قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ: «جاڭا قازاقستاندى قۇرۋ ءۇشىن تۇسىنىكتى جانە ءادىل مەملەكەتتىك ساياسات جۇرگىزىلۋى كەرەك» دەدى. بيلىك پەن قوعامنىڭ ادال ەڭبەك پەن ءادىل ىنتالاندىرۋ يدەولوگياسىن ۇستانۋى قاجەت ەكەنىنە نازار اۋداردى. وسى ماقساتتاردى جۇزەگە اسىرۋدا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى وراسان زور.
ەلىمىزدە تىركەلگەن 4750-دەن استام بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا قىزمەت ەتەتىن سان مىڭداعان جۋرناليستەر قاۋىمىنىڭ وزەكتى ماسەلەسىن كوتەرىپ وتىرمىز. جالپى مەملەكەت تاراپىنان ولاردى قولداۋعا مەيلىنشە كوڭىل ءبولىنىپ كەلەدى. مىسالى, مەملەكەتتىك اقپاراتتىق تاپسىرىسقا 2022 جىلى 50,8 ملرد تەڭگە بولىنسە, 2023 جىلى – 48,4 ملرد تەڭگە, ال 2024 جىلى 47 ملرد تەڭگە ءبولۋ كوزدەلىپ وتىر. دەگەنمەن, باق ساپاسىنا, تارالىمىنا قاتىستى پروبلەمالار بارشىلىق. سولاردىڭ ءبىرى – جۋرناليستەردى ىنتالاندىرۋ جايى.
اتاپ ايتقاندا, وتاندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى (گازەتتەر مەن جۋرنالدار, راديولار مەن تەلەۆيدەنيە جانە اقپاراتتىق اگەنتتىكتەر مەن جەلىلىك باسىلىمدار) ءوز اۆتورلارىنا قالاماقى تولەۋدى توقتاتقالى كوپ جىلدىڭ ءجۇزى بولدى. اۆتورلارى عانا ەمەس, ءبىرلى-جارىم رەداكتسيانىڭ تيىن-تەبەن بەرەتىنىن ايتپاعاندا, تۇگەلگە جۋىق ءباسپاسوز بەن تەلەۆيدەنيەدە قالاماقىنى ءتىلشى-رەداكتورلارى دا المايدى. ال قالاماقى دەگەنىمىز – شىعارماشىل ادامداردىڭ, جۋرناليستەر مەن سانالى ويلى اۆتورلاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق-رۋحاني بايلىعىنىڭ جەمىسى. نارىق جاعدايىنداعى بىردەن-ءبىر تابىس كوزى.
دۇنيە جۇزىندە دامىعان ەلدەرىندەگى شىعارماشىلىق ادامدار – اقىندار, جازۋشىلار, جۋرناليستەر, رەجيسسەرلەر, كومپوزيتورلار, سۋرەتشىلەر وزدەرىنىڭ تۋىندىلارىنا بۇيىرتقان قالاماقىلارىن الىپ وتىر. دامىعان ەلدەردە ءتىپتى, سول قالاماقىمەن كۇن كورەتىن قالامگەرلەر دە بار.
ءجۋرناليستىڭ ەڭبەگىنە تولەنەتىن قالاماقىنىڭ تەرەڭ الەۋمەتتىك فاكتورى دا بار. وقىرماندار مەن كورەرمەندەر, نەگىزىنەن, رەپۋتاتسياسىنا داق تۇسپەگەن, كىسىلىك ۇستانىمى مىقتى, ءسوزى دۋالى, ويلى اۆتورلاردىڭ تۋىندىلارىن كورىپ, تىڭداپ, وقىعاندى قالايدى. بىراق, قوعامدىق پىكىر تۋعىزۋشى مۇنداي تۇلعالار مەن ايگىلى ادامداردى تارتۋ ءۇشىن ىنتالاندىرۋ تەتىكتەرى قاجەت دەپ سانايمىز.
نارىق زامانىندا ەلىمىزدە ەرەكشە سۇرانىسقا يە جۋرناليست ماماندىعىنىڭ قادىر-قاسيەتىن باعالاپ, شىعارماشىلىق قارىم-قابىلەتىن بارىنشا كورسەتۋگە الەۋمەتتىك-ماتەريالدىق قولايلى, ءتيىمدى جاعداي تۋعىزۋعا دا جاڭاشا كوزقاراس قاجەت.
قوزعالىپ وتىرعان ماسەلەگە بايلانىستى, بىرىنشىدەن, قر قارجى مينيسترلىگى مەن قر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ اتالمىش سالاداعى الەمدىك تاجىريبەنى زەرتتەپ, قالاماقى جۇيەسىن قايتا ەنگىزۋگە بايلانىستى ءتيىستى ۇسىنىستار ازىرلەۋىن سۇرايمىز.
ەكىنشىدەن, ءتۇرلى دەڭگەيدەگى مەرزىمدى جانە ەلەكتروندى باسىلىمدارعا جىلما-جىل بەرىلىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتىك اقپاراتتىق ساياسات جونىندەگى تاپسىرىستارى اياسىندا جۋرناليستەر مەن تۇراقتى اۆتورلارعا نارىق جۇيەسىندەگى تالاپتاردى ساقتاي وتىرىپ, «قالاماقى قورى» دەگەن ارنايى تارماقشا ەنگىزۋ كەرەك دەپ ۇسىنامىز.
شىعارماشىلىق ەڭبەكتى ءتيىستى دارەجەدە باعالاۋ مەن ۇشقىر قالامنىڭ اقىسىن قايتارۋ – جۋرناليستيكانىڭ بايىرعى جانە جاڭا زامانعى رۋحاني-الەۋمەتتىك قۇندىلىقتارىن قايتارۋ دەپ بىلەمىز.
ءبىزدىڭ ساۋالعا جاۋاپتى ءتيىستى زاڭ تالابىنا سايكەس بەلگىلەنگەن مەرزىمدە بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.
مەيرامبەك
تولەپبەرگەن,
ءماجىلىس دەپۋتاتى
