بىلتىر «ەڭبەك» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقىلى Nurly Ertis پيلوتتىق باعدارلاماسى اياسىندا ەكىباستۇز قالاسىنداعى مامەتوۆا كوشەسى, 54/1, 54/2, 54/3, 54/4 ۇيلەرگە نۇر-سۇلتان قالاسىنان 243 وتباسى قونىس اۋداردى, سونىڭ ىشىندە: 1 بالا تاربيەلەپ وتىرعان – 6 وتباسى, 2 بالالى – 37 وتباسى, 3 بالالى – 58 وتباسى, 4 بالالى – 94 وتباسى, 5 بالالى – 33 وتباسى, 6 بالالى – 13 وتباسى, 7 بالالى – 1 وتباسى, 8 بالالى – 1 وتباسى. جالپى, 243 وتباسىنىڭ مۇشەسى 1340 ادامدى قۇرايدى: ەڭبەككە جارامدىسى – 453 (ونىڭ 224 – ايەل, 209 – ەر ادام), 887-ءى – بالا. 89-ى – جوعارى ءبىلىمدى. 250 ادامدا ورتا ارناۋلى ءبىلىمى بار. 64 ادامدا باستاپقى كاسىبي ءبىلىم بولسا, 50 ادامدا كاسىبي ءبىلىم جوق. ءار وتباسىنا 88 375 مىڭ تەڭگەدەن ءبىر رەتتىك جاردەماقى بەرىلدى.
ايتا كەتەرلىگى, بۇگىندە بۇل وتباسىلاردىڭ قاتارى 19 بوبەكپەن تولىقتى, تاعى دا 3 وتباسى ىڭگالاعان ءسابيدىڭ داۋىسىن كۇتىپ وتىر. ەكىباستۇزدا جارىق دۇنيەگە كەلگەن سابيلەردىڭ ءبارى ءدىن امان.
ەكىباستۇزدا جاعدايىمىز تۇزەلدى
ەكىباستۇز قالاسىنداعى №33 مەكتەپتىڭ گەوگرافيا ءپانى مۇعالىمى تولقىناي وسپانوۆا – كوپبالالى انا. وسى شاھارعا بىلتىر ماۋسىم ايىندا Nurly Ertis باعدارلاماسىمەن كوشىپ كەلدى. ەرى نۇرلىبەك اسابالىقپەن اينالىسادى. بۇل وتباسىندا ايارۋ, بالاۋسا, ايكوركەم, ايبەك ەسىمدى بالالار ءوسىپ كەلەدى.
وسى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە تولقىناي مەن بالالارى ەكىباستۇزعا كادىمگىدەي ۇيرەنىپ قالدى.
«مەن قىزىلوردا وبلىسىندا اتاقتى كۇرىششى ىبىراي جاقاەۆتىڭ اۋىلىندا تۋىپ-ءوستىم. جەرلەسىم نۇرلىبەكپەن كوڭىلىمىز جاراسىپ, وتباسىن قۇردىق. بالا ءسۇيىپ, الدى قاراقاناتتانعاندا نۇر-سۇلتان قالاسىنا قونىس اۋداردىق. 2014 جىلى استاناداعى مەكتەپتەردىڭ بىرىنە مۇعالىمدىك جۇمىسقا ورنالاستىم. ءتورتىنشى پەرزەنتىمدى دۇنيەگە اكەلگەنىمدە, باسپانامىزدىڭ جوقتىعى جانىمىزعا باتتى. پاتەردى جالعا بەرۋشىلەر كوپبالالى وتباسى دەپ ءبىزدى جولاتقىسى كەلمەدى. وسىلاي تورىعىپ جۇرگەندە, بىردە اتا-انالار چاتىنان كوپبالالى وتباسىلارعا ەكىباستۇز قالاسىنان پاتەر بەرىپ جاتقانىن وقىپ قالدىم. استانادا تۇرعىلىقتى جەردە تىركەۋدە بولماعاندىقتان ءبىزدى جەرگىلىكتى اكىمدىك پاتەردىڭ كەزەگىنە قويماعان ەدى. اتا-انالاردان سۇراستىرىپ, قوشقارباەۆ كوشەسى, 30-ۇيگە بارسام, ەكىباستۇزدىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ ماماندارى اتا-انالارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ وتىر ەكەن. مەنى دە جىلى قارسى الىپ, قاجەت قۇجاتتاردىڭ تىزبەسىن قولىما ۇستاتتى. بەلگىلى مەرزىمگە دەيىن قۇجاتتاردى جيناپ, كەڭسەگە تاپسىردىم. كوپ ۇزاماي ارنايى اۆتوبۋسپەن جولعا شىقتىق. بىزگە مامەتوۆا كوشەسىندەگى بەس قاباتتى ۇيدەن 3 بولمەلى پاتەر بەردى. جالپى الاڭى – 74 شارشى مەتر. 1 جىل بويى كوممۋنالدىق تولەمدەر مەن ارەندا اقىسىن مەملەكەت تولەپ بەردى. قىركۇيەك ايىنان باستاپ پاتەردىڭ قۇنىنا بايلانىستى 9300 تەڭگە ارەندا اقىسىن جانە كوممۋنالدىق تولەمدەردى ءوزىمىز تولەپ كەلەمىز. شىنىمدى ايتسام, جاعدايىمىز ەداۋىر تۇزەلدى. ءارى بالالارىمىز مەكتەپتە تەگىن اسپەن, كيىم-كەشەكپەن, كەڭسە تاۋارلارىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. بالالارعا جانە كوپبالالى انا رەتىندە ماعان دا قوعامدىق كولىكتەردە جولاقى تەگىن» دەيدى تولقىناي وسپانوۆا.
276 ادام جۇمىسپەن قامتىلدى
قالالىق جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى التىنشاش ابەنوۆانىڭ ايتۋىنشا, 2019 جىلى ەكىباستۇزدا 318 پاتەردەن تۇراتىن 5 قاباتتى ءتورت ءۇي پايدالانۋعا بەرىلىپتى. سونىڭ ىشىندە 2 ءۇي (مامەتوۆا كوشەسى, 54/1, مامەتوۆا كوشەسى, 54/2) وبليگاتسيالىق زايممەن, قالعان ەكى ءۇي «تۇرعىنۇيقۇرىلىسجيناقبانكى» اق ارقىلى (مامەتوۆا كوشەسى 54/3, مامەتوۆا كوشەسى, 54/4) «7-20-25» باعدارلاماسىمەن سالىنعان.
2 كوپبالالى وتباسىنا «گيدروپروم» جانە «قۋاتباسقارماسى» جشس «7-20-25» باعدارلاماسىمەن باستاپقى جارنانى تولەۋ ءۇشىن 2 ملن تەڭگەگە تۇرعىن ءۇي سەرتيفيكاتىن تابىس ەتتى.
التىنشاش ابەنوۆانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا, قازىرگى ۋاقىتتا ەكىباستۇزعا قونىس اۋدارعان وتباسىلاردان 276 ادام تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاسقان. ولاردىڭ كوپشىلىگى «بولات نۇرجانوۆ اتىنداعى 1-ماەس», «گورەلەكتروسەت», «بوگاتىر كومىر», «Greenhouse-Qaztomat», «KBI Energy», «ەكىباستۇزجىلۋەنەرگو» مەكەمەلەرىندە, ءبىلىم جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا ەڭبەك ەتەدى.
2 كاسىپكەر گرانت ۇتتى
4 ادام گرانت الۋ ءۇشىن كاسىپكەرلىك كۋرستا وقىسا, سەرتيفيكاتقا يە بولعان اترەحان جاقاي مەن ماريا قازانباەۆا وتكەن جىلدىڭ اياعىندا گرانتقا قول جەتكىزدى.
500 مىڭ تەڭگەنى جەڭىپ العان اترەحان جاقاي اعاش بۇيىمدارىن جاسايتىن شاعىن تسەح اشقان. «بۇل قارجىعا ستانوك ساتىپ الدىم. اتامنان قونعان ۇستالىقتىڭ ارقاسىندا كاسىبىمنىڭ ءناسىبىن تەرىپ ءجۇرمىن. دوڭگەلەك ۇستەل, كورپۋستىق جيھازدارعا تاپسىرىس كوپ تۇسەدى. قولداعى ەسكى جيھازدارىن جاڭارتقىسى كەلەتىندەردىڭ دە بەتىن قايتارمايمىز. قاجەت بولسا, تاپسىرىس بەرۋشىلەردىڭ وتىنىشىمەن ۇيلەرىندەگى تاۋارلاردى «گازەلگە» ءوزىمىز ارتىپ, تسەحتا جوندەپ بەرەمىز. قارەكەت ءتۇبى – بەرەكەت» دەگەن وسى» دەيدى اترەحان جاقاي.
ەكىباستۇزعا العاشقى لەكپەن كوشىپ كەلگەندەردىڭ ءبىرى ماريا قازانباەۆا – ءبىر ەمەس, ەكى گرانتتىڭ جەڭىمپازى. نۇر-سۇلتان قالاسىندا اياق كيىم جوندەيتىن ورىندا تاجىريبە جيناقتاعان ول كەيىن «SAMHAT» اياق كيىم فابريكاسىندا ەڭبەك ەتىپتى. اياق كيىم تىگۋدىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرگەن ماريا ەكىباستۇزعا كوشىپ كەلگەندە, بىردەن كاسىپكەرلىككە بەت بۇرىپتى.
«ءبىزدىڭ بيزنەسىمىز شاعىن. تاەكۆاندو, بوكس جانە باسقا دا سپورتتىق اياق كيىمدەردى تاپسىرىسپەن تىگەمىز. ازىرگە كۇنىنە 10 جۇپ اياق كيىم تىگۋگە قاۋقارىمىز جەتەدى. 5 ملن تەڭگە جاقىندا عانا قولىمىزعا ءتيدى. وسى قارجىعا قۇرال-جابدىقتار ساتىپ الماقپىز. ەكىباستۇزدا اياق كيىم تىگەتىن مامان جوقتىڭ قاسى. جۇمىسكەردى وزىمىزگە ۇيرەتۋگە تۋرا كەلەدى. ەگەر بۇل جوبا ءساتتى جۇزەگە اسىرىلسا, كاسىبىمىزدى كەڭەيتىپ, كۇنىنە 50-دەن 100 جۇپ اياق كيىم تىگۋدى مەجەلەپ وتىرمىز, – دەيدى ول.
ماردىمسىز جالاقىعا قالاي كۇنەلتەمىز؟
جاسىراتىنى جوق, مەگاپوليستەردە تۇراتىن ادامداردا مۇمكىندىك تە كوپ. ەكىباستۇزداي شاعىن قالادا قوماقتى جالاقىعا اركىمنىڭ قولى جەتە بەرمەيدى. ماقالانى دايىنداۋ بارىسىندا Nurly Ertis باعدارلاماسى اياسىندا كوشىپ كەلگەنىمەن, قازىرگى جاعدايىنا كوڭىلى تولمايتىن بىرقاتار ازاماتتى كەزدەستىردىك. سولاردىڭ ءبىرى – «ونەر» مادەنيەت ورتالىعىندا قىزمەت ىستەيتىن كوپبالالى انا زويا يۆانچەنكو-چەمبارەۆا. زويا ۆالەرەۆنا وسى قالادا ەكىنشى رەت وتباسىن قۇرىپتى. 3 بولمەلى پاتەرى ءوزى ءۇشىن حان سارايىنا بەرگىسىز. بالالارى كوپبالالى وتباسىنا تيەسىلى جەڭىلدىكتەردىڭ ءبارىن پايدالانىپ وتىر. ايتسە دە ونى الاڭداتاتىنى – جالاقىسىنىڭ ماردىمسىزدىعى. «ازىق-تۇلىك باعاسى كۇن سايىن شارىقتاپ بارادى. ال ءبىزدىڭ ماسەلەمىزگە ەشكىم باس قاتىرعىسى كەلمەيدى» دەيدى ول كۇيىنىپ. وسى ونەر وشاعىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ايگۇل جىڭعىلباەۆا دا مادەنيەت وشاعىندا از ەڭبەكاقى تاباتىنىنا نارازى. «نۇر-سۇلتاندا جالاقىم 120-130 مىڭ تەڭگە كولەمىندە بولاتىن. ەكىباستۇزدا سونىڭ جارتىسىن عانا الامىن. كۇز كەلدى. مىناداي ەڭبەككە بالالاردى اسىراپ-جەتكىزۋ دە مۇمكىن ەمەس» دەيدى ول. قارجىدان تارىققان ەكى انا دا قوسىمشا جۇمىس ىزدەپ ءجۇر ەكەن.
پاتەردىڭ قۇنى ساپاسىنا سايكەس كەلمەيدى
جوعارىدا نۇر-سۇلتاندىقتاردى مامەتوۆا كوشەسىندەگى ءتورت 5 قاباتتى ۇيگە كوشىرگەنىن اتاپ وتتىك. 2-كورپۋستىڭ تۇرعىندارى كوپقاباتتى ءۇيدىڭ ساپاسىز سالىنعانىن ايتىپ, دابىل قاعىپ وتىر. وسى ءۇيدىڭ ەكىنشى قاباتىندا تۇراتىن عابيتجان قايداروۆ ءالى كۇنگە دەيىن جۇمىسسىز. «ەكىباستۇزدا جۇمىس كۇشى جەتىسپەيدى» دەپ جازادى باسىلىمداردا, ال مەن ءالى كۇنگە دەيىن جۇمىسسىزدار قاتارىندامىن. ماعان جۇمىسپەن قامتۋ ءبولىمى جالاقىسى تومەن جۇمىستاردى ۇسىندى. مەن باس تارتتىم. قازىر «رەگيون» اۆتوپاركىنە جالدانىپ, كىسى تاسيمىن. نۇر-سۇلتاندا 10 جىل پاتەر كەزەگىندە تۇرعان ەدىم. ەكىباستۇزدا ماعان ساپاسىز سالىنعان باسپانا بۇيىردى. 5 جىلدان كەيىن ءۇيدى ءوزىمىزدىڭ اتىمىزعا اۋدارىپ الۋعا بولادى. بىراق بۇل ءۇيدىڭ نارىقتاعى باعاسى قىمبات. ەگەر ءبىز 5 جىلدىڭ ىشىندە قايتادان استاناعا كوشۋگە قامدانساق, وسى ۋاقىتقا دەيىن العان الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەردى قايتارۋىمىز كەرەك» دەپ نالىدى.
ءبىزدى كورىپ, وسى ءۇيدىڭ وزگە دە تۇرعىندارى جينالدى. فوتوسۋرەتشى رىمبەك ەگىنبايۇلىن 54/1-ءۇي تۇرعىنى امانگەلدى كوشەروۆ دەگەن ازامات «ءبىزدىڭ پودەزد ۇنەمى دىمقىل تارتىپ تۇراتىندىقتان باسپالداقتارى جارىلىپ جاتىر, ار جاعىنان بەكىتپە اعاشتار كورىنەدى. كافەلدەر دە ءتۇسىپ قالدى. مەنىڭ پاتەرىمدەگى بالكوندى كورىڭىزشى» دەپ وزىمەن بىرگە ەرتىپ كەتتى. 54/3-ءۇيدىڭ تۇرعىنى عابيدەن بەريموۆ تە عابيتجاننىڭ پىكىرىن قۇپتادى: «2 بولمەلى پاتەردىڭ قۇنى – 7 ملن تەڭگە. 3 بولمەلى پاتەردىكى – 9 ملن تەڭگە كولەمىندە. ەكىباستۇزداي شاعىن قالاعا پاتەردىڭ قۇنى جوعارى. ءارى مىنا ءۇيدى جوندەپ, قالىپقا كەلتىرۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى قاجەت. از جالاقىنى قايدا جەتكىزەمىز؟» دەيدى سۇراۋلى جۇزبەن.
ساپاسىز سۋاعارلاردى اۋىستىرۋ كەرەك
تۇرعىندار شاعىمدانعان مامەتوۆا 54/2-ۇيدەن پيك سانتەحنيگى سەرگەي ديچكو بىزگە كەلىپ جولىقتى, ونىمەن بىرگە جەرتولەگە تۇستىك.
جەرتولەنىڭ ءىشى قۇرعاق ەكەن. پيك جۇمىسكەرلەرى مەردىگەردىڭ ولقىلىقتارىن ءوز قولدارىمەن جوندەپتى. قۇرعاتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ, قۇبىرلاردى دانەكەرلەگەن. بۇراندالاردى اۋىستىرعان. «تۇرعىندار شاعىمدانعان سوڭ, 2-3 كۇن بۇرىن مەردىگەرلەر سۋاعاردى پلاستيكپەن جالعاپ, ۇزارتىپ كەتتى. الايدا ساپاسىز پلاستيكتەن جاسالعان سۋاعار كوپكە بارمايدى. شاتىردان سۋ ساۋلاپ اقسا, جەرتولە قايتا سۋعا تولادى» دەي كەلە س.ديچكو بۇل ۇيلەردىڭ جەرتولەسىنە جەلدەتكىش تە ورناتىلماعانىن جەتكىزدى. ءبىز 2-ءۇيدىڭ الدىنداعى سۋاعاردى ەكىباستۇزدىق قۇرىلىس فيرماسى «گيدروپروم» جشس سالعان 4-ۇيدىكىمەن سالىستىردىق. 4-ۇيدەگى سۋاعاردىڭ ساپاسى جاقسى. تەمىردەن جاسالعان. ءارى جەردەن ەداۋىر كوتەرىپ بەكىتىپتى. ءوز كوزىمىزبەن كورگەن سوڭ, پاۆلودارلىق قۇرىلىس فيرماسى سالعان مامەتوۆا كوشەسى, 54/1, 54/2-ءۇي تۇرعىندارىنىڭ جانايقايىن تۇسىندىك.
ەكىباستۇزدا قانشا كوپبالالى انا كەزەكتە تۇر؟
نۇر-سۇلتاندىق كوپبالالى وتباسىلاردىڭ ماسەلەسى ەكىباستۇزدىقتاردىڭ ەسەبىنەن شەشىلگەنى جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى قۋانتتى دەۋگە كەلمەس. بۇل قالادا دا باسىبايلى باسپاناسى بولماي, پاتەر جاعالاپ جۇرگەن كوپبالالى وتباسىلار جەتەرلىك ەدى. رەسمي مالىمەتكە جۇگىنسەك, بۇگىندە ەكىباستۇز قالاسىندا 1700-گە جۋىق كوپبالالى وتباسى تۇرادى. وسى قالانىڭ تۇرعىنى, كوپبالالى انا نۇرجامال بايمۇقاشەۆانىڭ پاتەر كەزەگىندە تۇرعانىنا 10 جىلدان اسىپتى. «كەزەكتە 245-ءشى بولىپ تۇرمىن. جاڭادان سالىنىپ جاتقان كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ بىرىنەن باسپانا بۇيىرىپ قالار» دەيدى ءۇمىتىن ۇكىلەپ.
نۇر-سۇلتاننان كوپبالالى وتباسىلاردىڭ العاشقى لەگى كەلگەندە, ءبىر توپ كوپبالالى انا نارازىلىق ءبىلدىرىپ, اكىمدىكتەن پاتەر بەرۋدى تالاپ ەتكەن-ءدى. الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى دا «الدىمەن ەكىباستۇزدىقتاردى باسپانامەن قامتۋ كەرەك», «كەزەكتە تۇرعانىما 10 جىلدان استى, نۇر-سۇلتاندىقتار نەگە كەزەكسىز ءۇي الىپ جاتىر؟» دەگەندەي جازبا قالدىردى. وسى جاعداي اسەر ەتتى مە, نۇر-سۇلتاننان قونىس اۋدارعان 6 وتباسى (33 ادام) ەكىباستۇزدى جەرسىنبەي, قايتا كوشىپ كەتتى.
ەكىباستۇزدىق كوپبالالى انالاردىڭ تالابىنا قۇلاق اسقان جەرگىلىكتى بيلىك ارنايى جۇمىس توبىن قۇرىپ, باسىبايلى باسپاناسى جوق, پاتەر جالداپ جۇرگەن 34 وتباسىنا پاتەر بەرۋدى ۇيعاردى. بۇل ۇيلەر كوممۋنالدىق مەنشىككە سوت شەشىمىمەن قايتارىلعان, كەزىندە جەكەشەلەندىرىلمەگەن پاتەرلەر بولاتىن. بوس قالعان پاتەرلەرگە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى.
P.S. Nurly Ertis باعدارلاماسى وكىنىشكە قاراي, ءبىر جىلعا جەتەر-جەتپەس ۋاقىتتا توقتاتىلدى. ەندى وسى جوبانىڭ ەرەكشەلىگى نەدە دەسەك, قالانىڭ شەتىندەگى وسى 4 ءۇي بىزگە جەكە الەم سەكىلدى كورىنەدى. مۇندا قايماعى بۇزىلماعان قازاقىلىقتىڭ ءيىسى اڭقىپ تۇر. ويىن الاڭدارىنداعى بالالاردىڭ دا قاراسى ەداۋىر. ءبارى قازاقشا سويلەيدى. قالالىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باس مامانى سۇلۋشاش يبراەۆانىڭ مالىمەتىنە جۇگىنسەك, نۇر-سۇلتاننان قونىس اۋدارعان 392 بالا قازاق مەكتەبىندە وقىسا, 160 ءبۇلدىرشىن بالاباقشالاردىڭ قازاق توبىنا بارعان. بۇل باعدارلامانىڭ ءوز كەزەگىندە ەكىباستۇزدى قازاقىلاندىرۋعا قوسقان ۇلەسى زور. ال ەندى ءۇيدىڭ ساپاسىنا جانە جالاقىنىڭ ازدىعىنا نارازى تۇرعىندار ەكىباستۇزدى تۇراقتاپ قالا ما, جوق پا, ول ەندى ۋاقىت ەنشىسىندەگى دۇنيە…
داريا ەرعازينا,
ارنايى «استانا
اقشامى» ءۇشىن
ەكىباستۇز قالاسىنان
