جىل سايىن وتەتىن ەۋرازيالىق مەديا فورۋمنىڭ ونىنشى مەرەيلى جيىنى العاش رەت استانادا ۇيىمداستىرىلدى. الماتىدان قونىس اۋدارعان فورۋم بۇدان بىلاي ەلوردادا, «قازمەديا» تەلەراديو كەشەنىنىڭ عيماراتىندا وتكىزىلەتىن بولادى. نەگىزى, بيىلعى جيىن 26-27 ساۋىرگە جوسپارلانعان. بىراق بىرقاتار شەتەلدىك VIP-سپيكەرلەردىڭ, كەيبىر قاتىسۋشىلاردىڭ جۇمىس كەستەسى تىم تىعىز بولۋىنا بايلانىستى بۇل مەرزىم كۇزگە ىسىرىلعان.
– بيىل ەۋرازيالىق مەديا فورۋم جۇمىسىندا جاڭالىق كوپ. قونىسىمىزدان باستاپ جاڭارىپ وتىر. الەمنىڭ سوڭعى ۇلگىدەگى قۇرىلعىلارىمەن جابدىقتالعان «قازمەديا ورتالىعىنىڭ» دا العاشقى قونىستانۋشىلارى ءبىز بولىپ وتىرمىز, – دەدى جيىندى اشىق دەپ جاريالاعان ەامف ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ءتورايىمى, دەپۋتات داريعا نازارباەۆا. – استانا مەن قازىرگى زامانعى مەديا الاڭىنىڭ باعىت-باعدارى, ءبىتىم-بولمىسى, جۇمىس ىرعاعى ءبىر-بىرىمەن ۇندەس. اشىق كوممۋنيكاتسيا, جىلدامدىلىق, قارقىندىلىق, جاستىق پەن جىگەرلىلىك – فورۋمنىڭ دا باستى تاقىرىبى. كۇن سايىن ءوسىپ- وركەندەپ كەلە جاتقان جاس ەلوردامىز سىزدەرگە دە ۇنايدى دەگەن سەنىمدەمىز.
ەۋرازيالىق مەديا فورۋمعا مەملەكەت ايرىقشا كوڭىل بولەتىنىن, بۇل ەلىمىزدەگى العاشقى حالىقارالىق جيىنداردىڭ ءبىرى ەكەندىگىن اتاپ وتكەن داريعا نازارباەۆا جينالعان قاۋىمدى اشىق ءارى ءادىل پىكىرتالاسقا شاقىردى.
القالى جيىنعا قر پرەمەر- ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆ قاتىسىپ, پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ فورۋم قاتىسۋشىلارىنا جولداعان قۇتتىقتاۋىن وقىپ بەردى.
– ون جىل ىشىندە ەۋرازيالىق مەديا فورۋم قازىرگى زاماننىڭ مەيلىنشە كوكەيكەستى ماسەلەلەرى بويىنشا پىكىر الماساتىن عالامدىق اۋقىمداعى بىرەگەي سۇحبات الاڭىنا اينالدى. بۇل تەك قازاقستان عانا ەمەس, حالىقارالىق مەديا قوعامداستىعىنىڭ بارلىق وكىلدەرى ءۇشىن دە ماڭىزدى وقيعا… ونىنشى ەۋرازيالىق مەديا فورۋم گەوساياسات پەن مەديا سالاسىنداعى تۇيىندەردى شەشۋ جولدارىن ىزدەستىرۋدە جۋرناليستەردىڭ, ساياساتكەرلەر مەن قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ كۇش-جىگەرىن جۇمىلدىرۋعا ىقپال ەتەدى دەگەن سەنىمدەمىن. سىزدەرگە قىزىقتى جۇزدەسۋ, پايىمدى پىكىرتالاس, شابىت جانە شىعارماشىلىق تابىس تىلەيمىن, – دەلىنگەن قۇتتىقتاۋ حاتتا.
ءوز كەزەگىندە ۇكىمەت باسشىسى: «ۇكىمەت اتىنان سىزدەردى مەرەيتويلىق مەديا فورۋممەن قۇتتىقتاعىم كەلەدى. سىزدەردىڭ جەمىستى پىكىر-تالاستارىڭىز بەن ۇسىنىس-كەڭەستەرىڭىز حالىقارالىق مەديا كەڭىستىك پەن قازاقستاننىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىگىنىڭ دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزىپ جاتسا, نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى» دەدى.
سودان كەيىن ءسوز العان يران سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ رەسمي وكىلى رامين مەحمانپاراست: «ءار مەملەكەت قارقىندى دامۋ مەن بەيبىت ءومىر سۇرۋگە ۇمتىلادى. دۇنيەنى تولعاندىرىپ وتىرعان كۇردەلى ماسەلەلەرگە بىرگە ءۇن قاتىسىپ, پىكىرلەرىمىزدى بىرىكتىرىپ, ءبىر شەشىم شىعارعاندا عانا بۇل مۇمكىن بولماق. قازىرگى داعدارىستان شىعۋدىڭ كىلتىن بىرلەسىپ شەشۋىمىز قاجەت. وسى ورايدا مەديا فورۋمدا ايتىلاتىن ساراپشىلاردىڭ, بەدەلدى تۇلعالاردىڭ, جۋرناليستەردىڭ پىكىرى ماڭىزدى» دەپ ءوز ويىن جەتكىزدى.
حالىقارالىق پىكىر الماسۋ الاڭىنا جينالعان مەديا-ساراپشىلار مەن ساياسي قايراتكەرلەر, الەمدىك جانە وتاندىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جەتەكشى جۋرناليستەرى بۇل جولى كۇللى الەمنىڭ نازارىنداعى جاھاندىق ماسەلەلەرگە ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرىپ, اقپارات الماستى.
جيىننىڭ العاشقى كۇنىندە تەرروريزممەن كۇرەسۋدىڭ قۇرالى مەن امال-تاسىلدەرى, لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ عالامدىق ساياساتقا ىقپالى جونىندە جانە «اراب كوكتەمى» توڭىرەگىندەگى ءتۇرلى شيەلەنىستى جاعدايلارعا توقتالىپ, ونىڭ تۇتانۋىنا كىمدەر مۇددەلى بولىپ وتىرعانىن, افريكا مەن اراب الەمىندەگى رەۆوليۋتسيالىق وقيعالارعا العىشارت بولعان قانداي سەبەپتەر ەكەندىگىن ساراپقا سالدى. سونداي-اق, قازاقستاننىڭ انتيادرولىق باستاماسى مەن ناقتى تاجىريبەسى كەيبىر ەلدەردىڭ يادرولىق باعدارلاماسى توڭىرەگىندە ىلعي ۋشىعىپ وتىراتىن احۋالدى وڭالتۋعا قانشالىقتى اسەر ەتكەنى دە اڭگىمە وزەگىنە اينالدى. ساراپشىلار بۇگىنگى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ كەسكىن-كەلبەتىن دە ايشىقتاپ, باتىس پەن شىعىس اقپارات الەمىندەگى ايىرماشىلىقتاردى تالدادى.
فورۋمنىڭ ەكىنشى كۇنى جەر-جاھاندى جايلاعان داعدارىس جايى ءسوز بولدى. الەمدىك ساياسي ۇردىستەگى عالامتور تەحنولوگياسىن ورىستەتۋ ماسەلەسى دە نازاردان تىس قالعان جوق.
جىل سايىن وتكىزىلەتىن مەديا فورۋمعا بيىل الەمنىڭ 45 ەلىنەن 430 قاتىسۋشى تىركەلگەن. ەكى كۇنگە سوزىلعان حالىقارالىق جيىن تۋرالى ەلىمىزدىڭ جانە شەتەلدىڭ ەكى ءجۇز جۋرناليست حابار تاراتتى دەيدى ۇيىمداستىرۋشىلار.
بىرىكسەك, ءبارىن جەڭەمىز
تاتيانا درونزينا, ساياسي عىلىمدار دوكتورى, ش.ەسەنوۆ اتىنداعى كمتيۋ-دىڭ پروفەسسورى:
– قازاقستان باتىس پەن شىعىس اراسىنداعى التىن كوپىر ىسپەتتى. جاھاندىق ماسەلەلەردىڭ قازاق جەرىندە تالقىلانىپ وتىرعانى دا سوندىقتان. مەنىڭ ويىمشا, لاڭكەستىك جانە ونىمەن كۇرەس جايىندا اڭگىمە قوزعاماس بۇرىن, ناقتى كىمگە قارسى كۇرەسۋ كەرەكتىگىن انىقتاپ الۋ قاجەت. ەشبىر مەملەكەت جەكە-دارا ءومىر ءسۇرىپ, وقشاۋ ساياسات جۇرگىزە المايدى. سوندىقتان, ۇستانىمدارىمىز بەن كوزقاراستارىمىزدىڭ قاراما-قايشىلىعىنا قاراماستان, بىرگە جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت. سوندا عانا لاڭكەستىكتى اۋىزدىقتاي الامىز. فورۋمدا وسى ماسەلەلەر ورىندى كوتەرىلدى دەپ ويلايمىن. مەنىڭ ەسەنوۆ اتىنداعى كاسپي مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حالىقارالىق قاتىناستار كافەدراسىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمە ون ايداي ۋاقىت بولدى. ءبىر بايقاعانىم, قازىرگى حالىقارالىق شيەلەنىستەر, ولاردى شەشۋ ماسەلەلەرىنە قازاقستاندىق جاستار بەي-جاي قارامايدى ەكەن.
تەرروريزم تاقىرىبىن تەرەڭ تالقىلاۋ قاجەت
راميل لاتىپوۆ, رەسەيدەگى لاڭكەستىك قاۋىپ جانە تومەنگى دەڭگەيدەگى شيەلەنىستى تالداۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى:
– قازىرگى كەزدە لاڭكەستىك ءتۇرلى ماعىنادا ءتۇسىندىرىلىپ ءجۇر. سوندا دا بۇگىنگە دەيىن سانامىزعا سىڭگەن ۇعىم ونىڭ تولىق ماعىناسىن اشپايدى. تەرروريزمدى توسىننان بولاتىن قۇبىلىس دەپ قاراستىرۋعا بولمايدى. مەنىڭشە, بۇل – قانداي دا ءبىر گەوساياسي ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ قۇرالى. ول الدەكىمدەرگە قاجەت بولعاندىقتان, الدىن الا اسا ىجداھاتتىلىقپەن ۇيىمداستىرى-لادى. تەرروريزمدى ورتالىقتان باسقارىلاتىن, تيىسىنشە قارجىلاندىرىلاتىن سالاعا جاتقىزۋعا بولادى. قازىرگى تاڭدا بۇل ماسەلە كەڭىرەك تالقىلاۋدى قاجەت ەتەدى. سوندىقتان, قاي-قايسىمىزدىڭ دا بەي-جاي قاراماعانىمىز ابزال.
قىمبات توقتامۇرات, شىنار دوسان
