كەشە نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىنىڭ كەزەكتى سەسسياسىندا شاھار ءۇشىن ماڭىزدى بىرنەشە ماسەلە قارالدى. كۇن تارتىبىنە قويىلعان ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ پەن قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ماكەن قاتىستى.
ءۇش دەپو قۇرىلىسىنا 5 ملرد تەڭگە كەرەك
قازىر ەلوردادا توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ مەن جويۋ, ءورت قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ, وسى سالاداعى تۇيتكىلدەردى شەشۋ وتە وزەكتى بولىپ وتىر. سەسسيادا جانە ودان ءبىر كۇن بۇرىن وتكەن ءماسليحاتتىڭ تۇراقتى كوميسسيالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا وسىنىڭ ءبارى ورتاعا سالىندى. الدىمەن نۇر-سۇلتان قالاسى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى باۋىرجان سىزدىقوۆ سالا جۇمىسىمەن جانە پروبلەمالارىمەن تانىستىرىپ, دەپۋتاتتاردى ولاردى شەشۋگە اتسالىسۋعا شاقىردى.
وسى جىلدىڭ بيۋدجەتىنە ءۇش ءورت ءسوندىرۋ دەپوسىنىڭ قۇرىلىسىنا 5 ملرد تەڭگە شاماسىندا قوسىمشا قارجى سالۋدى سۇراعان بايانداماشى قۇرىلىس جۇمىستارى كەلەسى جىلى باستالۋى كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى. ونىڭ ايتۋىنشا, ليزينگپەن 48 تەحنيكا ساتىپ الۋعا دا 3,2 ملرد تەڭگە كەرەك. قالا اينالاسىنداعى جاسىل بەلدەۋدى ورتتەن قورعاۋ ءۇشىن دە ءورت ءسوندىرۋ ستانساسى سالىنۋى قاجەت.
ارنايى باعدارلاما ازىرلەندى
– باعباندىق قوعامداستىقتارعا قارايتىن اۋماقتار بويىنشا جاڭا ەرەجەنى ازىرلەۋ كەرەك. كەڭەس زامانىندا وسىنداي ەرەجە بولدى. بىراق 1995 جىلى ونىڭ كۇشى جويىلدى. جاڭا ەرەجە ءالى كۇنگە دەيىن تۇزىلگەن جوق. سول سەبەپتەن قازىرگى تاڭدا وسى ماسەلەنى رەتتەي الماي وتىرمىز. بۇل جاعداي ساياجايلاردا ءورت تۋىنداعاندا ءبىرشاما قيىندىقتاردى تۋدىرادى, – دەدى ب.سىزدىقوۆ.
جالپى, ەلوردادا توتەنشە جاعدايلارعا قارسى تۇرۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدىڭ 2021-2023 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى ازىرلەنگەن. اتالعان ماسەلەلەردىڭ ءبارى سوعان ەنگىزىلگەن. سونداي-اق ب.بەيسەكوۆا كوشەسىنىڭ اۋماعىندا ەسىل وزەنىنىڭ ارناسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا 246 جەر تەلىمىن مەملەكەت مۇقتاجدىعى ءۇشىن ساتىپ الۋ كەرەك. دەپارتامەنتتىڭ ەسەپتەۋىنشە, بۇل جۇمىس 11 ملن تەڭگەنى قاجەت ەتەدى. ال ارنانىڭ كەڭەيگەنى قالانىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ماڭىزدى. قار ەرىتۋ ستانسالارىنىڭ سانى مەن قۋاتىن ارتتىرۋ دا ءبىراز ماسەلەنى شەشەدى. دەپارتامەنت باستىعىنىڭ پىكىرىنشە, ەرىتىلگەن قار سۋىن جاز مەزگىلىندە ءارتۇرلى ماقساتتارعا پايدالانۋعا بولادى.
اقىسىز جاعاجايلار اشىلا ما؟
– قالادا اقىسىز قىزمەت كورسەتەتىن جاعاجايلاردى اشۋ كەرەك. بۇل شومىلۋ ماۋسىمى ۋاقىتىسىندا حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرادى. جاڭا جاعاجايلاردى قىس مەزگىلىندە پايدالانۋدى دا ويلاستىرعان ءجون. بۇل جۇمىستى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك ارقىلى كاسىپكەرلەردى تارتىپ, ۇيىمداستىرۋعا بولادى. جاعاجايلار جىل مەزگىلدەرىنە, كۇن مەن تۇنگە قاراماستان جۇمىس ىستەسە, ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرىلسە, بارىنە ءتيىمدى بولادى, – دەدى ب.سىزدىقوۆ.
قالانىڭ توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنەن تۇرعىندار اقپاراتتىق-انىقتامالىق اقپاراتتى ۋاقىتىلى الىپ تۇرۋ ءۇشىن, كەرەك كەزىندە قىزمەتىنە جۇگىنۋ ءۇشىن ءموبيلدى قوسىمشانى ازىرلەۋ باستالعانىن ايتقان بايانداماشى مەكەمە يەلىگىندەگى شاعىن داعدارىس ورتالىعىن دامىتۋعا 347 ملن تەڭگە كەرەكتىگىن جەتكىزدى.
«قۇتقارۋشىلار باسپاناسىنا» قول جەتكىزە مە؟
ونىڭ ايتۋىنشا, حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى ماقساتىندا قالا سىرتىمەن وتەتىن تەمىرجول دا سالىنۋى كەرەك. باس شاھاردا جىلىنا تەمىرجولمەن كەمىندە 250 مىڭ توننا حيميالىق قاۋىپتى زاتتار تاسىمالداناتىنىن ايتقان ول مۇنىڭ ءبارى قالا ارقىلى وتەتىنىن ايتىپ ءوتتى. ءسوز سوڭىندا توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن دا قوزعادى.
– قىزمەتكەرلەرىمىزگە ارنالعان كوپپاتەرلى تۇرعىن ۇيلەر سالىنۋى كەرەك. مەن وزىمشە بۇل ۇيلەرگە «قۇتقارۋشىلار باسپاناسى» اتاۋىن بەرىپ قويدىم. سەبەبى قازىر گارنيزونىمىزدا 1500 ادام جۇمىس ىستەسە, سونىڭ 715-ءى باسپاناسىز ءجۇر. ال 645 ادام قالا اكىمدىگىندە تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇر. وسى تۇرعىدا قالا باسشىلىعىنا العىس ايتقىم كەلەدى. ولاردىڭ كومەگىمەن قازاقستان يپوتەكالىق كومپانياسى قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ قۇجاتتارىن قابىلداۋدى باستادى. 7 قازانعا دەيىن كەيبىر قىزمەتكەرلەرىمىز ۇلگەرەدى دەپ ويلايمىن. بالكىم جىل اياقتالعانشا باسپانالارىنا كىرىپ تە ۇلگەرەر, – دەدى ب.سىزدىقوۆ.
نىساندار قۇرىلىسى نەگە ساپاسىز؟
تاياۋدا قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ بىرقاتار نىساندارىن ارالاپ, جاعدايدى ءوز كوزدەرىمەن كوردى. كەلەسى كەزەكتە ءسوز العان دەپۋتات مۇحتار تولەۋتاەۆ سونىڭ قورىتىندىلارىمەن تانىستىردى.
– №16 جانە №7 ءورت ءسوندىرۋ بولىمدەرىنە بارعانىمىزدا كوپتەگەن پروبلەمالاردىڭ باسى اشىلدى. ولاردىڭ عيماراتتارى ابدەن ەسكىرگەن. ونىڭ ۇستىنە بۇل نىسانداردىڭ ماڭايىندا جولدار جوق. ماڭايىنداعى قۇرىلىس جۇمىستارى مەن اۆتوتۇراقتار ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرىنىڭ شىعۋىنا كەدەرگى كەلتىرەدى, – دەدى دەپۋتات.
دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرىنە باسپانا كەرەكتىگى جونىندەگى الدىڭعى بايانداماشىنىڭ ءسوزىن قوستاعان حالىق قالاۋلىسى سونىڭ ىشىندە 235 كوپبالالى وتباسى بارىن, 5 وتباسى ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار بالالاردى تاربيەلەپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى.
ونىڭ ارىپتەسى رامزيا ومىرباەۆا نىسانداردى سالعاندا ورتكە قارسى قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن ساقتاۋ ماسەلەسىن قوزعادى. جاقىندا قۇتقارۋشىلار تۇراتىن جاتاقحاناعا كىرىپ شىعىپ, جاعدايلارى ءماز ەمەس ەكەنىنە كوزىنىڭ جەتكەنىن ايتتى.
– كىپ-كىشكەنتاي بولمەدە بەس-التى بالادان جۇرگەنىن كوردىم. ءبارى ءبىر كومپيۋتەرمەن ساباق وقيدى. كوزىمە بولمەدەگى ەكى كەرەۋەت عانا شالىندى. سوندا باسقالارى ەدەندە ۇيىقتايتىن بولعانى عوي. ورتسوندىرۋشىلەر مەن قۇتقارۋشىلارعا الەۋمەتتىك تۇرعىدان راسىمەن قولداۋ كورسەتۋ كەرەك, – دەدى ر.ومىرباەۆا.
بۇرىن بەلگىلى ءبىر نىسان پايدالانۋعا بەرىلەردە قۇرامىنا ءورتسوندىرۋشى, سەس قىزمەتكەرى كىرەتىن ارناي كوميسسيا ونى قابىلداعانىن ايتقان دەپۋتات قازىر قۇرىلىس باسقارماسى قىزمەتكەرلەرى بۇل ىسكە «وزدەرى بي, وزدەرى قوجا» بولىپ وتىرعانىن جەتكىزدى.
– سونىڭ سالدارىنان بۇگىندە قۇرىلىس جۇمىستارى كەزىندە كوپتەگەن تالاپتار بۇزىلىپ جاتىر. ءوزىم باسقاراتىن مەكتەپكە التى جىلداي بۇرىن جاپسارجاي سالىندى. كوميسسيا قۇرامىنا مەكتەپ ديرەكتورى مۇلدە كىرمەيدى ەكەن. نىسان تاپسىرىلاردا ءوزىم ارالاپ شىعىپ, ءتيىستى قۇرىلىس تالاپتارى بۇزىلعان 12 جاعدايدى تىركەدىم. سودان سوڭ قۇرىلىس باسقارماسىنا حات جازدىم. بۇل حاتىمدى قاراعان ادام بولعان جوق. جاپسارجاي سول كۇيى پايدالانۋعا بەرىلدى. ارادا ءبىر اي وتكەندە توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى قىزمەتكەرى مەكتەپكە تەكسەرىسكە كەلىپ, ورتكە قارسى تالاپتاردىڭ ساقتالماۋى بويىنشا ماعان 180 مىڭ تەڭگە كولەمىندە ايىپپۇل سالدى. مەن تولەدىم. بىراق تولەمەي, سوتقا ارىزدانۋىما بولار ەدى. سەبەبى, بۇل تالاپتىڭ بۇزىلۋىنا كىنالى ءوزىم ەمەس قوي. مەكتەپتەردى, اۋرۋحانالاردى, تۇرعىن ۇيلەردى پايدالانۋعا بەرەردە, كوميسسيا قۇرامىندا ناعىز ماماندار بولۋى كەرەك, – دەدى دەپۋتات.
«اقىلدى شلاگباۋمدار» باعدارلاماسىنىڭ تيىمدىلىگى
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى ميراس شەكەنوۆ ەلوردادا «اقىلدى شلاگباۋمدار» باعدارلاماسىنىڭ قالاي جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن سۇرادى. ونىڭ ايتۋىنشا, وسى باعدارلاما ارنايى قىزمەتتەردىڭ نىساندار اۋماعىنا كەدەرگىسىز كىرۋى ءۇشىن ماڭىزدى. بۇل ساۋالعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقتيار ماكەن جاۋاپ بەردى.
– تاياۋدا عانا بۇل ماسەلەنى قالا اكىمدىگىندە قارادىق. بۇل پروبلەما بىلتىر انىقتالدى. جەدەل جاردەم, ءورتسوندىرۋ كولىكتەرى تۇرعىن ۇيلەرگە جاقىنداي المادى. سول كەزدە پارلامەنتتە ءتيىستى زاڭ جوباسىن ازىرلەۋ تۋرالى دا ماسەلە تۋىندادى. بۇل زاڭ جوباسى بولاشاقتا ماقۇلدانادى دەپ ويلايمىن. بيىل ءوزىمىز اكىمدىكتە تسيفرلىق جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر باسقارماسىن قۇردىق. ءتيىستى جۇمىس جۇرگىزىلىپ جاتىر. قازىر توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتى, اۋدانداردىڭ اكىمدىكتەرى جانە پيك-تەرمەن شلاگباۋمدار بار اۋلالاردى «اقىلدى» ەتۋدى قاراستىرىپ وتىرمىز. ياعني, اۋلالارعا كەدەرگىسىز كىرۋدى ويلاستىرىپ جاتىرمىز. بۇل ماسەلەنى قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىمەن ءالى پىسىقتايمىز. ءتيىستى جۇمىستى بيىل باستاپ, كەلەسى جىلدىڭ ورتاسىندا اياقتاۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز, – دەدى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى.
ۋلى گازدى انىقتايتىن قوندىرعى ورناتىلىپ جاتىر
بىلتىرعى اقپاندا ەلوردادا ءبىر ءۇيدىڭ بەس بالاسى ورتەنىپ كەتتى. بۇل قايعىلى جاعدايدى ەسكە العان سەنات دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ وسىنداي قاسىرەتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەلىنىپ جاتقانىن سۇرادى. تاياۋدا توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى قۇرىلعانىن ايتقان ول اتالمىش ۆەدومستۆو ارقىلى جانە ۇكىمەتكە حات جازىپ, ەلوردا بويىنشا قوردالانعان ماسەلەلەردى شەشۋدى ۇسىندى. ءوز تاراپىنان قولدايتىنىن جەتكىزدى.
– ەلوردادا الەۋمەتتىك وسال توپتارعا جاتاتىن 5700 وتباسى بار ەكەن. مۇنى جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ باسقارماسىنان انىقتاپ بىلدىك. وتكەن جىلعى قايعىلى جاعداي قايتالانباس ءۇشىن بيىلعى 15 تامىز بەن 15 قىركۇيەك اراسىندا سول وتباسىلاردىڭ بارلىعىن ارالاپ شىقتىق. قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن وسى وتباسىلارعا ۋلى گازدى انىقتايتىن 1255 داتچيكتى ورناتىپ بەردىك. ولاردىڭ كوپشىلىگى ساياجايلاردا تۇرادى. ءبىز جىلىتۋ پەشتەرىن, مۇرجالاردى تەكسەردىك. ءبىر اتاپ وتەرلىگى, نۇر-سۇلتان قالاسىندا قازىر 1240-تان استام جاتاقحانا بار. ولاردى دا جىل باسىنان ارالاۋدى باستادىق. وكىنىشكە قاراي, پاندەمياعا بايلانىستى بۇل جۇمىس ءسال توقتاپ قالدى. الدا ءالى دە ءتيىستى جۇمىستار بار. ءبىز ولاردى توقتاتپايمىز, – دەدى توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنىنىڭ باستىعى باۋىرجان سىزدىقوۆ.
تالقىلانعان ماسەلەنىڭ ءتۇيىندى پىكىرىن قالالىق ءماسليحات حاتشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ءماجيت شايداروۆ ايتتى.
– توتەنشە جاعدايلار سالاسىندا پروبلەما وتە كوپ. اعىمداعى ماسەلەلەر دە, الەۋمەتتىك پروبلەمالار دا جەتكىلىكتى. جەرگىلىكتى بيۋدجەتتىڭ كۇشىمەن ولاردى شەشۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان قالالىق ءماسليحات اتىنان ۇكىمەتكە حات جازايىق, – دەدى م.شايداروۆ. ارىپتەستەرى بۇل ۇسىنىستى قولدادى.
