاتىر ۇستازدار. ەگەر وسىنىڭ ءبارىن ءتىل زاڭىمەن جازساق, دىبىستى دىبىستاي بەلگىلەپ, ءاربىر ءارىپ ءوز ورنىندا تۇرسا, تىپ-تىنىش بولار ەدى.
بىزدە مىناداي ءبىر جاڭىلتپاش ەرەجە بار: «داۋىستىدان سوڭ جانە ءسوز باسىندا داۋىستىدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىسسىز بولادى: اۋەجاي, ۋاقىت, ساۋلە. داۋىسسىزدان سوڭ جانە ءسوز باسىندا داۋىسسىزدان بۇرىن كەلگەن ۋ دىبىسى داۋىستى بولادى: سۋسىن, ەلۋ, ۋلاپ-شۋلاپ». ەندى وسى ەرجەنى باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىلارى قالاي تۇسىنەدى؟ ويتكەنى الىپپە مەن كەز-كەلگەن وقۋلىق «دىبىستىڭ, داۋىسسىز/داۋىستىنىڭ» انىقتاماسىن ءتۇسىندىرىپ, باسىن اجىراتۋدان باستالادى عوي. بۇل اراداعى «داۋىستىدان كەيىن داۋىسسىز بولادى, داۋىسسىزدان كەيىن داۋىستى بولادى» دەگەن تىرەگى جوق, تايعاناق ەملەنى ۇستاز-مۇعالىم ويدان شىعارىپ وتىرعان جوق نەمەسە اتا-انا ۇستازبەن ادەيى جاعالاسىپ وتىرعان جوق, ونى ەملە قۇراستىرۋشىلار موينىمىزعا ءىلىپ, مىندەتتەپ بەرىپ وتىر.
بىرىنشىدەن, ەملەشىلەر ۇسىنعان «ۋ دىبىسى» دەگەن تىركەس ساۋاتسىز قۇرىلعان, دۇرىس ەمەس, ويتكەنى بۇل جەردەگى «ۋ» دىبىس ەمەس, تاڭبا ء(ارىپ). ءارىپ بولعان سوڭ ونىڭ دىبىس ءمانى بولۋ كەرەك, كيريلدەگى دىبىس مانىنە الاڭدامايمىز, ال قازاق تىلىندە ءۇش بىردەي (!؟) دىبىس ءمانى بار: ا) داۋىسسىز ۋ[w] – اۋا [awa]; ءا) جۋان اۋەزدى ۇۋ[uw] دىبىس تىركەسى سۇۋ [suw]; ب) جىڭىشكە اۋەزدى ءۇۋ[üw] دىبىس تىركەسى ءۇۋاج [üwäj], وسى ۇشتىكتىڭ ءوزى-اق كيريلدەن كوشكەن ءالىپبيىمىزدىڭ وراشولاق, كيريلدەن كوشىرگەن ەملەمىزدىڭ ساۋاتسىز ەكەنىن كورسەتەدى. ويتكەنى ۋاقىت [uwaqıt], سۋسىن [suwsun], ەلۋ [elüw], ۋلاپ-شۋلاپ [uwlap-şuwlap] دەگەن سوزدەردىڭ قۇرامىنداعى ۇۋ [uw], ءۇۋ [üw] اقيقات دىبىس تىركەستەرىن قالايشا داۋىستى دەپ ايتا (ۇيرەتە) الامىز؟! ونىڭ ۇستىنە اۋەجاي – äuejai, دۇرىسى [äwejay], ساۋلە – Säule, دۇرىسى [säwle] دەگەن سوزدەردەگى ۋ تاڭباسىنىڭ داۋىسسىز ەكەنىنە داۋ جوق, ال بىراق سول داۋىسسىز دىبىستى قالايشا داۋىستى [u] تاڭباسىمەن بەلگىلەيمىز؟! سۇراق ۇستىنە سۇراق تۋىندايدى.
سوندا جانۋار ءسوزىنىڭ قازاقى دۇرىس جازىلىمى جانۇۋار [januwar] بولۋ كەرەك. ەندەشە قولدان بۇزىپ جازىپ, مۇعالىم مەن اتا-انانى ەكەۋارا كەرىستىرىپ قويىپ وتىرمىز. ءاربىر دىبىس ءوز ورنىندا, ءوز تاڭباسىمەن تۇرۋ كەرەك, سوندا بۋىنعا دا جونىمەن بولىنەدى جا-نۇ-ۋار [ja-nu-war].
ەكىنشىدەن, ءالىپبيىمىز بەن ەملەمىزدەگى ارى تارت, بەرى تارت بۇل ءبىر مىسالمەن بىتپەيدى. ەستەرىڭىزدە بولسا, وسىنىڭ الدىنداعى اكۋت ءالىپبيىمىزدىڭ ەملەسىندە ءسوزدىڭ قۇرامىنان داۋىستى دىبىس جوعالىپ كەتىپ ەدى (پروف.م.مالباقوۆ: داۋىستى دىبىسى جوق ءسوز بولادى ما), شىندىعىندا اكۋت جازىلىمى بويىنشا [jýý] ءسوزىنىڭ قۇرامى ءۇش داۋىسسىزدىڭ تىركەسى, داۋىستى دىبىس جوق. ال ەندى بۇگىنگى ۋملاۋت ءالىپبيىنىڭ ەملەسىن باسشىلىققا الاتىن بولساق, وندا ءسوزدىڭ جانە ءسوز قۇرامىنداعى كەيبىر بۋىننىڭ جازىلىم قۇرامىنان داۋىسسىز دىبىس جوق بولىپ كەتەدى.
ال سوزدەردىڭ دۇرىس فونەتيكا-مورفولوگيالىق جازىلىمى مەن بۋىن تالدانىمىن كورەيىك: ا-ۋا [a-wa], ءا-ۋە [ä-we], اۋ [aw], ا-ۋۇۋ [a-wuw], سا-ۋۇۋ [sa-wuw]. كيريلمەن تاپتاۋرىن بولعان سانامىزعا بىردەن قابىلداي قويۋ, ارينە قيىن, تىپتەن كەيبىرەۋلەرگە مۇمكىن دە ەمەس شىعار, بىراق اقيقاتى وسى, ۇيرەنۋ كەرەك, داعدىلانۋ كەرەك بولادى.
كيريلمەن جازىپ تا كۇن كورۋگە بولادى, كۇن كورىپ تە كەلدىك. بىراق ماقسات, ايتەۋىر كۇن كورۋ ەمەس قوي. كيريلل «جازۋ» ءتىلىمىزدىڭ ۇلتتىق تابيعاتىنا لايىق جانە سودان تۋىندايتىن ۇلتتىق سانامىزعا لايىق ءبىلىم بەرە الماي وتىر عوي, ءبىز وسىنى مويىنداۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟
ۇلتتىق ءالىپبي سانامىزدى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن كيريلل جازۋىنىڭ قۇرساۋىنان ارىلۋ كەرەك, ول ءۇشىن ەڭبەكتەنۋگە تۋرا كەلەدى: ۇلتتىق ءالىپبيدى ۇيرەنىپ, ۇلتتىق ەملەنى مەڭگەرۋ كەرەك, كوز ۇيرەتىپ, قول جاتتىقتىرۋ قاجەت. سوندا عانا ءار تاڭبامىز ءوز ورنىندا تۇرىپ, ءار دىبىسىمىز قازاقشا دىبىستالادى, ەڭ باستىسى ءسوزدىڭ ۇندەسىم اۋەزى مەن بۋىن تۇرقى ساقتالادى. تاڭبا سانى بىرگە-ەكىگە ارتادى ما, ارينە ارتادى, ويتكەنى ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ تابيعاتى سونداي, الەمدىك بىرەگەيلىگى وسىندا. بوگدە تىلدەرمەن تاڭبا ساناپ جارىساتىنداي بايگەنىڭ بىزگە قاجەتى جوق.
قازاق ءتىلىنىڭ وقۋلىقتارى ءتۇبىر مەن قوسىمشا جايلى ءبىلىم بەرۋگە مىندەتتى جانە بەرەتىن ءبىلىم اقيقات بولۋ كەرەك. مورفەم تالداۋعا كيريلشە جازعاندا وقي ءسوزى كەلدى دەيىك. ەندى ونىڭ لاتىنشا نۇسقاسىن تاعى دا كيريلل ۇلگىسىمەن ءoqى دەپ جازباقشىمىز. مۇعالىمدەردىڭ ءبىر قينالاتىن جەرى وسى بولماق.
كوسەمشەنىڭ جۇرناعى دەپ قوسىمشا «ي-ءدى» الىپ تاستادىق, سوندا ءسوزدىڭ ءتۇبىر «وق» بولادى ما؟ بالاعا قالاي تۇسىندىرەسىڭ؟ لاتىن تاڭباسىمەن دۇرىس ۇلگىسىن جارىستىرا بەرىپ وتىرمىز. سوندا ءتۇبىر ءوز ايتىلىم ۇلگىسىمەن [oqu] بولىپ شىعا كەلەدى.
تۇيىق رايدىڭ جۇرناعى دەپ قوسىمشا «ۋ-دى» الىپ تاستادىق, سوندا ءسوزدىڭ ءتۇبىرى تاعى دا «وق» بولادى ما, بالا اڭ-تاڭ قالادى عوي. «ءسوزدىڭ ءبىرىنشى بۋىنى جىڭىشكە نە جۋان (اۋەزدى) بولسا, كەلەسى بۋىندار دا جىڭىشكە نە جۋان (اۋەزدى) بولادى» دەگەن ەرەجەمىز بار. ال ەندى وسى ەرەجەنى نەگە كورىنەر كوزگە بۇزىپ جازامىز؟!
ءبىرىنشى بۋىنداعى جىڭىشكە داۋىستى ءارىپتى كورىپ تۇرعان بالاعا كەلەسى بۋىندا نەگە جۋان اۋەزدى داۋىستى تۇرعانىن قالاي تۇسىندرەسىڭ؟ «ءبىرىنشى بۋىن جىڭىشكە اۋەزدى, سوندا كەلەسى بۋىن نەگە جىڭىشكەرمەي تۇر» دەپ بالا اڭ-تاڭ قالماي ما؟
قورىتىندىنى مۇعالىمدەر فەيسبۋكتە وزدەرى ايتىپ وتىر, «سيىر دەگەن ءسوزدى بۋىنعا بولە الماي جاتىرمىز» دەيدى. وزدەرىڭىز دە كورگەن بولارسىزدار. نە ايتۋعا بولادى: بۇرىس الىپبيدەن دۇرىس ەملە شىقپايدى, دۇرىس الىپبيدەن بۇرىس ەملە شىقپايدى. جازىلىمى دۇرىس سىيىر ءسوزىنىڭ سيىر بولىپ بۇرىس جازىلىپ وتىرعانى جالعان ءالىپبي مەن جالعان ەملەنىڭ ناتيجەسى. كيريلشە جازىلعان سيىر ءسوزىن بۋىنعا دۇرىس ءبولۋ مۇمكىن ەمەس, ويتكەنى ي ءارىبىن ورتاسىنان قاق بولە المايسىز, ۇستازداردىڭ قينالىپ وتىرعانى دا سوندىقتان. بۋىنعا دۇرىس ءبولىنۋ ءۇشىن دۇرىس ەملەمەن سى-يىر [sɪ-yɪr] بولىپ جازىلۋ كەرەك.
ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى, وسىنداي شاتپاق ءالىپبي, سارساڭ ەملەمەن ءبىرىنشى سىنىپتىڭ بالاسىن «الداۋعا» بولادى, ال ەرەسەك سىنىپتىڭ بالالارىن, ستۋدەنتتەردى, اتا-انالاردى قالاي «الدايسىڭ». ورىندى سۇراقتارعا مۇعالىم قاشانعى ورىنسىز جاۋاپ بەرىپ وتىرادى.
احاڭ (ا.بايتۇرسىنۇلى) ايتقان «ەل بۇگىنشىل, مەنىكى ەرتەڭ ءۇشىن» دەگەندەي, اكادەميك ءا.قايداري ۇلگىسىن سالعان, ءبىز قولداپ وتىرعان «ۇلتتىق ءالىپبي» مەن ونىڭ ەملەسىن بۇگىنگى «كيريلل» ۇرپاق تۇسىنسە تۇسىنەر, تۇسىنبەسە تۇسىنبەس, ال ءالىپبي ساناسى جاڭعىرعان كەلەر ۇرپاقتىڭ دۇرىس تۇسىنەرىنە كۇمان جوق.
ءالىپبي مەن ەملەنىڭ ماقساتى تەك ساۋات اشۋ بولماۋ كەرەك, سول ساۋات اشۋدىڭ ارقاسىندا بالا ءبىلىم الۋ كەرەك: داۋىستى-داۋىسسىز دەگەندى ءبىلۋ كەرەك, بۋىن دەگەندى ءبىلىپ, بۋىنعا بولە ءبىلۋ كەرەك, تاسىمال دەگەننەن حاباردار بولۋ كەرەك, ءسوزدى ءتۇبىر مەن قوسىمشاعا تالداي ءبىلۋ تاعى كەرەك ەكەن. بۇلار بىلۋگە ءتيىس ەڭ باستاپقى جايتتار, الىپپەدەن باستاپ وقۋلىقتار وسىلاردى بىلدىرۋگە تىرىسادى. بىلۋگە ءتيىس نارسە جەتەرلىك ەكەن, ال وسىنىڭ ءبارىن ءبىلۋ ءۇشىن, ءالىپبي مەن ەملە وسى ايتىلعانداردى مۇلتىكسىز جازىپ ۇيرەتۋ كەرەك. اقيقات ءبىلىم سوندا عانا يگەرىلەدى.
ءالىپبي دۇرىس قۇرىلماي ەملە دۇرىس تۇزىلمەيدى. ەندەشە:
– ۇنەمدەيمىز دەپ, ورىستىڭ داۋىستى ي[i:] دىبىسىمەن قازاقتىڭ داۋىسسىز ي[y] دىبىسىن ءبىر تاڭبامەن بەلگىلەۋگە بولمايدى;
– «ءى» تاڭباسىنىڭ ۇستىندەگى نۇكتە (دايەكشى) جىڭىشكە اۋەزدىڭ بەلگىسى, ەندەشە نۇكتەسىز ارىپپەن جىڭىشكە «ءى» داۋىستى دىبىسىمىزدى «ɪ» دەپ بەلگىلەۋگە بولمايدى, نۇكتەسىز ءارىپ جۋان اۋەزدى داۋىستى دىبىستى بىلدىرەدى. تۋراسىن ايتۋ كەرەك, «ۇنەمشىلدەر» بۇل جەردە جازۋ تەورياسى مەن پراكتيكاسى تۇرعىسىنان اسقان قياناتقا بارىپ وتىر. سوندا نە, قازاقتىڭ تابيعي جىڭىشكە اۋەزدى «ءىنى» ءسوزىن باسبۇزارلىقپەن ىنى[ɪnɪ] دەپ جازىپ, قالايشا «ءىنى» دەپ وقى دەي الامىز؟ قول داعدىلانىپ, كوز ۇيرەنگەن تاريحي ءداستۇردى قالاي بۇزا الامىز؟
– لاتىننىڭ «ۋ» تاڭباسىمەن جازۋ تەورياسى مەن پراكتيكاسى بويىنشا داۋىسسىز «ي» دىبىسى بەلگىلەنەدى, ەندەشە قازاقتىڭ «ي» داۋىسسىز دىبىسى الەمدىك فونەتيكالىق داستۇرمەن [y] دەپ بەلگىلەنۋ كەرەك.
– ال جۋان اۋەزدى «ى» دىبىسىمىز نۇكتەسىز ارىپپەن [ɪ] بولىپ بەلگىلەنۋ كەرەك, سوندا قازاق ءتىلىنىڭ داۋىستى دىبىستارى جۋاندى-جىڭىشكەلى [a-ä, o-ö, u-ü, ɪ-i] بولىپ جۇپتاسىپ شىعا كەلەدى, جازۋ تەورياسىنا دا قايشى ەمەس, وقۋ-ادىستەمەلىك تۇرعىدان دا ءتيىمدى-اق.
– ال «ۇ» داۋىسسىزىمىزعا لاتىننىڭ «u» تاڭباسى دايىن تۇر, ونى «ū» دەپ بەلگىلەپ, تاعى ءبىر بەيتانىس جاساندى تاڭبا تابۋدىڭ قاجەتى جوق.
قايسى كۇنى تاڭەرتەڭ ءبىرىنشى سىنىپقا دايىندالىپ جۇرگەن نەمەرەم جۇگىرىپ كەلىپ, «اتا, جۋسان دەگەندەگى «ۋ» داۋىستى ما, داۋىسسىز با؟» دەگەنى. ءبىر ءسات تۇنشىعىپ تۇرىپ قالدىم… كورىنىپ تۇرعان تاڭباسى ء(ارىبى) جوق بولعاننان كەيىن, ول جەردە «ۇ» دەگەن داۋىستى دىبىس بار» دەپ قالاي تۇسىندىرەسىڭ… امال جوق, ىشتەن كۇيىپ «داۋىستى» دەي سالدىم.
«تاۋ» جانە «تۋ», «باۋ» جانە «بۋ», «جاي» جانە «جي» جۇپ سوزدەرىنىڭ مورفولوگيالىق ۇلگىسى (مودەلى) بىردەي, داۋىسسىز+داۋىستى+داۋىسسىز: taw-tuw, baw-buw, jay-jɪy. سوعان قاراماي ءبىر سىڭارىن جازعاندا داۋىستىنى جۇتىپ قويامىز – تۋ, ەكىنشىسىنە تيىسپەيمىز – تاۋ. ەگەر ءتىلدىڭ جۇيە (سيستەما) ەكەنىن ەسكەرسەك, وندا ەكەۋىن دە داۋىستىسىمەن نە تولىق, نە قيىپ تاستاپ جازۋىمىز كەرەك. بۇل جەردە مورفەم بىرلىكتەردىڭ مورفولوگيالىق قىزمەتىنەن باسقا سەبەپتەرىنە سۇيەنۋگە بولمايدى. قۇرىلىمى جۇيەلى الىپبيدەن عانا ۇلتتىق ەملە قۇراستىرۋعا بولادى. ءبىرىن جازىپ, ءبىرىن جازبايتىن ەملە, ساۋ ادامدى شاتاستىراتىن, سىڭارجاق ۇستانىم بولىپ تابىلادى.
سوڭعى ۇسىنىلىپ وتىرعان ەملە ەرەجەدە «داۋىسسىز دىبىستاردى تاڭبالايتىن ارىپتەر: b, g, ğ, d, j, k, q, l, m, n, ñ, p, r, s, t, v, f, h, ş, z» دەپ كورسەتىلگەن. ەندى وسى تىزبەكتە قازاقتىڭ ەكى ءتول داۋىسسىز دىبىسى دا, ول ەكەۋىنىڭ ءارىبى دە جوق. ويتكەنى «ۇنەمشىلدەر» تاڭبا سانىن «ۇنەمدەپ», ءتول «ي» داۋىسسىزىمىزدى ورىس ءتىلىنىڭ داۋىستى «ي» تاڭباسىنا قوساقتاپ لاتىن ۇلگىسىندە «ءى» دەپ جىبەردى. جىڭىشكە اۋەزدى ءتول «ءى» داۋىستى دىبىسىمىز, جوعارىدا ايتتىق, ءداستۇرلى ءوز تاڭباسىنان ايىرىلىپ قالدى. ءتول «ۋ» داۋىسسىزىمىزدى «ۇنەمدەپ» ورىس ءتىلىنىڭ «ۋ» داۋىسسىزىنا قوساقتاپ لاتىن ۇلگىسىندە «u» دەپ جىبەردى. ال «ءى» ءارىبى دە, «u» ءارىبى دە داۋىستى دىبىستاردىڭ تاڭباسى, ولاردى اپارىپ داۋىسسىزدار تاڭباسىنىڭ قاتارىنا قوسا الماي مۇشكىل بولىپ وتىر. ءسويتىپ مۇشكىل ارەكەتتەن مۇكىس ەملە تۋىنداپ وتىر.
اتا-انالار «جوعارعى جاققا مۇعالىمدەر ايتسىن» دەپ, مۇعالىمدەر «اتا-انالار ايتسىن» دەپ, ءبارى جابىلىپ «عالىمدار ايتسىن» دەپ وتىرا بەرۋگە تاعى بولمايدى. ەندەشە عالىمداردىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە جاساعان قۇلاققاعىسى وسى دەپ ەسەپتەڭىزدەر.
ءا.جۇنىسبەك,
فيلولوگيا عىلىمىنىڭ
دوكتورى, پروفەسسور
