بۇدان بىرنەشە جىل بۇرىن ناۋرىزدىڭ باسىندا ءبىز نورۆەگيانىڭ استاناسى – وسلو قالاسىندا بولعانىمىزدا ونداعى قار تازالاۋ ۇردىسىنە قايران قالعان ەدىك. سول كۇنى تۇنىمەن قار جاۋىپ شىقتى. بىراق تاڭەرتەڭ كوشەلەردەن دە, تروتۋارلاردان دا ءبىر جەنتەك قار تاپپادىق. سويتسەك, مۇندا دا قار تازالاۋ جۇمىسى ول جاڭا جاۋا باستاعان شاقتان قولعا الىنىپ, قاشان توقتاعانشا تولاس تاپپايدى ەكەن. قاسات قارى ءبىر تۇسكەندە قارىس بويىنان اسىپ كەتەتىن ولكەدە ونى تازالاۋ جۇمىستارىنا ايرىقشا كوڭىل بولەتىن بولىپ شىقتى.
جەر شارىنىڭ سولتۇستىك بەلدەۋىن الىپ جاتقان ەلدە جىل سايىن قار تازالاۋ جۇمىستارىنا 200 ملن ەۋرو مولشەرىندە قارجى قاراستىرىلادى. نورۆەگتەر قار تازالاپ, جينايتىن كولىكتەرىنىڭ سانى جاعىنان دا تالاي ەلدى تاڭعالدىرادى. تەك ەل ورداسىنىڭ وزىندە وسىنداي 300 كولىك ءبىر مەزگىلدە قالا كوشەلەرىنە شىعارىلادى. ال بۇكىل ارىستان ارقالى تۇبەك بويىنشا مۇنداي تەحنيكالار 2600-گە جەتەدى. مۇنىڭ سىرتىندا وسىعان قارايلاس گرەيدەرلەر, تراكتورلار جانە قار اتاتىن اگرەگاتتار تاعى بار.
نورۆەگيانىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى, بۇل داۋلەتتى ەلدە ءتىپتى ۆەلوسيپەد جۇرەتىن جولداردى تازالايتىن كوممۋنالدىق قىزمەت بولىمشەسى دە بار ەكەن. جوعارىدا ايتىلعان تروتۋارلار تاباندارىن باسقا قىزمەت جۇيەسى قاردان تازالايتىنىن دا ەستىدىك. ەجەلگى ۆيكينگتەر ۇرپاقتارى بۇل جاعىنان دا ايلالى بولىپ شىقتى. ولار ۇيلەرگە ىستىق سۋ جەتكىزەتىن قۇبىرلاردى وسى تروتۋارلار استىنان جۇرگىزەدى. ءوستىپ, ونىڭ بەتىندەگى قار قاپسىرماسىنىڭ وزىنەن-ءوزى ەرىپ, تازالاۋ جۇمىسىنىڭ وڭاي جۇرۋىنە جول اشادى.
مۇنداي ءداستۇر يسلانديانىڭ نەگىزگى كەنتى – رەيكياۆيكتە دە بار ەكەن. وندا ۇيلەر تابيعي ىستىق سۋ كوزدەرى ارقىلى جىلىتىلادى. وسى سۋمەن سونداي-اق ەكزوتيكالىق جەمىستەر وسىرىلەتىن جىلىجايلارعا, سونداي-اق كوشەدەگى جولدار مەن تروتۋارلارعا جىلۋ بەرىلەدى. ىستىق سۋ اعىپ جاتاتىن قۇبىرلار كوشە بويلارىن تۇگەل قامتيدى. ناتيجەسىندە جەرگە تۇسكەن قار زاماتىندا ەرىپ, جول بويلارى مەن ولاردىڭ جيەكتەرى ۇدايى تازالانىپ تۇرادى. بۇل ءتىپتى ەكولوگيالىق جاعىنان دا وتە تازا كورىنەدى.
ايتاتىنى جوق, يسلانديادا ىستىق سۋ دەگەن پروبلەما ەمەس. بۇل ەلدەگى تابيعي گەوتەرمالدى ستانسا جەردىڭ بەتكى قاباتىندا جاتادى, مۇنداعىلار ونى ىستىق سۋ كوزدەرى مەن گەيزەرلەر رەتىندە جىلۋ ەنەرگياسىنا جاراتادى. سوندىقتان يسلاندتار ءۇشىن ىستىق سۋدى جۇرگىنشىلەر جۇرەتىن تروتۋارلار استارىنا توسەۋ كەزەكتى مىندەتتىڭ ءبىرى عانا بولىپ تابىلادى.
قازىرگى تاڭدا ءاربىر قىس سايىن كوكتايعاقتان قۇتىلۋ جايى ەۋروپانىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتەرى ءۇشىن ناقتى ماسەلە بولىپ تۇر. جىلدىڭ بۇل مەزگىلىندە جاۋىن-شاشىن از تۇسەتىن وڭتۇستىك وڭىرلەر بولماسا, باسقا جاقتاردىڭ بارىندە جولداردىڭ باسىم بولىگىن قار مەن مۇز باسىپ جاتادى. ولاردى تازالاۋ ءۇشىن حيميالىق رەاگەنتتەردى نەمەسە تۇزدى قولدانۋ مۇندا ونشالىقتى ماقۇلدانا بەرمەيدى. سەبەبى بىرىنشىدەن, ونىڭ ماشاقاتى كوپ, ەكىنشىدەن, بۇدان ءاردايىم كۇتكەن ناتيجە الۋ دا قيىن. سوندىقتان يسلاندتار مۇنىڭ بىردەن-ءبىر ءتيىمدى ءتاسىلى رەتىندە اسفالتتى قىزدىرۋ تەحنولوگياسىن ومىرگە باتىل ەندىرە باستادى. بۇل ەلدە قازىر جالعىز تروتۋارلار عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە كوشە بويلارىنداعى ورىندىقتار, قوعامدىق كولىكتەردىڭ ايالدامالارى سەكىلدى باسقا دا قالا ينفراقۇرىلىمى نىساندارى استىنان جىلىتىلىپ جاتىر.
بۇگىندە اۆتوموبيل جولدارى مەن جۇرگىنشىلەر سوقپاقتارىن وسىنداي ادىسپەن جىلىتۋشى ەلدەر قاتارىن جوعارىداعى نورۆەگيا مەن يسلانديادان باسقا كانادا, اقش, فينليانديا جانە جاپونيا تولىقتىرىپ وتىر. سوڭعى ۋاقىتتارى رەسەي دە وسىنداي تەحنولوگياعا كوشە باستادى. بۇل رەتتە فينليانديانىڭ استاناسى – حەلسينكي قالاسىندا قولعا الىنىپ جاتقان اسفالتتى قىزدىرۋ ءتاسىلى باسقالارعا ۇلگى بولاتىن دارەجەدە ءجۇرىپ جاتىر. قالادا بۇل جۇمىس ەلەكتر
قۋاتى ارقىلى جاسالادى. اۋا رايى ايتارلىقتاي سۋىق بولىپ كەلەتىن سۋومي ەلى ءۇشىن بۇل تاپتىرمايتىن ءادىس بولىپ تۇر.
مىنە, الەم ەلدەرى وسىلايشا قىس قيىندىعىنان شىعۋدىڭ بارىنشا ءتيىمدى دە ارزان تاسىلدەرىن مەڭگەرىپ, ىسكە قوسۋعا باعىت ۇستاپ كەلەدى. ەلوردادا دا بۇل باعىتتا ىزدەنىستەر از ەمەس.
راسۋل ايتقوجا
