رامازان – رۋحاني جاڭعىرۋ ايى

كۇللى مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن قاسيەتتى دە قادىرلى رامازان ايى بۇگىندە ەلىمىزدە بۇقارا بولىپ اتالاتىن, ەرەكشە ەسكەرىلەتىن ۋاقىت. رامازان العاش قۇران اياتتارى تۇسۋىمەن دە يسلام تاريحىندا ارداقتى اي سانالادى. قازاق جۇرتى ءۇشىن مارتەبەسى بيىك ايدىڭ قادىر-قاسيەتى مەن ورازانىڭ ءمان-ماڭىزى جايىندا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ نايب ءمۇفتيى, «نۇر استانا» ورتالىق مەشىتىنىڭ باس يمامى ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلىمەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

– ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى, بارشا مۇسىلمان حالقى ءۇشىن ەرەكشە قۇرمەتكە يە رامازان ايى دا كەلدى. ەڭ الدىمەن وسى ايدىڭ دىنىمىزدەگى ورنى, ماڭىزى جايىندا ايتىپ بەرسەڭىز.
– رامازان, راسىندا, وتە قادىرلى دە قاسيەتتى, مۇسىلمان قاۋىمى ءۇشىن بەرەكەلى اي, ومىرلىك ماقساتىمىزدى ايقىندايتىن ۋاقىت. قۇران كارىمنىڭ «باقارا» سۇرەسىنىڭ 185-اياتىندا: «رامازان – ادامدارعا تۋرا جول نۇسقاۋ­شى, اق پەن قارانى ايىرۋشى, بەكەم تۇتىناتىن جولباسشى رەتىندە قۇران تۇسىرىلە باستاعان اي. رامازان ايى تۋعانىن كورگەن ادام بىردەن ورازا ۇستاسىن. ەگەر بىرەۋلەر اۋرۋ بولىپ, ايتپەسە جول ساپاردا جۇرسە, وندا باسقا كۇندەردە وتەسىن. اللا سەندەرگە جەڭىلدىك بولۋىن قالايدى, اۋىرلىق تۇسىرگىسى كەلمەيدى» دەلىنەدى. دەمەك, وسى ايدا قازاق جۇرتى قادىر تۇتاتىن قۇران اياتتارى ءتۇسىرىلىپ, مۇسىلمان حالقىنا ورازا پارىز ەتىلدى.سونداي-اق, بۇل ايدا جولاۋشى جۇرگەن ازاماتتار مەن جۇكتى ايەلدەرگە, سىر­قاتتى ادامدارعا جەڭىلدىك بار. رامازان ايىندا ءاربىر ءىسىمىزدىڭ ساۋابى وزگە ۋاقىتتارعا قاراعاندا ەسەلەنەتىنى ءيىسى مۇسىلمان قاۋىمىنا ءمالىم. سەبەبى, اللا تاعالا بۇل ايدى وزگە ايلاردان قۇرمەتتى قىلىپ, ساۋابىن ءوزىم بەرەمىن دەپ ۋادە ەتەدى. ەندەشە, حاق جابباردىڭ راحىم-نۇرى جاۋىپ, مىسقالداي ىزگى امالىمىزعا تاۋداي ساۋاپتار جازىلاتىن ايدا قۇلشىلىق-عيباداتتارىمىزدى كوبەيتىپ, ءسوزىمىز بەن ءىسىمىزدى تۇزەپ, نيەتىمىزدى تازارتۋىمىز كەرەك دەپ ويلايمىن. قۇران كارىمدە مومىن مۇسىلماندارعا بۇيىرىلعان اياتتار تەك بۇيىرۋ مانىندە كەلەدى, ونىڭ سىرى – اللاعا بوي ۇسىناتىندار مەن تەرىس بۇرىلاتىنداردى اجىراتۋ ەدى. «باقارا» سۇرەسىنىڭ 183-اياتىندا: «ءاي, مۇمىندەر! كۇنالاردان ساقتانىپ, تاقۋالىققا جەتۋلەرىڭ ءۇشىن سەندەرگە بۇرىنعىلارعا پارىز ەتىلگەندەي, ورازا پارىز ەتىلدى» دەلىنەدى. بۇل اياتتا ورازانىڭ نە سەبەپتى بۇيىرىلعانى ايتىلۋدا, ياعني, «تاقۋالىققا جەتۋلەرىڭ ءۇشىن» دەيدى. اللانى جۇرەكپەن ەسكە الۋ, تىلمەن زىكىر قىلۋ, ىستەگەن ىزگى ىستەرىمەن, ومىرلىك ولشەمدەرىمەن دالەلدەۋ. ەسەپسىز جىبەرگەن قاتە-كەمشىلىكتەرى, كۇنالارى ءۇشىن اللانىڭ قاھارىنان قورىققان كۇيدە ونىڭ راحىمى مەن مەيىرىمىنەن ءۇمىت ەتە وتىرىپ, ورازانى وزىنە قالقان قىلۋ شىنايى تاقۋا, مومىن جاننىڭ بەينەسى بولماق.
– شاريعاتىمىزدا رامازان سەكىلدى ورازا ۇستاۋ قۇپ كورىلگەن قاسيەتتى ۋاقىتتار بار ەكەن. وسى جايىن تارقاتىپ ايتساڭىز. ورازا ۇستاۋدىڭ ماڭىزى مەن ساۋابى قانداي؟
– جالپى, جىلدىڭ قاي مەزگىلى, ۋاقىتتىڭ قاي كەزى بولسا دا اللا تاعالانىڭ بىزگە بەرگەن زور نىعمەتى, مول جاقسىلىقتارى دەپ بىلەمىز. ءيا, راسىمەن, دىنىمىزدە دارەجەسى بيىك, قۇرمەتى جوعارى ايلار تۋراسىندا ايقىن ايتىلعان. مۇنى ارداقتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.): «ەرەجەپ – اللانىڭ ايى, شاعبان – مەنىڭ ايىم, رامازان – ۇممەتىمنىڭ ايى» دەپ, مۇسىلمان ۇممەتى ءۇشىن قاسيەتتى ايلاردى اتاپ كورسەتتى. وسى ماندەس كەلەسى ءبىر حاديستە ارداقتى پايعامبارىمىز (س.ع.س.) «ءيا, اللا! ەرەجەپ جانە شاعبان ايىن قايىرلى ءارى مۇباراك ەتكەي, ءبىزدى رامازان ايى­نا امان-ەسەن قاۋىشتىر» دەپ راببىسىنان سۇراپ, دۇعا ەتەتىن. بايقاعانىمىزداي, رامازان ايىنىڭ الدىندا كەلەتىن ەرەجەپ, شاعبان ايلارى دا ەڭ قادىرلى ۋاقىتتار. مىنە, وسىنداي قاسيەتتى ايلاردا پايعامبارىمىز تىلەگەن جاقسىلىقتارعا, مەيىرىم مەن راحىمنىڭ, كەشىرىم مەن بەرەكەنىڭ ايى – رامازانعا ونىڭ ۇممەتى, ءسىز بەنەن ءبىز امان-ەسەن جەتىپ وتىرمىز. قۇدايعا مىڭ دا ءبىر شۇكىر دەيمىز. حاق ەلشى قۇرمەتتەگەن ايلارعا دەگەن قۇرمەتىمىز جوعارى بولسا, اللانىڭ الدىنداعى دارەجەمىز دە سوعان ساي بولار دەگەن ۇمىتتەمىن.
ال ورازا جونىندە ايتار بولساق, جوعارىدا ايتىپ وتكەن ايلاردا ورازا ۇستاۋدىڭ ساۋابى مول. سونداي-اق, اپتانىڭ ءار دۇيسەنبى, بەيسەنبى كۇندەرىندە دە اۋىز بەكىتۋگە بولادى. ورازانىڭ مۇسىلماندارعا پارىز ەتىلۋىنىڭ سىرىن بۇھاريدەن جەتكەن «ەگەر, ادام وتىرىك ايتۋ مەن كۇنالى ىستەرىن تاس­تاماسا, اللا ول ادامنىڭ تاعام مەن سۋدان تىيىلعانىنا مۇقتاج ەمەس» دەگەن پايعامبار حاديسىنەن ۇعىنا تۇسەمىز. ياعني, اللاعا شىنايى يمان كەلتىرىپ, مويىنسۇنعان مومىن جان ءۇشىن ورازا دەگەنىمىز تەك قانا ءتاننىڭ ورازاسى ەمەس. بۇل – ادەتتە ەسكەرە بەرمەيتىن جاعىمسىز ءىس-ارەكەتتەردەن, وسەك-عايبات سوزدەردەن, رەنىشتەن, جالپى ءون بويىمىز­داعى كەمشىلىكتەردەن تازارۋ, تىيىلۋ دەگەن ءسوز. مۇسىلمان بالاسىنا جات قىلىقتاردان تىيىلماعان ادامنىڭ ورازاسى جونىندە حاديستە «ونىڭ ورازاسىنان اشتىقتان وزگە ەشنارسە بۇيىرماۋى مۇمكىن» دەپ سيپاتتالادى. دەمەك, ورازانىڭ مۇسىلمان قاۋىمىنا پارىز بولۋىنىڭ ءمانى تەك ءىشىپ-جەۋدەن تىيىلۋ عانا ەمەس ەكەن. ءتانىمىز بەن رۋحىمىزدىڭ تولىق ۇيلەسىم تاپقان ورازاسى عانا كامىل ورازا قاتارىنا جاتاتىنىن جەتە ۇعىنعان ءلازىم

– ەلىمىزدە رامازان ايىندا ناماز وقىماسا دا ورازا ۇستاۋشىلار قاتارى كوپ. بەيناماز ادامنىڭ ورازا ۇستاۋىنا بولا ما نەمەسە ورازاسى قابىل ما؟
– دىنىمىزدە ناماز وقىمايتىن ادامنىڭ ورازا ۇستاۋىنا بولمايدى دەگەن قاعيدا جوق. اۋەلى, ناماز بەن ورازانىڭ جەكە-جەكە, بولەك قۇلشىلىق ەكەنىن ەسكەرۋ قاجەت. ناماز وقىمايتىن كىسى رامازان ايىندا ورازا ۇستاسا, ۇستاعان ورازاسىنىڭ ساۋابىن الادى. الايدا نامازدىڭ دارا قۇلشىلىق-عيبادات ەكەنىن دە ەسكەرۋىمىز كەرەك. ويتكەنى ناماز – مۇسىلماندىعىمىزدىڭ بەلگىسى. سوندىقتان دا, كورشى-كولەم, جالپى مۇسىلمان جاماعاتى بولىپ ورازا ۇستاۋمەن قاتار, نامازعا دا ىقىلاسپەن كوڭىل بولگەن ءجون.
– اۋىزى بەرىك ادامعا ەڭ الدىمەن قانداي سيپات قاجەت؟
– ورازا ۇستاۋشىعا ەڭ قاجەتتىسى – سابىرلىلىق. رامازان ايى ادامدى سابىرلى بولۋعا بەيىمدەيدى. اللانىڭ سانسىز ساۋاپتارىنان ءۇمىتتى ادام كەز كەلگەن كەدەرگى مەن قيىنشىلىقتارعا سابىرلىلىق تانىتىپ, توزىمدىلىك كورسەتە بىلەدى. تىپتەن, ورازا كەزىندە ايىپتاپ, سوگە سويلەگەن كىسىنىڭ وزىنە دە ۇستامدىلىقپەن, پايعامبار وسيەتىندە ايتىلعانداي, «مەن ورازامىن» دەپ جاۋاپ بەرۋى شارت. پايعامبارىمىزدىڭ وسى ءسوزىنىڭ ءوزى كوپ ادامعا ەسكەرتۋ دەسەك تە بولادى.
جىل ون ەكى ايدىڭ بىرىندە عانا كەلەتىن, سانسىز ساۋاپ, مول نىعمەتتەر بەرىلەتىن رامازان ايىندا سابىرعا ساق, توزىمگە بەرىك بولا بىلسەك, ىستىق ىقىلاسىمىز ءبىزدى ەكى دۇنيە باقىتىنا جەتۋگە سەپ بولادى. ىلگەرىدە رامازان شۋاعىنا شومىلعان ىزگى مۇسىلماندار ورازادان كەيىنگى التى ايدا اللانىڭ نىعمەتىنە دەگەن قۋانىشتان ارىلا الماي جۇرەدى ەكەن, ەندىگى التى ايى قالعاندا «راببىم, ءبىزدى رامازانمەن قاۋىشتىرا كور» دەپ ساعىنا كۇتەتىن بولعان. رامازان ايىندا قۇلشىلىق-عيباداتتار مەن ىزگى امالداردىڭ ساۋابى مىڭ ايعا تاتىرلىق قاسيەتتى قادىر ءتۇنى بار. سوندىقتان, ارداقتى اعايىن, سانسىز ساۋاپتىڭ ەسىگى ايقارا اشىلىپ, شايتاندار شىنجىرلانىپ بايلاناتىن مۇباراك ايدىڭ كۇندەرىن الاڭسىز, تۇندەرىن قاپەرسىز وتكىزۋدەن اباي بولايىق.
– اۋىزاشار مەن سارەسى كەزىندە قانداي اس-تاعام تۇرلەرىن تۇتىنعان دۇرىس؟
– جالپى, جاز ماۋسىمى وزىنە ءتان جوعارى ىستىق تەمپەراتۋرادا بولادى. ورازانىڭ, البەتتە, تالاپ-شارتتارى بار, ول جىل بويىنا ۋاقىت تالعامىنسىز قالاۋىمىزشا اس-سۋ ىشكەن اعزانى تازالاۋ­دا, رەتكە كەلتىرۋدە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بيىل دا رامازان ايى ىستىق ماۋسىمعا سايكەس كەلەدى. بۇل رەتتە, ەڭ الدىمەن دارىگەرلەردىڭ, ديەتولوگ مامانداردىڭ كەڭەسىنە جۇگىنگەن ءجون. ماماندار ورازا ۇستاۋشى ادام كۇنى بويعى اس-سۋدان تىيىلۋدىڭ ىقپالىمەن كەشكى اۋىزاشاردا تەز جانە كوپ مولشەردە تاماق جەۋدەن ساق بولۋعا كەڭەس بەرەدى. سەبەبى بۇل اعزاعا زيان, سوندىقتان, الدىمەن اسىقپاي سۋسىن ءىشىپ, 15-20 مينۋتتان سوڭ عانا باسقا تاعامداردى جەۋگە بولادى. اسقا وتىرا سالا باستىرمالاتا مولىنان جەۋ قان قىسىمىنىڭ بىردەن تۇسۋىنە اسەر ەتەدى. سونداي-اق, اۋىزاشاردان سوڭ سوزىلىپ جاتۋ وتە قاۋىپتى, بوي تاراتىپ, قيمىل-قوزعالىستا بولۋدى دا قاپەردە ۇستاعان ءجون. ال اۋىزاشاردا پايدالى تاعام تۇرلەرىنە توقتالار بولساق, دارىگەرلەر قامىردان جاسالعان اۋىر جانە ءتاتتى تاعامداردىڭ ورنىنا جەڭىل ءسۇتتى تاعامدار جەگەن دۇرىس دەيدى. اۋىز اشقان كەزدە ءشاي, كوفەنى تەك تاماقتان سوڭ عانا ىشكەن ابزال. بۇل سۋسىندار استىڭ قۇرامىنداعى اعزامىزعا پايدالى بارلىق دارۋمەندەردى جويىپ جىبەرەتىندىكتەن ولاردى تاماقپەن بىرگە قولدانۋعا بولمايدى. سارەسى استى ىشۋگە دە اسا ۇلكەن كوڭىل ءبولۋ كەرەك. كۇن­ۇزاققا قۋات بولارلىق قۇرامىندا پروتەينى كوپ ءسۇت, ايران, ىرىمشىكتى تۇتىنعان ابزال. بۇل ونىمدەر ۇزاق ۋاقىت توق جۇرۋىمىزگە سەبەپشى, اش جۇرەتىن ۋاقىتتى ازايتىپ, زات الماسۋ پروتسەسىن باياۋلاتادى. سونىمەن قاتار, جەمىس-جيدەك پەن كوكونىستەردى كوبىرەك تۇتىنعان پايدالى بولماق. ولاردىڭ قاي ءتۇرى بولسا دا دەنساۋلىعىمىزعا تيگىزەر پايداسى وراسان. اسىرەسە, قۇرما كۇنى بويى تۇسكەن قانت مولشەرىنىڭ قالىپقا كەلۋىنە كومەكتەسەدى. جالپى, اۋىز بەكىتكەندە جانە اۋىزاشاردا سۇيىقتىقتى مولىنان ءىشۋ قاجەت.
– ورازا ۇستاۋعا شاماسى كەلمەيتىن, سىرقات ادامداردىڭ جاعدايى قالاي بولماق؟
– اللا تاعالا ادامزات بالاسىنا شاماسى جەتپەيتىن نارسەنى مىندەتتەمەيدى. ويتكەنى ۇلى جاراتۋشى يەمىز بىزگە اۋىرلىق ەمەس, جەڭىلدىك قالايدى. سوندىقتان, اللا اۋىرعان ادامعا ورازا تۇتپاۋىنا رۇقسات بەرگەن. بۇل سوزىمىزگە قۇراننىڭ «باقارا» سۇرەسىنىڭ 185-اياتى ايعاق بولادى: «رامازان ايى تۋعانىن كورسەڭدەر اۋىزدارىڭدى بەكىتىڭدەر. ال كىمدە-كىم سىرقاتتانسا نەمەسە جولعا شىقسا (اۋزىن اشۋىنا رۇقسات) باسقا كۇندەرى قازا ەتسىن. اللا سەندەرگە اۋىرلىق ەمەس, جەڭىلدىك تىلەيدى..!». تاعى ءبىر اياتتا اللا تاعالا: «ءوز-وزدەرىڭدى قاۋىپ-قاتەرگە يتەرمەلەمەڭدەر» دەيدى.
وسى جانە باسقا اياتتاردى نەگىزگە الا وتىرىپ عالىمدار: «ناۋقاس كىسىنىڭ ورازا تۇتپاۋى كەيدە ءۋاجىپ, كەيدە مۋباح/رۇقسات بولادى. ەگەر ناۋقاس كىسىنىڭ ورازا ۇستاۋى ولىمگە الىپ كەلەر بولسا, بۇل ادامنىڭ ورازا ۇستاماۋى ءۋاجىپ (مىندەت). ال ەگەر اۋىز بەكىتۋى سىرقاتىن ارتتىرار بولسا نەمەسە جازىلۋىن باياۋلاتار بولسا بۇل جاعدايدا ورازا ۇستاماۋىنا رۇقسات» دەپ ۇكىم شىعارعان. ەندەشە, ورازا ۇستاي المايتىنداي سىرقات ادامعا ورازا ۇستاۋ پارىز ەمەس. بىراق دەرتىنەن ايى­عىپ, اۋىز بەكىتۋگە شاماسى كەلگەن كەزدە تۇتپاعان كۇندەردى قازا ەتىپ وتەيدى. بۇل كاففارات (اراسى ۇزىلمەي ۇستالاتىن ورازا) وتەمىنە جاتپايتىندىقتان, ءبولىپ-ءبولىپ ۇستاۋعا بولادى. ال, بۇعان دا دەنساۋلىعى جاراماسا, وندا ورازانىڭ ءار كۇنىنە پيديا تولەنەدى (كۇنىنە ءبىر مۇقتاج ادامدى تويدىرۋ). پيديا تولەۋگە دە شاما جەتپەسە, اللا مەيىرىمدى, كەشىرىمدى. پەندەگە كۇشى جەتپەيتىن نارسەنى مىندەت ەتىلمەيدى.
– كۇنۇزاق ورازا ۇستاپ, اپتاپ ىستىقتا اۋىز بەكىتۋشى جاننىڭ اللا تاراپىنان بولەنەر سىي-سياپاتى قانداي؟
– شىنايى يمانمەن ۇستاعان ورازا كەزىندە كەزىگەتىن, سەزىنەتىن ازدى-كوپتى سىناقتار مەن قيىندىقتار مۇسىلمان بالاسىن جاقسىلىققا جەتەلەپ, سەنىمىن نىعايتىپ, شۇكىرىن ارتتىرادى, يمانىن شىڭدايدى. وسىلايشا ورازا ۇستاۋشىنىڭ دارەجەسى تۋرالى قۇدسي-حاديستەردىڭ بىرىندە اللا تاعالا: «اۋزى بەرىك ادام ءىشىپ-جەۋىن مەن ءۇشىن دوعاردى. ورازا – مەنى مەن قۇلىمنىڭ اراسىنداعى عيبادات. وعان بەرىلەتىن سىيدى مەن عانا ولشەپ, مەن عانا بەرەمىن. اۋزى بەرىك قۇلىمنىڭ اشتىق پەن شولدەگەندە شىعاتىن اۋزىنىڭ ءيسى مەن ءۇشىن ميسكتەن دە ارتىق» دەيدى. كۇنى بويى ورازا بولعان جاننىڭ اۋىز قۋىسىنان شىققان ءيىستىڭ ءوزىن الەمدەردىڭ راببىسى جۇپار ءيىس ميسكتەن جوعارى باعالاپ, قۇلىنىڭ سىيىن ءبىر ءوزى ولشەپ, ءبىر ءوزى بەرەر بولسا, مومىن مۇسىلمان ءۇشىن بۇدان اسقان نەندەي نىعمەت كەرەك بولار؟ مىنە, سوندىقتان, سابىر مەن تاقۋالىقتىڭ, شىنايى يماننىڭ ءدامىن سەزىندىرەتىن جاز ماۋسىمىنا سايكەس كەلگەن رامازان ايىندا اللانىڭ مەيىرىم-راحىمى مەن سىي-سياپاتىنان قۇر قالماعانىمىز ابزال. سالمان فارسي (ر.ا.) ايتادى: «راسۋلاللا (س.ع.س.) شاعبان ايىنىڭ سوڭىندا بىزگە: «وتە ۇلى ءارى بەرەكەلى رامازان ايى كەلە جاتىر. بۇل ايدا مىڭ ايدان ارتىق ءبىر ءتۇن بار. حاق تاعالا رامازان ايىنىڭ ورازاسىن پارىز ەتىپ, تۇنگى نامازدى ساۋاپ العانعا سەبەپ ەتتى. بۇل ايدا ىزگى امال ىستەۋ­مەن اللا تاعالاعا جاقىنداعان ادام, رامازان ايىنان تىس ۋاقىتتا پارىز امالىن ىستەگەن بولادى. رامازان ايىندا پارىز امالىن ورىنداعان ادام باسقا ايدا ورىنداعان جەتپىس پارىز امالدىڭ ساۋابىن الادى. بۇل – سابىر ايى. ال سابىرلىقتىڭ سىيى – ءجاننات. بۇل – قايىرىمدىلىق, ياعني, اشتىقتى سەزىنىپ, كەمباعالدارعا جاناشىرلىق ەتۋ ايى. بۇل ايدا ءمۇمىننىڭ ريزىعى مولايادى. بىرەۋ ورازا ۇستاعاندى تاماقتاندىرسا, ونىڭ كۇنالارى كەشىرىلىپ, توزاق وتىنان ازات ەتىلۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى. ءارى ول ورازا ۇستاعاننىڭ ساۋابىنداي ساۋاپ الىپ, ودان ورازا ۇستاۋشىنىڭ ساۋابى كەمىتىلمەيدى» دەدى. سوندا ساحابالار: «ۋا, راسۋلاللا! ءبىزدىڭ ءاربىرىمىزدىڭ ورازا ۇستاعاندى تاماقتاندىرعانعا شامامىز جەتە بەرمەيدى», – دەگەندە, ول: «اللا تاعالا ءتىپتى ءبىر قۇرما, ءبىر ۇرتتام سۋ نەمەسە ءسۇتتىڭ سەبەبىمەن دە ساۋابىن بەرەدى. بۇل ايدىڭ ءبىرىنشى بولىگى – حاق تاعالانىڭ راحمەتى, ەكىنشى بولىگى – كەشىرىمى, ءۇشىنشى بولىگى – توزاقتان ازات بولۋ. حاق تاعالا رامازان ايىندا قۇلىنا كەڭشىلىك ەتكەن, ياعني, قىزمەتىن جەڭىلدەتكەن ادامنىڭ كۇناسىن كەشىرىپ, ونى توزاقتان ازات ەتەدى. رامازاندا ءتورت ءىستى كوبەيتىڭدەر. ونىڭ ەكەۋىمەن راببىلارىڭدى رازى ەتسەڭدەر, ەكەۋىن ىستەۋ مىندەتتى. راببىلارىڭدى رازى ەتەتىن ەكى ءىس, ول: «حاق تاعالادان وزگە ءتاڭىر جوق» دەپ كۋالىك ەتۋ جانە كوپ يستيعفار ايتۋ. ىستەلۋى مىندەتتى بولعان ەكى امال, ول: حاق تاعالادان جانناتقا كىرگىزۋىن سۇراپ, توزاقتان پانا تىلەۋ. ورازا ۇستاۋعا سۋ بەرگەندى حاق تاعالا قيامەت كۇنى مەنىڭ حاۋىزىمنان سۋسىنداتادى. كەيىن ول جانناتقا كىرگەنگە دەيىن شولدەمەيدى», – دەدى».
– سوڭعى جىلدارى باس قالامىز استانادا رامازان ايى ايرىقشا اتالىپ, رۋحاني جاڭعىرۋ بايقالا تۇسكەندەي. ەلوردا مەشىتتەرى قاسيەتتى ايدا قانداي شارالار اتقارماق؟
– ءيا, اۋەلى اللا تاعالانىڭ شەكسىز مەيىرىم-شاپاعاتىمەن ەلىمىز وركەندەپ, اياققا نىق تۇردى. ءدىن مەن ءداستۇرىمىز جاڭعىردى. الەمدىك قاۋىمداستىق الدىندا قازاقستاننىڭ اتى ابىرويمەن اتالا باستادى. وسىنداي بيىك بەلەستەرگە جەتۋىمىز ەلباسىمىز باستاعان ەل ەرتەڭىن ويلاپ, كەلەشەگى ءۇشىن قامدانعان ازاماتتاردىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىز. اتا زاڭىمىزدا اتاپ كورسەتىلگەن, تاريحىمىزدا تاڭبالانعان اسىل ءدىنىمىز يسلامنىڭ قۇندىلىقتارىن, ۇلتتىڭ ءتول مادەنيەتى مەن ءداستۇرىن ناسيحاتتاپ, ءوز جولىن كورسەتۋ – يمامداردىڭ باستى مىندەتى. وسى ماقساتتا ءدىن قىزمەتكەرلەرى جۇمىلا جۇدىرىق بولىپ, اۋقىمدى ءىس-شارالاردى وتكىزىپ كەلەدى. بۇل, اسىرەسە, رامازان ايىندا, اتاۋلى مەرەكەلەردە كوپتەپ ۇيىمداستىرىلادى. قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى, باس ءمۇفتيىمىز ەرجان قاجى مالعاجىۇلى ەل رۋحانياتىن, ءدىنىمىزدى دامىتۋ, حالىققا ءداستۇرلى يسلام قۇندىلىقتارىن جەتكىزۋ ءۇشىن كوپتەگەن تىڭ باستامالارعا ۇيىتقى بولىپ, پارمەن بەردى. رامازان ايى قارساڭىندا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ استانا قالاسى وكىلدىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «بەرەكەلى مەرەكە-3» رۋحاني كەشىن وتكىزدىك. قازاقستان ورتالىق كونتسەرت زالىندا وتكەن عيبراتتى كەشتە ەلوردا حالقىنا كوپتەگەن رۋحاني-تاعىلىمدىق دۇنيەلەر, قاسيەتتى اي تۋرالى قويىلىمدار, بەينەباياندار ۇسىندىق. رامازاندا, البەتتە, مۇقتاج كىسىلەرگە, كوپ بالالى وتباسىلارعا, قارتتار مەن بالالار ۇيلەرىندە ءارتۇرلى قايىرىمدىلىق شارالارىن وتكىزىپ, كومەكتەسپەك نيەتتەمىز. بۇدان بولەك, اي بويىنا قالىپتاسقان ءداستۇر بويىنشا قالا مەشىتتەرىندە اۋىزاشار داستارحاندارى جايىلادى. كۇن سايىن اۋىز بەكىتۋشى ءار ادام وسى داستارحاندا اۋىز اشۋىنا بولادى. ال قالامىزداعى بارلىق مەشىتتەرگە ارنايى قاريلار كەلىپ, تاراۋيح نامازى وقىلىپ, قۇران حاتىم ەتىلەدى.
– ورازا قارساڭىندا وقىرمانعا تىلەگىڭىز…
– ارداقتى اعايىن, قادىرلى وقىرمان! بارشالارىڭىز­دىڭ مۇباراك ايداعى ىزگى امالدارىڭىز­عا اللا سانسىز ساۋاپتار جازىپ, ەكى دۇنيە باقىتىنا بولەسىن. پايعامبارىمىز مۇحاممەدتىڭ (س.ع.س.) ۇممەتىنە لايىقتى جانداردىڭ قاتارىنان بولۋىمىزدى ءناسىپ ەتسىن! اللا تاعالا ۇستاعان ورازامىز بەن جاساعان قۇلشىلىق-عيباداتتارىمىزدى قابىل ەتكەي! دىنىمىزگە قۋات, حالقىمىزعا يمان بايلىعىن بەرگەي! حالقىمىزدىڭ ىنتىماق-بىرلىگى ارتىپ, ىرىس-نەسىبەسى مولىنان بولعاي! قاسيەتتى رامازان بارشامىزعا قۇتتى, بەرەكەلى, كۇللى مۇسىلمان جۇرتشىلىعىنا قايىرلى بولسىن!
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان:  گۇلميرا ايماعانبەت