«استانا – ادالدىق الاڭى» جوباسىنىڭ ەلوردادا ىسكە قوسىلعانىنا ەكى جىلعا جۋىقتادى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ, ءبىلىم بەرۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ, ساۋلەت ونەرى مەن قالا قۇرىلىسى سياقتى سالالاردا تۇرمىستىق جەمقورلىقتىڭ قاۋپىن جويۋ باعىتىندا ءبىرشاما ءىس-شارالار اتقارىلدى. ەڭ باستىسى, باس قالادا تۇرمىستىق جەمقورلىق دەڭگەيى ايتارلىقتاي تومەندەپ كەلەدى. وسىعان وراي, ءبىز نۇر-سۇلتان قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى, «استانا – ادالدىق الاڭى» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى ميراس شەكەنوۆپەن سۇحباتتاستىق.
زاڭسىز بيزنەسكە توسقاۋىل قويىلدى
– ميراس ەرعاليۇلى, اڭگىمەمىزدى وسى جوبانىڭ ناقتى قانداي ناتيجەلەرى بار دەگەننەن باستاساق. جالپى العاندا, قازىر قانداي سالالاردا سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ قاۋپى باسىم؟
– بۇل جوبانىڭ نەگىزگى مىندەتى – وزىنە ادىلدىك, ادەپتىلىك, ساتىلمايتىندىق سياقتى قۇندىلىقتاردى بىرىكتىرگەن ادالدىق يدەولوگياسىن ناسيحاتتاۋ. ەلوردادا اۋداندىق اكىمدىكتەردە Open spase فورماتىندا فرونت-كەڭسەلەر جانە IQala قالالىق قىزمەتتەر ورتالىعى اشىلدى. جوبا ىسكە اسىرىلعاننان بەرى الەۋمەتتىك قورعاۋ, ءبىلىم بەرۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ, ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى سالالارىنداعى جەمقورلىق تاۋەكەلدەرىن جويۋ باعىتىندا قىرۋار جۇمىس اتقارىلدى. مىسالى, دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا بيزنەس ۇدەرىستەردى تسيفرلاندىرۋ جۇمىسى جولعا قويىلدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ۋاقىتشا ەڭبەككە جارامسىزدىعى جونىندەگى پاراقشالارعا شتريح-كود سالىندى. ياعني جۇمىس بەرۋشى وسى شتريح-كود ارقىلى ناۋقاس پاراقشاسىنىڭ شىنايىلىعىن تەكسەرەدى. دەمەك, ناۋقاس پاراقشاسىنا قاتىستى زاڭسىز بيزنەس جويىلدى. ەكىنشىدەن, ەمحانالارداعى بارلىق دارىگەرلەردىڭ بولمەلەرىندە تسيفرلىق اقپاراتتىق QR-كودتار ورناتىلدى. وسى ارقىلى ەمحاناعا كەلۋشىلەر وزىنە قاجەتتى بارلىق اقپاراتتى الادى. سونداي-اق ءوزىنىڭ وي-پىكىرىن جازىپ قالدىرادى. الايدا قازىر ەكى سالادا: ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋدا ادەپتىلىك يندەكسى ءسال وزگەردى. اتاپ ايتقاندا, ءارتۇرلى شارالار وتكىزۋگە اقشا جيناۋ ارەكەتتەرى بوي كورسەتۋدە. مەنىڭ ويىمشا, جوبانىڭ ەڭ ماڭىزدى جۇمىس اتقاراتىن تۇسى – وسى.
تۇرعىندار بيۋدجەت شىعىندارىن باقىلايدى
– قالانى اباتتاندىرۋعا بولىنەتىن قاراجاتتى قاي سالاعا جۇمساۋ قاجەتتىلىگىن قاراپايىم تۇرعىندار تاڭداي الادى دەگەن راس پا؟
– ءيا, ۇلكەن جوبانىڭ ءبىرى – بيۋدجەتتى جوسپارلاۋعا قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ قاتىسۋى. ماسەلەن, بيىل سارىارقا اۋدانىندا «تۇرعىنداردى بيۋدجەتكە قاتىستىرۋ» جوباسى ءساتتى جۇرگىزىلدى. سونىڭ ارقاسىندا تۇرعىندار اۋداندى اباتتاندىرۋعا بولىنگەن بيۋدجەت اقشاسىنىڭ قانداي ماقساتقا جۇمساۋدى انىقتاۋعا قاتىستى. جاڭا جىلدان باستاپ بۇل تاجىريبە بارلىق اۋداندارعا تاراتىلادى. بۇل جوبامەن سەناتتىڭ ەكونوميكالىق ساياسات, يننوۆاتسيالىق دامۋ كوميتەتى تانىسىپ, وڭ باعاسىن بەردى. ءبىز ازاماتتىق قوعامدى دامىتىپ, بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعىنا حالىق باقىلاۋىن قوسقىمىز كەلەدى.
– سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ءجيى-ءجيى كورىنىس تاباتىن جەرىنىڭ ءبىرى – مەملەكەتتىك قىزمەت تۇرلەرىن كورسەتۋ سالاسى. وسى ورايدا تسيفرلىق تەحنولوگيالاردىڭ ەنگىزىلۋى قانداي ناتيجە بەرىپ وتىر؟
– دۇرىس ايتاسىز, بۇل سالا جەمقورلىققا بەيىم. سوندىقتان نۇر-سۇلتاندا تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ وتە جاقسى دەڭگەيگە جەتكەنىن ايتۋ ءلازىم. «استانا – ادالدىق الاڭى» جوباسىنىڭ ناقتى ناتيجەلەرىنىڭ ءبىرى – قر سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ, «اشىق بيۋدجەتتەردىڭ ينتەراكتيۆتى كارتاسىن» ەنگىزۋ بولىپ تابىلادى. بۇگىنگى تاڭدا بۇل كارتاعا جالپى قۇنى 300 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن نۇر-سۇلتان قالالىق اكىمدىگىنە باعىناتىن 300-دەن استام بيۋدجەتتىك ۇيىمدار ەنگىزىلدى. وسى قۇرالدىڭ ارقاسىندا تۇرعىندار بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ شىعىندارىن باقىلاي الادى. كارتاعا اۆتوكولىك جولدارىنىڭ قۇرىلىسى مەن جوندەلۋى, ەلوردانىڭ وقۋ ورىندارىنىڭ اعىمداعى جانە كۇردەلى جوندەۋىنە, سپورت كەشەندەرىن, مادەني نىساندارعا جۇمسالعان اقشا جونىندەگى مالىمەتتەر ەنگىزىلدى. قازىر قالالىق ءماسليحات ەلوردانىڭ 2020-2023 جىلدارعا ارنالعان بيۋدجەتىن قاراستىرۋدا. ەڭ باستىسى, ول جەردە «استانا – ادالدىق الاڭى» كەڭسەسىنىڭ ۇسىنىستارى دا ەسكەرىلەدى. قالالىق بيۋدجەت قابىلدانعاننان كەيىن, ونى ينتەراكتيۆتى كارتاعا ەنگىزىپ, حالىقتىڭ نازارىنا ۇسىنادى. بۇعان قوسا, ينتەراكتيۆتى كارتانى «IKomek» اقپاراتتىق جۇيەسىمەن ينتەگراتسيالاۋ ماسەلەسى دە ءپىسىپ-جەتىلدى. ويتكەنى بۇل مەحانيزم مەملەكەتتىك ورگاندار ۇسىناتىن بيۋدجەت قاراجاتىنىڭ شىعىندارىن باقىلاۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جىبەرگەن ارىز-شاعىمدارىن ءبىر ورتالىقتان بولۋگە جول اشادى. سونىمەن قاتار ءبىز اتالعان كارتادا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن الاتىن قاراجاتتىڭ قايدا جۇمسالعانىن دا كورسەتۋدى مىندەت ەتىپ قويدىق.
ەكولوگيا سالاسىندا بىلىق-شىلىق كوپ
– جوبالىق كەڭسەنىڭ كەلەشەگى زور باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ەكولوگيا سالاسىنداعى تۇرمىستىق جەمقورلىقتى جويۋ. وسىعان قاتىستى ناقتى ءبىر جەمقورلىق مىسالدارىن كەلتىرە الاسىز با؟
– ارينە. ول جەردە قانداي تۇرمىستىق جەمقورلىق بولۋى مۇمكىن دەيمىز عوي. مىسالى, ءبىز بىرنەشە رەيدتەر وتكىزدىك. سوندا بايقالعان ءبىر زاڭسىزدىق – تۇندىرعىشتى ەشقايدا تىركەلمەگەن كولىكتەر سورىپ الادى ەكەن. سوراقىلىقتىڭ كوكەسى سول, الگى سورىپ الىنعان لاس سۇيىقتىقتى كاناليزاتسيا, جاڭبىر سۋى اعاتىن جەلىلەرگە اعىزادى. وسىلايشا قورشاعان ورتاعا ۇلكەن زيان كەلتىرەدى. قاراپايىم ادامدار ولارعا اقىسىن تولەيدى, ولار وزگەلەرگە «تولەيدى». ءسويتىپ لاس نارسەنىڭ ءبارى قالا كوشەلەرىنە جايىلادى. ەگەر ەكولوگيا سالاسىنداعى بىلىقتاردى ودان ءارى قازبالايتىن بولساق, مۇنداي فاكتىلەر جەتىپ ارتىلادى. ايتارلىعى, ولار ءبىلىم بەرۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى تۇرمىستىق جەمقورلىق سياقتى كوزگە كورىنىپ تۇرعان جوق. بۇل جوبا بيىل ەكىنشى جىل ىسكە اسىرىلۋدا. ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەگەن سوڭ, بۇكىل رەسپۋبليكا اۋماعىنا تاراتىلدى. اۋەلى پوليتسيا, ءىىم-ءنىڭ قۇرىلىمدارى سياقتى سالالار قامتىلدى. نۇر-سۇلتانداعى وزىق تاجىريبەنى بۇكىل قازاقستان اۋماعىنداعى جوبالىق كەڭسەلەر ۇلگى ەتتى. قازىر ءبىز تۇرمىستىق جەمقورلىق جايلاعان سالالارعا تەرەڭدەپ بارۋدى ويلاستىرىپ جاتىرمىز. ەڭ باستىسى, كەيبىر تۇرعىندار مەملەكەت جەمقورلىقتىڭ جولىن ءبارىبىر جاباتىنىن ءتۇسىندى. ال تۇرمىستىق جەمقورلىق دەگەن نە؟ جاي عانا مىسال كەلتىرسەك, اۆتوبۋسقا مىنگەن ادامعا قولما-قول اقشا تولەگەن كەزدە بيلەت بەرىلمەسە, ول – تۇرمىستىق جەمقورلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى.
