قازاقستاندا 1941-1945 جىلدارداعى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس ورتىنە شارپىلماعان اۋلەت جوق دەسەك تە بولادى. بۇگىن وتكەن «ماڭگىلىك پولك» شەرۋى اتا-اجەلەرىمىزدىڭ, اكەلەرىمىز بەن انالارىمىزدىڭ سول سۇراپىل جىلدارى كورسەتكەن ەرلىگىنە باعىشتالدى. استانادا ەكىنشى جىل قاتارىنان ۇيىمداستىرىلعان شاراعا جۇزدەگەن ادام جينالدى. ولار قولدارىنا مايدانگەرلەردىڭ فوتوسۋرەتتەرىن جانە اتى-جوندەرى جازىلعان ترانسپارانتتاردى نەمەسە شتەندەردى كوتەرىپ, تاۋەلسىزدىك داڭعىلى بويىندا ورنالاسقان «اstana Mall» ساۋدا ورتالىعى الدىنان قوزعالىپ, «وتان قورعاۋشىلار» مونۋمەنتىنە دەيىن ءجۇرىپ ءوتتى.
قىزىلوردا وبلىسى سىرداريا اۋدانىندا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ناعي ءىلياسوۆ اتىنداعى اۋىل بار. شەرۋلەردىڭ قاتارىندا باتىردىڭ سۋرەتى مەن اتى-ءجونى جازىلعان ترانسپارانت ۇستاعان اسكەري ادامدى بايقاپ قالدىق. ءوزىن بەگىممۇرات نۇرلانۇلى دەپ تانىستىرعان ول ناعي ءىلياسوۆتىڭ نەمەرەسى بولىپ شىقتى. «قر قورعانىس مينيسترلىگىندە اسكەري ءبىلىم-عىلىم سالاسىندا جۇمىس ىستەيمىن. اتام 1945 جىلى 25 جاسىندا ۆەنگريا جەرىندە, دۋناي وزەنىنەن ءوتۋ كەزىندە ەرلىك كورسەتىپ, سول ءۇشىن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاعىن الدى. ءوزى ارتيلەريالىق بارلاۋشىلار ساپىندا سوعىستى. سوعىستان كەيىن قازاق سسر-ءنىڭ 50 جىلدىعى سوۆحوزىنىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوستى. كەيىن بۇل اۋىلعا اتامنىڭ اتى بەرىلدى. سىر وڭىرىندە اۋىلدان بولەك ونىڭ اتىندا مەكتەپ پەن كوشە بار» دەدى ب. ءىلياسوۆ.
«الاش» ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىنىڭ بەلدى مۇشەسى حايرەتدين بولعانباەۆتىڭ كۇيەۋبالاسى, ۇلى وتان سوعىسى مايدانگەرى تۇياق كامەلوۆ تۋرالى ازداپ ەستىگەنبىز. شەرۋشىلەردىڭ اراسىنان ونىڭ قىزدارى قۇرالاي مەن الماگۇل, ۇلدارى جامبىل مەن ەركىن, نەمەرەلەرى, شوبەرەلەرى, شوپشەكتەرى تابىلدى. «اكەمىز تۇياق باياندىۇلى كامەلوۆ اعا تەحنيكالىق لەيتەنانت, «يس-2» تانكىنىڭ كومانديرى رەتىندە ماسكەۋدى قورعاپ, بەرلينگە دەيىن جەتتى. جەڭىسپەن اۋىلعا ورالدى. ءبىز ونىڭ ۇرپاقتارى رۋحىنا تاعزىم ەتىپ كەلىپ وتىرمىز. «ماڭگىلىك پولك» شەرۋىنە بىلتىر دا قاتىسقانبىز. بيىل دا اكتسيادان تىس قالمادىق. بۇيىرتسا, كەلەسى جىلى دا قاتىسامىز دەپ وتىرمىز. تەك بۇل يگىلىكتى شارا ۇزىلمەسىن دەپ تىلەيمىز» دەدى قۇرالاي تۇياققىزى.
قولىنا «وتەگەن تۇرماعامبەتوۆ – كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى» انىقتاماسى بار ترانسپارانتتى ۇستاعان جىگىتتى اڭگىمەگە تارتتىق. «مەنىڭ اتى-ءجونىم كەلىس تۇرماعامبەتوۆ. ءوزىم اقتوبە وبلىسىنانمىن. استاناداعى ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتىمىن. وتەگەن تۇرماعامبەتوۆتىڭ نەمەرەسىمىن. اتام 1941 جىلى سوعىسقا الىنىپ, ستالينگراد باعىتىندا ەرلىگىمەن تانىلدى. بەرلينگە دەيىن جەتىپ, رەيحستاگقا قولتاڭباسىن قالدىردى. 1945-1946 جىلدارى نەمىستىڭ شتەتتەن قالاسىنىڭ كومەندانتى بولدى. «ۇلى وتان سوعىسى» وردەنىنىڭ ءۇش دارەجەسىمەن, «الەكساندر نەۆسكي» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. سوعىستان كەيىن جاڭاجول اۋىلدىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى قىزمەتىن اتقاردى. سول جىلدارى بۇل اۋىل ءۇش رەت ميلليونەر اۋىل اتاندى. اتامنىڭ نەمەرەسى رەتىندە ونىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتىپ كەلىپ وتىرمىن» دەدى ك. تۇرماعامبەتوۆ.
«ماڭگىلىك پولك» شەرۋىنە جينالعانداردىڭ بارلىعى وسىلايشا مايداندا ەرلىك كورسەتكەن جاقىندارىن ەسكە الدى. بويلارىنان تەك ساعىنىشتى عانا ەمەس, ماقتانىش سەزىمىن دە بايقاپ قالدىق. ءبارى دە ورىندى, سەبەبى ەرلىكتىڭ داڭقى وشپەيدى!
امانعالي قالجانوۆ
