بۇگىندە باس شاھاردا 369 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە بار. ونىڭ 94-ءى مەملەكەتتىك بالاباقشا بولسا, 229-ى – جەكەمەنشىك بالاباقشا, 43-ءى – بالالارعا ارنالعان شاعىن ورتالىق. جەكەمەنشىك بالاباقشالاردىڭ 92 پايىزى, ياعني 211-ءى مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن جۇمىس ىستەيدى. الايدا «جەكەمەنشىك» دەگەن ءسوزدىڭ ءوزى اتا-انالار تاراپىنان كۇمان تۋعىزاتىنى راس. ولاردىڭ كوبىسى مۇنداي بالاباقشالاردىڭ تاربيەشىلەرىنە, اس-اۋقاتىنا, باعدارلاماسىنا كۇدىكپەن قارايدى.
باعاسى جاعىنان اسا ۇلكەن ايىرماشىلىق جوق
جوعارىدا اتالعان ماسەلەگە سايكەس, جۋىردا ەلورداداعى وقۋشىلار سارايىندا مەكتەپكە دەيىنگى جەكەمەنشىك ۇيىمداردىڭ اشىق ەسىك كۇنى ۇيىمداستىرىلدى. وندا مەملەكەتتەن دوتاتسيا العان 20 شاقتى جەكەمەنشىك بالاباقشانىڭ وكىلدەرى ءوز ۇيىمدارىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستىردى.
– قازىرگى تاڭدا استاناداعى جەكەمەنشىك بالاباقشالار سانى مەملەكەتتىك بالاباقشالارعا قاراعاندا ەكى ەسە ارتىق. ونداعى ورىنداردىڭ ءبىرازى بوس تۇر. مۇنىڭ سەبەبى نەدەن؟ ويتكەنى اتا-انالاردىڭ كوبىسى بالاسىن جەكەمەنشىك بالاباقشاعا بەرگىسى كەلمەيدى. ونىڭ تاماعىنا, باعدارلاماسىنا, پەداگوگتارىنا ىشتەي سەنىمسىز بولۋى مۇمكىن. كەيبىرەۋلەرى باعاسىن قىمبات كورەدى. شىندىعىنا كەلسەك, مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن جۇمىس ىستەيتىن جەكەمەنشىك بالاباقشالاردىڭ ساپاسى مەملەكەتتىك بالاباقشالاردان ەش تومەن ەمەس. باعاسى جاعىنان دا اسا ۇلكەن ايىرماشىلىقتى بايقامايمىز. ماسەلەن, مەملەكەتتىك بالاباقشادا ءبىر بالا ءۇشىن بولىنەتىن ورىننىڭ ورتاشا باعاسى 16800 تەڭگە بولسا, جەكەمەنشىك بالاباقشالاردا بۇل 20800 تەڭگەدەن باستالادى, – دەيدى قالالىق ءبىلىم باسقارماسى ستراتەگيا, تالداۋ جانە تسيفرلى تەحنولوگيا ءبولىمىنىڭ باسشىسى جازيرا اسانوۆا.
ونىڭ ايتۋىنشا, جۇمىس بارىسى كۇماندى بالاباقشالار دا بار, ارينە. ەگەر بالاباقشا ءبىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ دەپارتامەنتىنىڭ تىزىمىندە تىركەلمەسە, وندا مۇنداي ۇيىمداردىڭ ساپاسى مەن ونداعى بالانىڭ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىنە ءبىلىم باسقارماسى جاۋاپ بەرمەيدى. ال تىزىمگە ەنگەن بالاباقشالاردىڭ تۇگەلى ءتيىستى نورمالارعا ساي كەلىپ جانە سونى راستايتىن قۇجاتتارىن ۇسىندى دەگەن ءسوز.
تۇز شاحتاسى, تسيفرلى زەرتحانا, مۋلتيستۋديا بار
ال جەكەمەنشىك بالاباقشالاردىڭ مەملەكەتتىك بالاباقشالاردان ارتىق تۇستارى بار ما؟ بۇل تۋرالى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدار بويىنشا قازاقستاندىق اسسوتسياتسيا قالالىق فيليالى جەتەكشىسى ايشات ۆاگاپوۆا ايتتى.
– بۇدان 5-6 جىل بۇرىن قالادا 50-60 قانا جەكەمەنشىك بالاباقشا بولسا, قازىردە ونىڭ سانى 4-5 ەسە ءوستى. بالاباقشا كوبەيگەن سايىن ولاردىڭ اراسىنداعى باسەكەلەستىك دە ارتاتىنى ءمالىم. ەندى ولار بارىنشا ساپالى قىزمەت كورسەتۋگە تىرىسۋدا. ءتىپتى كەيبىر جەكەمەنشىك بالاباقشالار مەملەكەتتىك بالاباقشالاردا جوق قىزمەت تۇرلەرىن ۇسىنادى. اتاپ ايتساق, ونداعى بالالار مۋلتيستۋديا, تۇز شاحتاسى, تسيفرلى زەرتحانالار, ارتتەراپيا جانە روبوت تەحنيكاسى بولمەلەرى سەكىلدى مۇمكىندىكتەردى پايدالانا الادى. ولار تاڭعى 8-دەن كەشكى 7-گە دەيىن جۇمىس ىستەپ, بەس مەزگىل تاماق بەرەدى. سونداي-اق بالاباقشادان اتتاپ باسپاي-اق ءارتۇرلى قوسىمشا ۇيىرمەلەرگە قاتىسۋعا بولادى. بۇل, اسىرەسە, جۇمىسباستى اتا-انالارعا ۇلكەن كومەك, – دەيدى ول.
ايتپاقشى, استاناداعى جەكەمەنشىك بالاباقشالاردىڭ ارقايسىسى تۋرالى تولىعىراق اقپارات العىسى كەلگەن اتا-انا جوعارىدا اتالعان مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدار بويىنشا قازاقستاندىق اسسوتسياتسياعا 87017712339 جانە 87018881424 تەلەفون نومىرلەرى ارقىلى حابارلاسۋلارىنا بولادى.
ورايى تۇسكەندە, بىرنەشە جەكەمەنشىك بالاباقشانىڭ وكىلدەرىمەن دە تىلدەسىپ كورگەن ەدىك. سولاردىڭ ءبىرى الماتى اۋدانىنا قاراستى كۇيشى دينا, 31 مەكەنجايىندا ورنالاسقان «اينالايىن» بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى التىناي اتيباەۆا كەيبىر ساناتتاعى بالالار بالاباقشاعا جەڭىلدىكپەن نەمەسە مۇلدە تەگىن بارۋعا بولاتىنىن ايتادى.
– ءبىزدىڭ بالاباقشا – 120 ورىندىق. ونىڭ تۇگەلدەيى مەملەكەتتىك دوتاتسياعا وتكەن. الەۋمەتتىك وسال توپتارعا جاتاتىن, مىسالى, كوپبالالى نەمەسە تۇرمىسى تومەن وتباسىدان شىققان بالالار ءۇشىن اقى الىنبايدى. بۇگىندە بىزدە وسى ەرەجەنىڭ نەگىزىندە 8 بالا تەگىن كەلەدى. ودان بولەك, ەگەر بالاباقشادا ءبىر وتباسىدان 2 نەمەسە ودان دا كوپ بالا تاربيەلەنسە, وندا ول ءۇشىن دە جەڭىلدىك جاسالادى, – دەيدى ول.
كەزەك قالاي جىلجيدى؟
ايتا كەتەيىك, قازىرگى تاڭدا نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا بالاباقشا جاسىنداعى, ياعني 2 مەن 6 جاس ارالىعىنداعى بالالار سانى – شامامەن 70 مىڭعا جۋىق. ونىڭ 80 پايىزدايى, ياعني 55 مىڭنان استامى مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىممەن قامتىلعان. ولاردىڭ ىشىندە 36 پايىزى جەكەمەنشىك بالاباقشاعا بارادى.
ءبىلىم باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە, اعىمداعى جىلدىڭ 10 شىلدەسى كۇنگى جاعدايعا سايكەس, بالاباقشاعا 10 مىڭداي جولداما بەرىلگەن. ونىڭ 8 مىڭى بويىنشا بالالار بالاباقشالارعا ورنالاسىپ ۇلگەرگەن. كەزەك بەكىتىلگەن ەرەجە بويىنشا جىلجيدى. اۋەلى جەڭىلدىك ساناتىنا جاتاتىن ازاماتتاردىڭ ءوتىنىشى ءبىرىنشى كەزەكتە قارالادى. جەڭىلدىكتىڭ جوعارى ساناتىنا اسكەري قىزمەتشىلەر كىرەدى. ودان كەيىنگى كەزەكتە كوپبالالى, تۇرمىسى تومەن وتباسىدان شىققان, سونداي-اق ەرەكشە ءبىلىم قاجەتتىلىكتەرى بار بالالار تۇرادى. بۇل توپقا كىرەتىندەر مەن ەش جەڭىلدىگى جوق ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرى 1:3 الگوريتمى بويىنشا قاناعاتتاندىرىلادى. ياعني جەڭىلدىك ساناتىنداعى 3 بالا مەن جەڭىلدىگى جوق 1 بالا كەزەكتەسىپ وتىرادى. ال جەڭىلدىگى جوق ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرى سول ءوتىنىشتىڭ بەرىلگەن مەرزىمىنە بايلانىستى كەزەككە تۇرادى. نەعۇرلىم ەرتەرەك ءوتىنىش تاستاسا, ورىندى دا سوعۇرلىم تەزىرەك الادى. مۇندا ءاربىر سەكۋندتىڭ ماڭىزى بار. دەمەك, كەيبىر اتا-انالاردىڭ «مەنىڭ بالام جىلدىڭ اياعىندا تۋعان, وندا ءوتىنىشىم دە كەش قاناعاتتاندىرىلادى» دەپ الاڭداۋى دا ورىنسىز. ءبىر جىلى تۋعان بالالاردىڭ ناقتى قاي ايدا, قاي كۇنى دۇنيەگە كەلگەنى ماڭىزدى ەمەس.
