قازاقتا لايىم ءدامنىڭ ۇلكەنى – نان. سوندىقتان دا حالقىمىز بۇل تاعام ءتۇرىن قاسيەتتى دەپ تانىپ, ونى ەشقاشان اياقاستى ەتپەگەن. ۇيگە كەلگەن كەز كەلگەن ادام اسىعىس بولسا دا, وزگە تاماقتان ەمەس, ەڭ اۋەلى ناننان اۋىز تيەدى. ادامداردىڭ اراسىنداعى ىنتىماق, بىرلىك, اۋىزبىرشىلىك داستارقاننىڭ ۇستىنە قويىلعان نان ارقىلى نىعايا تۇسەدى.
قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك, قازىرگى تاڭدا استانادا 23 ناۋبايحانا كاسىبىن دوڭگەلەتىپ وتىر. ونىڭ ىشىندە ەڭ ءىرىسى – «تسەسنا-استىق» جشس. سول سياقتى «حالىق نان», «ساپا نان», «ستوليچنىي حلەب» سىندى ناۋبايحانالار مەن بىرقاتار ءىرىلى-ۇساقتى اسپازحانالار قازاقتىڭ تابا نانىنان شەتەلدىڭ قارا نانىنا دەيىن ۇلپىلدەتىپ ءپىسىرىپ, حالىققا ۇسىنۋدا. پەشكە پىسىرسە «نان» بولىپ, وتقا قاقتاسا «قارما», مايعا قۋىرسا «باۋىرساق» اتالاتىن اس اتاسىنىڭ نارىقتاعى قۇنى دا كولەمى مەن پىشىنىنە, قاپشىعىنا قاراي ءارتۇرلى. تۇتىنۋشىنىڭ تالعامى مەن قالتاسىنا بايلانىستى
باس قالانىڭ دۇكەن سورەلەرىندەگى نان باعاسى 70-تەن باستالىپ, 200 تەڭگەگە دەيىن بارادى. ال «كونتسەرن تسەسنا-استىق», «اقمول رك», «تابىس-9» كاسىپورىندارى قالاداعى بارلىق ناۋبايحانالاردى ۇنمەن قامتاماسىز ەتەدى. بۇل كاسىپورىنداردىڭ ديىرمەندەرىنە بيداي استىعى قوستاناي, پەتروپاۆل, اقمولا سياقتى ايماقتاردان تاسىمالدانادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ ماماندارى ۇسىنعان مالىمەتكە سۇيەنسەك, استانالىق ءبىر ادام جىلىنا ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇن ونىمدەرىنىڭ 13 كەلىسىن تۇتىنادى ەكەن. ال 13 كەلىنى ءبىر جىلعا, ياعني 365 كۇنگە ءبولىپ, ونى قالا تۇرعىندارىنىڭ سانىنا – ميلليونعا كوبەيتسەك, 35600 شىعادى ەكەن. دەمەك, استانالىقتار تاۋلىگىنە ورتا ەسەپپەن 35 مىڭ كەلى نان تۇتىنادى.
ال ناۋبايحانالار قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتى تاراپىنان قاتاڭ قاداعالانادى. كاسىپورىندارعا جىلىنا ءبىر رەت ادەتتەگى تەكسەرىس جۇرگىزىلسە, تۇتىنۋشىلاردىڭ ارىز-شاعىمى بويىنشا سانيتارلىق-ەپيدەميولوگ ماماندار بەلگىلەنگەن نىساندى كەز كەلگەن ۋاقىتتا تەكسەرە الادى.
– تەكسەرىس كەزىندە سانيتارلىق تالاپتاردىڭ بۇزۋشىلىقتارى انىقتالعان جاعدايدا, قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنە سايكەس, كاسىپورىن قوجايىندارىنا ايىپپۇل سالىنۋ سياقتى باسقا دا اكىمشىلىك شارالار قولدانىلادى. مىسالى, وتكەن جىلى بولكە قۇرامىنان بوگدە زاتتىڭ تابىلۋى, كوگەرۋى, ساقتاۋ مەرزىمىنىڭ ءوتۋى سياقتى ماسەلەلەر بويىنشا نان ساپاسىنا قاتىستى ءتورت شاعىم ءتۇستى. تەكسەرىس ناتيجەسىندە ونىڭ ەكەۋى راستالىپ, ولارعا تيىسىنشە اكىمشىلىك شارالار قولدانىلدى, – دەيدى قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ايگۇل شاعالتاەۆا.
– تەحنولوگيالىق وڭدەۋ كەزىندە ازىق-تۇلىكتىڭ كوپ بولىگى ءوزىنىڭ قۇنارلىلىعىن جويادى. ال ولاردى قالىپقا كەلتىرۋ ءۇشىن ۇن ونىمدەرىن دارۋمەندەرمەن جانە ميكروەلەمەنتتەرمەن بايىتۋ ۇدەرىسى جۇرگىزىلەدى. مۇنى «فورتيفيكاتسيا» دەپ اتايدى. «كونتسەرن تسەسنا-استىق» جشس كاسىپورنىنىڭ جوعارى جانە ءبىرىنشى سورت ۇنى 2011 جىلدان بەرى فورتيفيكاتسيالانادى. ونىڭ ءبىر پايداسى ادام بويىنداعى قان ازدىقتى سەيىلتەدى. سوندىقتان بارشا تۇتىنۋشىلار فورتيفيكاتسيالانعان ۇن ونىمدەرىن پايدالانعانى ءجون.
نۇرداۋلەت كاكىشەۆ
