جۋىردا وتكەن استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ تۇراقتى كوميسسيالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا شاھاردىڭ 2017 جىلعى بيۋدجەتىنىڭ ورىندالۋى قىزۋ تالقىلاندى. بۇل ماسەلە بەيسەنبى كۇنى ءماسليحاتتىڭ كەزەكتەن تىس سەسسياسىنىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارىلدى. سەسسياعا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار امرين قاتىسىپ, بيۋدجەتتىڭ ورىندالماۋىنىڭ سەبەپتەرىن ءتۇسىندىردى.
«بيۋدجەتتىڭ ورىندالۋىندا ولقىلىقتار بارى راس. ونىڭ ءارتۇرلى سەبەپتەرى انىقتالىپ وتىر. ءبىرىنشىدەن, ءتيىستى ورىندار قارجىنى يگەرۋ كەستەسىنەن قالىپ قويادى. بۇل كەستەنى باعدارلامالار اكىمشىسى باقىلاۋى ءتيىس. اۋا رايىنىڭ قولايسىزدىعى جۇمىستاردى ۋاقىتىندا ءجۇرگىزۋگە كەدەرگى كەلتىرەدى. مىسالى, بيىل كوكتەم كەش شىقتى. ال بىزدە جىل سايىن قۇرىلىس ماۋسىمى ءساۋىر تۋىسىمەن, كەيدە ناۋرىز ايلارىندا باستالاتىن. وسى جىلى قۇرىلىسشىلار مەن جول سالۋشىلار جۇمىستارىنا 20 ساۋىردەن كەيىن عانا كىرىستى. جىلدا قارجىلاندىرۋ جوسپارى ناۋرىز-ءساۋىر ايلارىندا بەكىتىلىپ, اقشا بولىنە باستايدى. جاقىندا عانا جول سالۋشىلارمەن سويلەستىك. ولار ءساۋىر جاڭبىرلى بولىپ, ءتيىستى جۇمىستار ءبىراز كەيىنگە شەگەرىلگەنىن ايتتى. سايكەسىنشە, بولىنگەن اقشا دا جاتىپ قالدى» دەدى ا.امرين.
ونىڭ ايتۋىنشا, قارجىنى يگەرمەگەن باسقارمالار تۇسىنىكتەمە جازدى. 1 ماۋسىمعا دەيىن تاعى وسىنداي جاعداي ورىن السا, باسقارمالاردىڭ باسشىلىعى جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى.
استانا قالاسى تەكسەرۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى عالىم قۇرمان وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسىندا بيۋدجەتتىڭ ورىندالۋى بويىنشا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا شەشىم قابىلداۋ ءۇشىن 4 ماتەريال جىبەرىلگەنىن, 9 لاۋازىمدى تۇلعا تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە, بۇعان قوسا 48 لاۋازىمدى جانە زاڭدى تۇلعا 8,1 ملن تەڭگەگە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعانىن جەتكىزدى.
«بيۋدجەتتە 47 ملرد تەڭگە كولەمىندە دەبيتورلىق قارىز بار. بۇل جالپى قالانىڭ جىلدىق بيۋدجەتىنىڭ 10 پايىزىنان اسادى. وسىنشاما قارجى مەكەمەلەردىڭ ەسەپشوتتارىندا جاتىر. اراسىندا 2004 جىلدان بەرى كەلە جاتقان قارىزدار بار. جىلدا وسى ماسەلەنى كوتەرەمىز. قارىزى بار مەكەمەلەر جاعدايدى جوندەيمىز, ەندىگى جىلى مۇنداي بولمايدى دەپ ءۋادە بەرەدى. بىراق ۋادەلەرىن ورىندامايدى. ەندى ناقتى شارا قولدانباساق بولمايدى. مەنىڭ ۇسىنىسىم: ادىلەت مينيسترلىگىنە ءتيىستى شارا قولدانۋ تۋرالى حات جازايىق» دەدى ءماسليحات دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ.
قالالىق ءماسليحاتتىڭ بيۋدجەت, ەكونوميكا, ونەركاسىپ جانە كاسىپكەرلىك ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇراقتى كوميسسيا ءتوراعاسى ميراس شەكەنوۆ اتالمىش كوميسسيا بيۋدجەتكە قاتىستى انىقتالعان ولقىلىقتاردى باقىلاۋدا ۇستايتىنىن, ءار فاكتىنى بولەك قارايتىنىن ايتتى.
استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى اسقار امرين سەسسيا بارىسىندا قازىرگى تاڭدا اكىمدىكتە قوعامدىق كولىك جولاقىسىنىڭ شەكتى ءتاريفى تالقىلانىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
«ءتيىستى كوميسسيانىڭ ۇسىنىستارىندا كورسەتكىشتەردى ازىرلەۋ ساپاسىنا, اقشانىڭ قۇنسىزدانۋ ماسەلەسىنە نازار اۋدارۋ تۋرالى جازىلعان. كوميسسيادا بۇل ماسەلەنى تالقىلاپ, شەكتى تاريف 198,8 تەڭگە بولۋ كەرەك دەپ شەشتىك. كوميسسيا مۇشەلەرى اراسىندا قالالىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتتارى دا بار. قوعامدىق كولىك جولاقىسى ءالى قوعامدىق كەڭەستە, باسقا وتىرىستاردا دا تالقىلانادى. قۇرمەتتى دەپۋتاتتار! سىزدەرگە سايلاۋشىلارعا جولاقىنىڭ ءوسۋى قالاي اسەر ەتەتىنى, ال ماعان ەكونوميست رەتىندە ينفلياتسيا دەڭگەيىنە ونىڭ اسەرى ماڭىزدى» دەدى ول.
ا. ءامريننىڭ سوزىنشە, الداعى ەكى اپتادا بۇل ماسەلە قوعام اراسىندا, الەۋمەتتىك جەلىدە دە ءبىراز تالقىلانادى. سەبەبى اكىمدىك ءتيىستى شەشىمدى شىعارۋعا جاقىنداپ قالدى.
قالالىق قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي ساياساتى باسقارماسىنىڭ باسشىسى رۋسلان احمەتوۆ دەپۋتاتتارعا مەملەكەت مۇقتاجدىعى ءۇشىن ساتىپ الىناتىن 28 جەر تەلىمى بويىنشا شارتتاردىڭ جوباسىن تانىستىردى. بۇل جەر تەلىمدەرىندە 7 نىسان سالىنادى. اتاپ ايتساق,
ش. دە گولل كوشەسى, ءا. مولداعۇلوۆا كوشەسىندەگى №19-21 ۇيلەر اۋماعىندا گۇلباق, سارىارقا داڭعىلىنداعى №27 ءۇي ماڭايىندا گۇلباق, №64 مەكتەپ-ليتسەيگە جانە №31 گيمنازياعا قوسىمشا عيماراتتار, وڭتۇستىك-باتىس اينالما جولى سالىنىپ, س. سەيفۋللين-ج.وماروۆ سىرداريا كوشەلەرىندەگى 900 ورىنعا ارنالعان مەكتەپتىڭ تەرريتورياسى كەڭەيتىلەدى.
ءماسليحات دەپۋتتارى استانا قالاسى ءىىد جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ باسىعى باقىتجان مالىباەۆ ەسىل اۋدانى ءىىد جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ باستىعى سەرىك ءابۋتالىپوۆتى لاۋازىمىنان بوساتۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولدادى.
ب. مالىباەۆتىڭ ايتۋىنشا, ب. ءابۋتالىپوۆ وتكەن جىلى 4 جەمقورلىق قىلمىس پەن 1 توتەنشە جاعدايعا, بيىل تاعى 1 جەمقورلىق قىلمىسقا جول بەرگەن.
قالالىق ءماسليحات حاتشىسى جانات نۇرپەيىسوۆ تەكسەرۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى عالىمجان مولداش قىزمەتىنەن ءوز ەركىمەن بوساتۋدى سۇراعانىن جەتكىزدى. دەپۋتاتتار مۇنى دا ماقۇلدادى.
بۇل – شارتتى باعا
– استانادا قوعامدىق كولىك جولاقىسىنىڭ سارالانعان ءتاريفى ەنگىزىلمەك. ازىرگە ەلەكتروندى كولىك كارتاسىمەن جۇرەتىندەرگە تاريف – 120 تەڭگە, ال قولما-قول تولەيتىندەرگە 170-200 تەڭگە بەلگىلەنىپ وتىر. بۇل – شارتتى باعا. وزىندىك قۇن مەن ناقتى تاريف اراسىنداعى ايىرماشىلىقتى جابۋ تاسىمالداۋشىلارعا سۋبسيديا ءبولۋ ارقىلى كوزدەلىپ وتىر. بىراق ولاردان سەرۆيستى جاقسارتۋدى, جولاۋشىلاردىڭ اۆتوبۋستاردى كۇتۋ ۋاقىتىن قىسقارتۋدى, باسقا دا ينديكاتورلار بويىنشا دامۋدى تالاپ ەتەمىز. ۇسىنىسىمىزدى الدا قالالىق قوعامدىق كەڭەستىڭ, قالالىق ءماسليحاتتىڭ, ساراپشىلىق كەڭەستەردىڭ تالقىلاۋىنا شىعارامىز. تاريف سودان سوڭ عانا بەكىتىلەدى. جازدىڭ ىشىندە ماسەلە شەشىلۋى ءتيىس.
جولاقى كوتەرىلۋىنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. بۇعان ديزەلدىك وتىن باعاسىنىڭ 40 پايىزعا, قاجەتتى قۇرال-سايمانداردىڭ باعاسى جولاقى 90 تەڭگە بولىپ بەكىتىلگەن 2014 جىلمەن سالىستىرعاندا 1,5-2 ەسەگە قىمباتتاۋى اسەر ەتىپ وتىر. اۆتوبۋس پاركتەرى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن دا كوتەرۋ كەرەك. قازىرگى تاريفپەن بۇل مۇمكىن ەمەس.
تۇرعىندار مۇددەسىن ويلايمىز
– جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋشىلار ءتاريفتى نە ءۇشىن كوتەرەتىنىن دالەلدەپ, شىعىندارىن كورسەتۋى ءتيىس. ءبىز ءوز تاراپىمىزدان مۇنى تەكسەرەمىز. بىراق بىزگە بالانستى ساقتاۋ كەرەك. ءتاريفتىڭ كوتەرىلمەگەنىنە ءبىراز بولعانى بەلگىلى. 90 تەڭگە ءتاريفى بەكىتىلگەندە دە ءبىراز پىكىرتالاس تۋدى. ول ۋاقىتتا 150-170 تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋ تۋرالى ۇسىنىستار ايتىلدى.
ارينە, ءبىز قالامىزدىڭ تۇرعىندارىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا تىرىسامىز. اتقارۋشى ورگان دا جولاقى, ديزەلدىك وتىننىڭ قىمباتتاۋى, باسقا دا فاكتورلار اراسىندا بالانس ىزدەۋگە ءماجبۇر. بىراق ءبىز ءبىرىنشى ورىنعا تۇرعىنداردىڭ مۇددەسىن قويامىز. سوندا دا ءومىر مەن ەكونوميكا ءبىر ورىندا تۇرماعانىنىن, وندا ءارتۇرلى ۇدەرىستەر ءجۇرىپ جاتقانىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.
ەلدىڭ پىكىرى ەسكەرىلەدى
– قوعامدىق كولىكتەگى جولاقى باعاسىنىڭ قايتا قارالعانى دۇرىس. بۇل شىن مانىندە قاجەت, سەبەبى سوڭعى بىرنەشە جىل كولەمىندە تاريف وزگەرگەن جوق. وسى ماسەلەنى ءبىر جىل كولەمىندە ءوزىم مۇشەسى بولىپ وتىرعان ارنايى كوميسسيا جان-جاقتى قارادى. ءبىز ءالى دە بيۋدجەتتىڭ مۇمكىندىگىن, اۆتوپاركتەر مۇقتاجدىقتارىن, حالىقتىڭ جاعدايىن زەرتتەپ جاتىرمىز.
قازىر ەسەپتىك تاريف تالقىلانىپ جاتىر. بۇل تاريف قالا بيۋدجەتىنەن ءبولىنۋى ءتيىس سۋبسيديا سوماسىن انىقتاۋ كەزىندە نەگىزگە الىنادى. جولاۋشىلار ناقتى وسى سومانى تولەيدى دەپ ويلاماۋ كەرەك. ارينە, ناقتى تاريف بەكىتىلگەندە حالىقتىڭ پىكىرى مىندەتتى تۇردە ەسكەرىلەدى.
