ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قاندى مايدان جىلدارىندا وت كەشكەن قازاقتىڭ قايسار قىزى شاعيلا اكىمبايقىزى قۇسانوۆا جاقىندا توقسان جاسقا تولدى. وت پەن وقتىڭ ورتاسىنان ورالعان ارداگەر, بەلگىلى عالىم, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور شاعيلا اكىمبايقىزى – ءوز شاكىرتتەرىنە عالىمدىعىمەن دە, ازاماتتىعىمەن دە ۇستاز بولا بىلگەن تاماشا جان. ونىڭ ءاربىر كۇندى, ءار ءساتتى تاماشا جەڭىسپەن جازاتىنداي قايراتىن سەزىنەمىز. سودان كۇش-جىگەر الامىز. ۋاقىتتى باعالاۋدى, بەيبىت عۇمىردى قادىرلەۋدى ۇيرەندىك.
اتا-اناسىنان ەرتە ايىرىلعان شاعيلا اپاي جەتىمدىك پەن جالعىزدىقتىڭ اششى ءدامىن ەرتە تاتتى. بالالار ءۇيى مەن ينتەرناتتا تاربيەلەندى. تابيعاتىنان قايسار, جاراتىلىسىنان تاباندى جان تاعدىردىڭ سالعان تاۋقىمەتىنە مويىنسۇنباي ورتا مەكتەپتى بىتىرگەن سوڭ, الماتى قالاسىنداعى كيروۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تاريح جانە فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. بۇل شاعيلا اپاي ءۇشىن عىلىمنىڭ داڭعىل جولىنداعى العاشقى باسپالداق ەدى. الايدا, ول ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ءبىرىنشى كۋرسىن بىتىرگەن 1941 جىلى ماۋسىم ايىندا فاشيستىك گەرمانيا تۇتقيىلدان كەڭەس وداعىنا قارسى سوعىس اشادى.
ۇلى وتان سوعىسى باستالعان كەزدە ەلىمىزدەن ەر-ازاماتتارمەن قاتار, قازاق قىزدارى دا ءوز ەرىكتەرىمەن مايدانعا اتتاندى. سولاردىڭ قاتارىندا شاعيلا اپاي دا بولدى. ارينە, قايسارلىق پەن قايراتتىلىققا ءومىردىڭ ءوزى تاربيەلەگەن شاعيلا اكىمبايقىزىنىڭ سول ءبىر ەل باسىنا كۇن تۋعان قيىن-قىستاۋ زاماندا باسىن ولىمگە تىگىپ, وتاندى جاۋدان قورعاۋعا اتتانۋى, ۇلكەن ەرلىكتىڭ بەلگىسى بولدى.
1941 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا تاشكەنتتە قىسقا مەرزىمدى بايلانىسشىلار كۋرسىنان وتكەننەن كەيىن, جەلتوقسان ايىندا قىرىم مايدانىنداعى كەرچ قالاسىن ازات ەتۋگە قاتىسقان دەسانتتىق اسكەر قۇرامىندا بولدى. 1942 جىلدىڭ مامىر ايىندا 14-اتقىشتار ديۆيزياسى قۇرامىندا دون مايدانىنداعى, ستەپنوي جانە ستالينگراد مايداندارىنداعى قاندى شايقاستارعا قاتىستى.
ستالينگراد تۇبىندەگى جەڭىستەن سوڭ, 14-اتقىشتار ديۆيزياسى وڭتۇستىك-باتىس, ءى جانە ءىى ۋكراين مايداندارى قۇرامىنا ەنگىزىلدى. شاعيلا اكىمبايقىزى رۋمىنيا, پولشا, چەحوسلاۆاكيانى ازات ەتۋگە باعىتتالعان باتىل شايقاستاردا دا مايدانداستارىمەن بىرگە ۇلى جەڭىستى جاقىنداتا ءتۇسۋ ءۇشىن ەرلىكتىڭ تاماشا ۇلگىلەرىن تانىتتى. وسىلايشا قايسار مىنەز يەسى «جاۋىنگەرلىك ەڭبەكتەرى ءۇشىن», «ستالينگرادتى قورعاعانى ءۇشىن», «قاھارماندىعى ءۇشىن» جانە ت.ب. مەدال-وردەندەرىمەن ماراپاتتالدى.
ۇلى جەڭىستى بەرليندە قارسى العان شاعيلا اكىمبايقىزى – سۇراپىل سوعىستى, ءولىم مەن ءومىر اراسىنداعى قىل كوپىردى ءاربىر سەكۋند سايىن بار بولمىسىمەن سەزىنىپ, ساناسىمەن تۇيسىنگەن قازاق جاۋىنگەرى. سوندىقتان دا بولار, ومىرگە, ءومىر سۇرۋگە دەگەن قۇلشىنىسى ەرەكشە, پارقىن بىلەدى.
شاعيلا اپاي سوعىستان كەيىن وقۋىن قايتادان جالعاستىرادى. كەيىننەن ۇلكەن عىلىم جولىنا ءتۇسىپ, كانديداتتىق, دوكتورلىق ديسسەرتاتسيا قورعاپ, ۇزاق جىلدار بويى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە ەڭبەك ەتتى. بىرقاتار مونوگرافيا مەن ءجۇز ەلۋدەن استام عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى. ول – بىرنەشە عىلىم دوكتورى مەن كانديداتتارىن دايارلاعان تانىمال عالىم, ۇلاعاتتى ۇستاز. 1981 جىلى پەداگوگيكالىق سالاداعى ۇزدىك ەڭبەگى ءۇشىن «ەڭبەك قىزىل تۋ» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. ال 1995 جىلى «قۇرمەت» وردەنى يەگەرى اتاندى.
قايسارلىق, شىنشىلدىق, قايراتتىلىق, ادالدىق, تاباندىلىق سياقتى قاسيەتتەردىڭ شاعيلا اپايدىڭ بويىنا تۋا ءبىتۋى, ونىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ تازالىعىنان, رۋحىنىڭ بيىكتىگىنەن دەر ەدىك. ءوز شاكىرتتەرىن عىلىم جولىنا باعىتتاعاندا ولاردىڭ جان-دۇنيەسىنە تەرەڭ بويلاي وتىرىپ, ولاردا ادامي بولمىستىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا دا ەرەكشە كوڭىل بولەدى. ولارعا ءوز ءتالىم-تاربيەسىن بەرۋدەن ەش ايانعان ەمەس.
شاعيلا اكىمبايقىزى مەن وتاعاسى اسىلعازى بەكبايۇلى ءۇش بالا ءتاربيەلەپ, ءوسىردى. اباي ەلىنىڭ تۋماسى اسىلعازى بەكبايۇلى كەزىندە مادەنيەت سالاسىندا بىرقاتار لاۋازىمدى قىزمەتتەر اتقارعان مەملەكەتتىك قايراتكەر, ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرى. وكىنىشكە قاراي, اسىلعازى بەكبايۇلى وتكەن جىلدىڭ كۇزىندە ومىردەن وزدى. ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى مول, جانى جايساڭ ءاز اعانىڭ عيبراتتى عۇمىرى مەن ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگى ەل جادىندا.
«…مەيىرىم, ىنساپ, اق پەيىل, ادال ەڭبەك, – بۇل تورتەۋىن كىم قىلسا, شىن ادام سول» دەپ ايتقانى بار دانىشپان شاكارىم قۇدايبەردىۇلىنىڭ. ءبىز تانىپ, حالقى بىلگەن شاعيلا اكىمبايقىزى, مىنە, وسىنداي ادام.
تەڭگەش قالەنوۆا,
دامەتكەن تولعامباەۆا,
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ دوتسەنتتەرى
